Makadirio ya Mapato na Matumizi ya Wizara ya Maliasili na Utalii kwa Mwaka wa Fedha 2024/2025

MHE. FRANCIS K. NDULANE: Mheshimiwa Mwenyekiti, ahsante sana kwa kunipa nafasi ya kuzungumza katika Bunge lako Tukufu. Kwanza, nipende kutoa shukurani na pongezi kwa Mheshimiwa Rais wa Jamhuri ya Muungano wa Tanzania kwa kufanya kazi nzuri ndani ya miaka mitatu ya utawala wake, kuongeza watalii wengi katika nchi yetu na hivyo kuliongezea Taifa letu mapato mengi kama ambavyo amesoma Mheshimiwa Waziri. (Makofi)

Mheshimiwa Mwenyekiti, pia, nimpongeze Mheshimiwa Rais pamoja na Mheshimiwa Waziri, Naibu Waziri na Menejimenti nzima ya Wizara ya Maliasili na Utalii, kwa kazi nzuri ambayo wameifanya kwa Kilwa. Katika Wilaya yetu ya Kilwa kama mnavyofahamu katika karne ya 13 mnamo mwaka 1,331 Mwanazuoni maarufu aliwahi kuzuru katika Wilaya ya Kilwa kwa shughuli za utalii. Aliandika kitabu mnamo waka 1,332 akiusifu sana Mji wa Kilwa Kisiwani, ukiwa ni mji maarufu kabisa kuliko miji yote kwa wakati ule katika Pwani ya Afrika Mashariki na Kati. (Makofi)

Mheshimiwa Mwenyekiti, pia, tukirudi nyuma tunakumbuka kati ya karne ya 12 mpaka karne ya 15, Dola ya Kilwa Kisiwani ilikamata kasi kwa maendeleo, lakini hapa katikati tulipoteana. Kilwa ikashuka, Kilwa ambayo ilikuwa na Dola yake, ilikuwa na fedha zake na ilikuwa na utawala wake, ilipotea katika uso wa dunia. (Makofi)

Mheshimiwa Mwenyekiti, tunamshukuru Mheshimiwa wa Rais, ameweza kufanya mambo makubwa katika Wilaya ya Kilwa na sasa Kilwa inakwenda juu kwa kasi kubwa. Ukiachia kwenye sekta nyingine, lakini kwenye sekta ya utalii peke yake wamewekeza. Wizara ya Utalii imewekeza fedha nyinyi kwa ajili ya uendelezaji wa Makumbusho ya Magofu Kilwa Kisiwani ya pamoja na Makumbusho ya kule Songomnara. (Makofi)

Mheshimiwa Mwenyekiti, tunashukuru mwezi Machi, mwaka huu tulipata GN ya Kumbukizi za Majimaji. Kumbukizi ambazo tulizihangaikia kwa miaka mingi tangu baba zetu hadi leo. Tunashukuru kwamba sasa zimeweza kupatikana. Hii ni kazi kubwa ambayo imefanywa na Mheshimiwa Rais pamoja na Mheshimiwa Waziri, ambaye anahusika na Wizara hii, tunashukuru sana. (Makofi)

Mheshimiwa Mwenyekiti, pia, tumelipwa fidia kwa watu wetu wengi, fidia zinazotokana na madhila yaliyotokana na wanyama waharibifu na wanyama wakali. Tunashukuru watu wengi wamelipwa, ni jambo jema sana ambalo tulikuwa tunalipigania kwa miaka zaidi ya mitatu. (Makofi)

Mheshimiwa Mwenyekiti, nirudi nyuma kusisitiza kwenye utalii wa utamaduni na historia (cultural and historical tourism) kama nilivyosema mwanzo Kilwa ilikuwa imeshamiri sana kwa utalii wa aina hii tangu karne ya 13. Kumbukumbu za kihistoria zinasema wakati Ibn Battuta, alipofika Kilwa aliikuta Kilwa Kisiwani yenye ukubwa usiozidi square kilometer mbili ilikuwa na misikiti 99, ukiwemo msikiti wa karne ya 11. Msikiti ambao ulijengwa kwa umahiri mkubwa haijawahi kutokea katika zama zile katika Ukanda wote wa Pwani ya Afrika Mashariki. (Makofi)

