Makadirio ya Mapato na Matumizi ya Wizara ya Kilimo kwa Mwaka wa Fedha 2024/2025

MHE. INNOCENT S. BILAKWATE: Mheshimiwa Spika, awali ya yote nimshukuru Mungu anayeendelea kunijalia afya na nguvu ya kuendelea kuwatumikia wananchi wangu.

Mheshimiwa Spika, nimpongeze sana Mheshimiwa Bashe pamoja na timu yake kwa kazi kubwa anayoifanya kwenye Wizara ya Kilimo, kwa muda mfupi tumeona mageuzi makubwa sana, Wizara ameitendea haki. Nazidi kumwombea neema na msaada wa Mungu ili Mungu aendelee kumpa maono makubwa kwa ajili ya Taifa.

Mheshimiwa Spika, nimpongeze na kumshukuru sana Mheshimiwa Rais wetu kwa kuendelea kuongeza bajeti ya kilimo na hii ni kutambua umuhimu wa Sekta ya Kilimo kuwa ndio uti wa mgongo wa Taifa, lakini pia Mheshimiwa Rais kutambua umakini na usimamizi mzuri unafanywa na Wizara ya Kilimo chini ya Mheshimiwa Bashe.

Mheshimiwa Spika, Sekta ya Kilimo ndio sekta inayotoa ajira nyingi kuliko sekta nyingine yoyote, hii ni sekta muhimu kwa Taifa, tukiendelea kuweka nguvu zaidi na kuiongezea bajeti chini ya Waziri makini Mheshimiwa Bashe tunakwenda kuliongezea Taifa fedha nyingi za kigeni ambazo tunazihitaji sana.

Mheshimiwa Spika, kuhusu utaratibu wa kuuza kahawa kwenye mnada ngazi ya AMCOS; nimpongeze sana Mheshimiwa Bashe kwa kuruhusu kahawa kuuzwa kwa njia ya mnada kupitia AMCOS, hii imekuwa na mafanikio makubwa sana, utaratibu huu wanachama wa AMCOS kukusanya kahawa yao pamoja na ushindani wa mnada kufanyika ngazi ya AMCOS inaleta uwazi, bei nzuri na inaondoa mambo mengine yaliyokuwa yamejificha katika utaratibu wa zamani.

Mheshimiwa Spika, utaratibu huu unampa nguvu mwananchi au wana AMCOS kuamua kuuza kahawa au kutouza akisubiria bei nzuri ya soko, lakini kupitia utaratibu huu tumeshuhudia bei ya kahawa kupanda mfano kwa Kyerwa mwaka 2021/2022 bei ilkuwa kati ya shilingi 1,100 mpaka shilingi 1,500. Baada ya mnada kufanyika ngazi ya AMCOS mwaka 2022/2023 bei imetoka shilingi 1,800 mpaka shilingi 2,800 na mwaka 2023, bei imefika shilingi 3,200. Haya ni mafanikio makubwa na ukombozi wa mkulima, Mheshimiwa Mama Samia na Mheshimiwa Bashe tunawashukuru sana kwa maamuzi hayo magumu yaliyokuwa yameshindikana miaka mingi.

Mheshimiwa Spika, nashauri utaratibu huu kwa kuwa umeonesha ufanisi mkubwa na umeleta uwazi, nashauri utumike kwa mazao mengine ya kimkakati kwa sababu ndio mkombozi wa mkulima.

Mheshimiwa Spika, naomba nimtie moyo Mheshimiwa Bashe asirudi nyuma katika hili, tunamwombea na tuko pamoja na yeye, mafanikio yoyote lazima yawe na maumivu na kuna upande mmoja lazima uumie, najua Mheshimiwa Bashe kwa kuruhusu na kusimamia utaratibu huu wako waliokuwa wakinufaika na utaratibu wa minada ya mwanzo hawawezi kufurahi hata kidogo.

Mheshimiwa Spika, niipongeze sana Serikali kwa kuanzisha Benki ya Ushirika, nataka nitoe na nishauri benki isiishie kwa wakulima wakubwa au wanunuzi wakubwa, benki hii iangalie namna itakavyomsaidia mkulima wa hali ya chini ambao ni wanachama wa AMCOS, wasaidiwe pale anapohudumia mazao yake mpaka anapopeleka mazao yake sokoni.

Mheshimiwa Spika, nasema hivyo kwa sababu pamoja na mafanikio niliyoyataja hapo juu bado wananchi wanapata wakati mgumu na biashara ya butura na kangomba ambayo biashara hii inawaacha wakulima wakiwa maskini, kama mkulima amejisajili kwenye AMCOS na shamba lake linajulikana, ni kwa nini asikopeshwe akahudumia mazao yake ili kuepukana na biashara ya kangomba na butura.

Mheshimiwa Spika, ili tuwe na kilimo chenye tija tunawahitaji Maafisa Ugani wa kutosha, hapa Mheshimiwa Waziri Bashe lazima tumwombe sana aongeze nguvu kubwa sana, bado Maafisa Ugani waliopo hawajaweza kutimiza majukumu yao ipasavyo, Maafisa Ugani tunataka tuwaone pale mwanzo mkulima anapoanza kulima mpaka anapovuna, Maafisa Ugani wakimsaidia mkulima ipasanyo tutaongeza uzalishaji na mavuno yenye ubora na hapo ndipo tutakapoongeza mauzo ya nje na kuliingizia Taifa fedha nyingi za kigeni. Maafisa Ugani waliopo sasa baadhi yao walio wengi tunawaona pale mkulima anapoanza kuvuna, wakianza kuwasumbua wakulima na kuwakamata hovyo, kama wangeanza tangu mwanzo mkulima anapoanza kupanda, anapalilia mpaka anavuna itaondoa sintofahamu wakati wa mavuno kuanza kukimbizana na wananchi na kutengeneza mianya ya rushwa.

Mheshimiwa Spika, kuhusu masoko ya kimkakati; Kyerwa tunayo masoko ya Nkwenda na Murongo, masoko haya ni ya miaka mingi yametelekezwa, nimpongeze Mheshimiwa Bashe kwa kuyachukua ili wayakamilishe, ni jambo jema kwa sababu ya umuhimu wake, masoko haya yakikamilika yanakwenda kumsaidia mkulima, lakini pia kuwavutia majirani zetu kuuza na kununua kwetu na yakaliingizia mapato ya kigeni. Nimwombe sana Mheshimiwa Bashe masoko haya yakamilike, maana tangu ameeleza kutangaza tender imepita karibu mwaka sasa.

Mheshimiwa Spika, kuhusu miche ya kahawa; Kyerwa ndio Wilaya inayozalisha kahawa nyingi, lakini pamoja na kuzalisha kahawa nyingi, mibuni mingi ni ya miaka mingi na mingine imeshambuliwa na ugonjwa wa mnyauko. Ombi langu nimwombe sana Mheshimiwa Bashe kutuongeza miche ya kahawa angalau iwe shilingi 10,000 kwa sababu mahitaji ni makubwa sana na kama ajuavyo kila kilo inayouzwa inakatwa pesa kwa ajili ya kuendeleza zao la kahawa na Kyerwa ni mzalishaji mkubwa.

Mheshimiwa Spika, baada ya kusema hayo, niendelee kumwombea Waziri mafanikio na naunga mkono hoja.