Taarifa ya Hali ya Uchumi wa Taifa kwa Mwaka 2023 na Mpango wa Maendeleo wa Taifa kwa Mwaka wa Fedha 2024/2025 na Makadirio ya Mapato na Matumizi ya Serikali kwa Mwaka wa Fedha 2024/2025

MHE. ABDALLAH D. CHIKOTA: Mheshimiwa Naibu Spika, nakushukuru kwa kunipa nafasi. Nianze kwa kumpongeza Waziri wa Fedha kwa hotuba yake. Nimpongeze pia Waziri wa Nchi, Ofisi ya Rais, Mipango na Uwekezaji kwa hotuba yake. Vilevile niwapongeze kwa utendaji wao wa kazi; Waziri wa Fedha pamoja na Naibu wake na Waziri wa Mipango pamoja na Naibu wake pia na Watendaji Wakuu wa Wizara hizi mbili kwa kazi nzuri ambazo wamezifanya kwa maandalizi mazuri ya hotuba na ndiyo maana wameleta kitu ambacho kinajadiliwa kwa nguvu zote, kwa sababu kitu ambacho kina matumaini kwa nchi yetu. (Makofi)

Mheshimiwa Naibu Spika, mchango wangu utaenda kwenye hotuba hizi zote mbili, nikianza na Hotuba ya Hali ya Uchumi ambayo imewasilishwa na Profesa. Mpango wa Maendeleo umezungumzia ule mradi wa kimkakati, Mradi wa LNG na mimi nichukue nafasi hii kipekee kumpongeza Rais wetu, Mheshimiwa Dkt. Samia Suluhu Hassan kwa nguvu kubwa anayoiweka kuhakikisha kwamba Mradi wa LNG unatekelezwa, hongera sana. (Makofi)

Mheshimiwa Naibu Spika, mradi huu ambao utahusisha vitalu vitatu, kitalu namba moja, mbili na nne ambavyo vipo kwenye kina kirefu utakuwa na manufaa makubwa sana kwa nchi yetu. Kwa hotuba yake Mheshimiwa Waziri amesema kazi ambazo zimepangwa kufanyika katika mwaka huu wa fedha ni kukamilisha majadiliano ya mradi ya mkataba kati ya nchi yetu na wawekezaji. Hivyo, tutakaribia kupata Host Government Agreement (HGA), vilevile mkataba wa ugawaji wa mapato. Kazi nyingine ambayo ameifanya ni kuelimisha wananchi umuhimu na manufaa ya mradi huu, vilevile utoaji wa elimu kuhusu fursa na huduma kwa bidhaa za ndani. (Makofi)

Mheshimiwa Naibu Spika, wataalamu wa masuala ya gesi wanasema tuna vyanzo vitano vya mapato mradi huu ukitekelezwa. Chanzo cha kwanza kikubwa ni faida yenyewe ya gesi. Chanzo cha pili tutapata kodi ya mapato, chanzo cha tatu tutapata mrabaha, vilevile tutakuwa na Tozo ya LNG (LNG fee) lakini kwa kwetu Tanzania kwa sababu mradi huu unatekeleza kwa ubia na Shirika letu la TPDC basi ule ushiriki wa TPDC kuna mapato tutayapa. (Makofi)

Mheshimiwa Naibu Spika, kwa hiyo, hapa tuna vyanzo vitano vya uhakika katika mradi huu. Kwa hiyo niipongeze Wizara kwa shughuli zile ambazo zimepangwa, ushauri wangu ni kwamba shughuli hizi zifanyike kwa weledi kwa sababu hili suala sasa la kuelimisha jamii kuhusu manufaa ya mradi huu lazima tulifanye kwa umakini. Awamu ya kwanza kuna dosari ambazo tulizifanya, tuliwaaminisha Wananchi wa Mtwara na Lindi kwamba itakuwa Singapore na itakuwa Dubai kwa hiyo, wataacha kilimo cha korosho watategemea uchumi wa gesi. Kitu ambacho kilikuwa ni makosa makubwa sana. (Makofi)

Mheshimiwa Naibu Spika, kwa hiyo, naomba timu ya wataalamu ambao wanaandaa community engagement na communication strategy wahakikishe wanatumia wanasiasa. Wanatumia wawakilishi wakaelezee nini kitafanyika kwa mradi ule? Na si kuwaambia kwamba jamani Mradi wa LNG ukianza basi Lindi itakuwa Singapore kwa hiyo korosho mtaacha kulima hamtalima mpunga hamtalima vitu vingine. Makosa yale tuliyafanya na tusirudie tena kwa sababu awamu za kwanza za hamasa tulitoa matamko kama hayo ambayo sisi kama wanasiasa sasa hivi tunaulizwa maswali mengi sana. (Makofi)

Mheshimiwa Naibu Spika, kwa hiyo, naomba wakati wa uelimishaji, timu ya wataalamu ichanganyike na timu ya wawakilishi na wananchi, Waheshimiwa Madiwani, Waheshimiwa Wabunge kwa maana ya wanasiasa ili waende wakafanye kazi hiyo ya kuelezea kwamba nini kitafanyika mradi wetu. (Makofi)