Mheshimiwa Mwenyekiti, pia, alikuta watu wa Kilwa, wamestaarabika sana kiasi kwamba, walikuwa wanajua hadi kusoma na kuandika. Walikuwa ni hodari wa kuandika mashari kwa Lugha ya Kiswahili. Nisema nasisitiza kwenye utalii huu, kwa sababu hata walipotokea wavamizi katika Kilwa Kisiwani ile misikiti 99, ilihusika katika kuomba dua kiasi kwamba, ile merikebu ambayo ilikuja kuvamia Kilwa Kiswani iligeuka kuwa jiwe la jahazi lipo mpaka leo. Utalii wa kihistoria na utamaduni umenufaisha nchi nyingi ikiwemo: Nchi ya Misri, Algeria, Morocco, Israeli, Saudi Arabia, Jordan, Palestina, Uturuki, Iraq, Syria na Tunisia. Kwa hiyo, tuna kila sababu ya kuwekeza kwenye utalii wa utamaduni na kihistoria. (Makofi)

Mheshimimiwa Mwenyekiti, ukienda Misri unakuta kuna yale ma-pyramid ya Mafarao likiwemo lile pyramid kubwa kabisa lililopo kule Giza, la Farao Khufu au Cheops, ambaye aliishi katika karne ya 26 kabla ya Kristo. Ukienda Uturuki unakuta kuna mjini unaitwa Antioch una kumbukumbu muhimu sana za kidini, hasa dini ya kikristo. Wakati Mtume Paulo alipokuwa anafanya kazi zake kule Antioch. (Makofi)

Mheshimiwa Mwenyekiti, hata sisi tumejitahidi kuwekeza kwa kushirikiana na taasisi za dini na kadhalika. Israeli mambo yapo hivyo hivyo, Palestina yapo hivyo hivyo. Sasa ningeomba Serikali iendelee kuwekeza kwa kutangaza hivi vivutio vya utalii, kuendeleza utafiti lakini pia kuendeleza kuboresha miundombinu kuelea kwenye vivutio vyetu vya utalii. (Makofi)

Mheshimiwa Mwenyekiti, nje ya Kilwa, kulikuwa na Rhapta Makao Makuu ya Mji wa Dola ya Azania, nyuma kidogo kabla ya Dola ya Kilwa. Pia, kuna Visiwa vya Fanjove pale Songosongo, kuna Kilwa Kiswani, Songomnara Kumbukizi za Majimaji, Mapango ya Namaingo na Nan'goma ambayo yapo pale Kilwa Kaskazini. Pia kuna viboko albino kule Mpindilo, kuna Kumbukizi Dainosari (mjuzi mkubwa). Kwa hiyo, nina imani hivi vyote vikiunganishwa vikitangazwa vizuri vikiendelea kutafitiwa vikawekewa miundombinu mizuri ya kufikika, ni wazi kwamba tutaongeza tija na ufanisi katika sekta ya utalii na tutapata fedha nyingi pengine kuliko nchi yoyote Barani Afrika. Kwa hiyo, niiombe Serikali iongeze nguvu katika hayo maeneo. Pia, kule kwenye Kumbukizi za Majimaji ninaomba Mheshimiwa Waziri, tuteue taasisi ambayo itasimamia kumbukizi zile baada ya kuwa zimepata GN. (Makofi)

Mheshimiwa Mwenyekiti, pia, tuweke bajeti kuanzia mwaka wa fedha 2024/2025, bajeti hii tunayokwenda kuipitisha tarehe 3, kwa hiyo, ningeomba iwekwe bajeti pia. Kwa hiyo, niseme tu kwa ujumla tutatoboa sana. Kwa ujumla, nirudie kupongeza Wizara na Mheshimiwa Rais kwa ujumla, kwa kufanya kazi nzuri. Kwa ujumla, nasema Mungu ibariki Kilwa, Mungu ibariki Tanzania, Mungu akubariki sana Mheshimiwa Waziri kwa kazi nzuri unayofanya na Mungu ambariki Mheshimiwa Rais wetu wa Jamhuri ya Muungano wa Tanzania kwa kazi nzuri anayoifanya. Ni wazi kwamba, tutatoboa. (Makofi)

Mheshimiwa Mwenyekiti, baada ya kusema hayo, naunga mkono hoja. (Makofi)