Taarifa ya Kamati ya Kudumu ya Bunge ya Uwekezaji wa Mitaji ya Umma kuhusu shughuli za Kamati kwa Mwaka 2023 na Taarifa ya Kamati ya Kudumu ya Bunge ya Bajeti kuhusu shughuli za Kamati kwa Mwaka 2023

MHE. CHARLES M. KAJEGE: Mheshimiwa Mwenyekiti, nakushukuru sana na mimi kunipa nafasi niweze kuchangia hoja yetu hasa ya Kamati ya PIC. Awali ya yote nataka nimpongeze Mheshimiwa Rais wetu mpendwa Dkt. Samia Suluhu Hassan kwa kazi njema ambayo anaifanya kuijenga nchi yetu, namshukuru sana. (Makofi)

Mheshimiwa Mwenyekiti, kama ripoti yetu inavyosema kwa kweli hali ya Taasisi zetu ni mbaya sana bado zinakabiliwa na changamoto kibao. Kwa mfano taasisi zetu karibu zote bado zinapokea ruzuku kutoka Serikali lakini licha ya kupokea hizi ruzuku bado mapato yake ya ndani hayajakuwa kwa kiasi, kwa zaidi ya asilimia kumi kwa mwaka na hii inafanya utegemezi wa hayo mashirika iendelee kuwa makubwa katika Serikali.

Mheshimiwa Mwenyekiti, ukiangalia uwekezaji wa Serikali katika kipindi kirefu kwa mfano mpaka kufikia mwaka 2021/2022 Serikali ilikuwa imewekeza zaidi ya trilioni 73.36 katika Mashirika ya Umma, lakini vilevile katika kipindi hicho imepata gawio la bilioni 850 tu, sasa tukiangalia dhana nzima ya privatization kwa mfano Serikali ilikuwa inataka iache isiwe tena na mzigo wa kuyabeba mashirika ambayo hayawezi yakajiendesha yenyewe lakini pamoja na nia nzuri ya Serikali naona bado haya mashirika hayajafanya vizuri.

Mheshimiwa Mwenyekiti, changamoto nyingine ni uanzishwaji wa kampuni tanzu na baadhi ya taasisi. Kwa mfano, Shirika la TANESCO limeanzisha Kampuni ya TCPM ambayo madhumuni yake ilikuwa ni kujenga nguzo za zege. Kampuni hii ilianzishwa Mwaka 2014 lakini mpaka mwaka huu kampuni haijazalisha hata nguzo moja ya zege.

Mheshimiwa Mwenyekiti, hawa wafanyakazi wa hii kampuni wapo wanapata mishahara na wanapata posho; huu ni mzigo mkubwa sana kwa TANESCO. Sasa kama haiwezi kufanya shughuli ambazo imeanzishiwa hii kampuni haipaswi kuendelea kuwepo. Naishauri Serikali kama itaona umuhimu, vyema ikalifuta hili Shirika la TCPM.

Mheshimiwa Mwenyekiti, changamoto nyingine ambazo wanazo bado ni madeni makubwa ambayo mashirika yetu yanakabiliwa nayo. Kwa mfano, TANESCO pamoja na TRC bado wana madeni makubwa. Haya madeni yanafanya makampuni yashindwe kujiendesha vizuri na hivyo kutokuweza kutoa huduma ambazo yanapaswa yatoe. Mimi naishauri Serikali yangu iangalie namna ya kuyasaidia haya mashirika ili yaweze kujiendesha na kutuletea tija katika uendeshaji wake. (Makofi)

Mheshimiwa Mwenyekiti, tatizo lingine ambalo naliona katika haya mashirika ni matumizi mabaya ya ofisi au upigaji mkubwa ambao tunauona. Kwa mfano, TPDC ilianzisha Kampuni Tanzu ya TANOIL. Madhumuni yake ilikuwa ni iweze ku-stabilize mafuta, yaani uweze kununua mafuta in back na kuweza ku-stabilize upatikanaji wa mafuta nchini na bei yake.

Mheshimiwa Mwenyekiti, hii kampuni kwa muda wote imekuwa ikipata hasara, nitataja hapa. Kwa mfano, mwaka 2019/2020 ilipata faida kidogo ya shilingi 31,644,000. Kuanzia mwaka wa 2020/2021 ikaanza kupata hasara na ilipata hasara ya shilingi 666,264,000. Katika msimu uliofuatia 2021/2022 ilipata hasara kubwa zaidi ya shilingi zaidi ya bilioni 7.8. (Makofi)

Mheshimiwa Mwenyekiti, kwa nini ilipata hasara hii? Hii kampuni iliamua kuuza mafuta chini ya bei elekezi ya EWURA, sasa ikapata hasara ya bilioni 7.8. Sisi na Kamati tunajiuliza, je, hii kampuni kwanza ina Bodi na Menejimenti na bado ni Kampuni Tanzu ya TPDC. Sasa tukashindwa kujua, je, wakati inachukua haya maamuzi ya kuuza mafuta yake chini ya bei elekezi kulikuwa na incentives gani? Ni nani alitoa approval? Ilikuwa ni bodi yake, nani au Wizara? (Makofi)

Mheshimiwa Mwenyekiti, kwa hiyo, mpaka muda huo pamoja na kwamba menejimenti ilivunjwa lakini hatuwasikii wakifikishwa mahakamani hawa watu. (Makofi)

MHE. ISSA J. MTEMVU: Mheshimiwa Mwenyekiti, Taarifa.

MWENYEKITI: Kuna taarifa kutoka kwa Mheshimiwa Mtemvu.
TAARIFA

MHE. ISSA J. MTEMVU: Mheshimiwa Mwenyekiti, ahsante kwa kunipa nafasi. Mzungumzaji anaendelea kuzungumza vizuri juu ya changamoto za Kampuni Tanzu. Unapozungumzia Menejimenti hiyo ambayo ilikuwa imesimamishwa na kujiuliza whether wamepelekwa Mahakamani au la? Nakupatia tu taarifa kwamba wamesharudishwa ofisini mpaka sasa.

MWENYEKITI: Mheshimiwa Charles Kajege, unaipokea hiyo taarifa ya Mheshimiwa Issa Mtemvu?

MHE. CHARLES M. KAJEGE: Mheshimiwa Mwenyekiti, na mimi nashukuru sana. Naipokea taarifa yake nzuri sana Mheshimiwa Mbunge. (Makofi)

Mheshimiwa Mwenyekiti, hii ndiyo mojawapo ya puzzle ambazo Kamati yetu imekutana nazo, kwamba upigaji wa namna hii au matumizi mabaya ya ofisi lakini wahusika wanafikishwa tu mahakamani, au tuseme wanafikiswhwa TAKUKURU lakini hakuna hatua zinazochukuliwa.

Mheshimiwa Mwenyekiti, sasa mimi nafikiria kwamba ni muda umefika muafaka sasa wa Serikali yetu ianze kuwa hard kwa vitu na watu kama hawa. Iwafikishe Mahakamani na kusimamia kabisa kwamba wanatendewa haki zao kisheria. (Makofi)

Mheshimiwa Mwenyekiti, mimi pamoja na hayo kwa sababu wenzangu wengi wamechagia vizuri huko nyuma, mimi nilitaka kuchangia tu hayo machache na naunga mkono hoja. Ahsante sana. (Makofi)