Mheshimiwa Naibu Spika, mimi nafahamu kwamba tuna Kamati ya Majadiliano ambayo ina watu mahiri sana. Tuna usimamizi mzuri wa Wizara yetu, Naibu Waziri Mkuu na Waziri wa Nishati anafanya kazi kubwa sana kuhakikisha kwamba majadiliano yanakamilika. Tuna timu ya wataalamu wabobezi ambao wanashauri timu ya majadiliano lakini kama alivyosema Mheshimiwa Profesa Muhongo jana majadiliano haya yamechukua muda mrefu. (Makofi)

Mheshimiwa Naibu Spika, wananchi wanauliza sasa kinachojadiliwa ni kitu gani? Tutoke tuwaambie wananchi tumefikia hatua gani? Mazungumzo yamechukua muda mrefu sana. Mazungumzo yenyewe yanafanyika Arusha, Lindi hawajui na Mtwara kwenye kitalu hawajui. Kwa hiyo naomba muda wa majadiliano upunguzwe. Hapo awali sisi tulikuwa mbele ya Msumbiji kwenye utekelezaji wa mradi huu lakini kwa sababu ya muda mrefu sasa hivi Msumbiji wapo mbele zaidi yetu sisi. Kwa hiyo, naomba muda wa majadiliano upunguzwe, vilevile tuhakikishe kwamba kile ambacho tutaendelea kukipata tunakipata katika mradi wetu wa gesi. (Makofi)

Mheshimiwa Naibu Spika, kuna suala la manufaa na huduma za bidhaa ambazo zitakuwa supplied na watu wetu wa ndani na hapa nakuomba Waziri uratibu jinsi shughuli zitakavyofanyika. Ukiangalia ule uchumi wa gesi na shughuli itakayofanyika pale wakati wa ujenzi wa mradi tutakuwa na watu wengi sana, lakini baada ya ujenzi kukamilika watu watapungua. Kwa hiyo lazima tuwa-engage Watu wa Lindi na Mtwara ni muda tunafikiri wao wanaweza kunufaika zaidi wakati wa ujenzi wa mradi.

Mheshimiwa Naibu Spika, vilevile vitu vinavyotakiwa pale vinahitaji mtaji mkubwa sana lakini kuna vitu wakazi wa Mtwara na Lindi wanaweza ku-supply: nyanya, kunde na mbogamboga. Ndiyo muda sasa Waziri wa Kilimo kupitia mradi wetu wa irrigation (umwagiliaji) kuwekeza kwenye mabonde sasa yalipo Mtwara na Lindi. Tuna Bonde la Kinyope, kuna Ngongowele kule Kilwa na Nachingwea kuna miradi ya umwagiliaji, pia kuna Ndanda kuna mradi wa umwagiliaji. Miradi hiyo sasa ipelekewe fedha ili mradi utakapoanza wananchi wa Liwale wa Ndanda, Nanyamba na Newala waweze ku-supply kwenye mradi. Hapo tutakuwa tumewasaidia wananchi wa maeneo hayo. (Makofi)

Mheshimiwa Naibu Spika, vilevile ushauri wangu mwingine ni kwamba sasa Wizara zingine sasa zitekeleze majukumu yao. Tunajenga mradi mkubwa pale Lindi lakini Mji wa Lindi hauna kiwanja cha ndege, Mji wa Lindi kiwanja chake ni cha vumbi, hivyo hizo gharama za mradi zitakuwa kubwa kwa sababu wawekezaji watakuwa wanaishi Dar es Salaam wanashukia Mtwara wanakwenda na asubuhi wanarudi. Ni muda mwafaka sasa wa kutekeleza mradi wetu wa ujenzi wa Uwanja wa Lindi, muda ni huu ili mradi ule ukikamilika basi utaendana na mradi wetu mkubwa ambao tunaujenga. (Makofi)

Mheshimiwa Naibu Spika, vilevile ni muda sasa mwafaka wa kukamilisha Ujenzi wa Bandari ya Lindi ambayo vilevile itatoa huduma wakati mradi huu unatekelezwa. Pia, ni muda mwafaka sasa wa ujenzi wa Barabara ya Mtwara – Mingoyo mpaka Masasi, barabara ambayo ni sehemu ya barabara muhimu sana kwa Mikoa ya Lindi na Mtwara. Ni muda mwafaka sasa wa kuimarisha hospitali yetu ya Kanda ya Kusini ili chochote kikitokea basi kundi kubwa ambalo litakuwepo pale lipate huduma kwenye hospitali zetu za rufaa zilizopo Mtwara na Lindi, vilevile hospitali yetu ya rufaa ya kanda yetu ya kusini iliyopo pale Mitengo – Mtwara (Makofi)

Mheshimiwa Naibu Spika, kwa hiyo, ni muda mwafaka wa kuhakikisha kwamba huduma zote za msingi, huduma zote za kibingwa zinapatikana katika hospitali yetu ile ya kanda.

Mheshimiwa Naibu Spika, mchango wangu wa pili ni kuhusu Hotuba ya Wizara ya Fedha ni kuhusu…

(Hapa kengele ililia kuashiria kwisha kwa muda wa Mzungumzaji)

NAIBU SPIKA: Ahsante, kengele ya pili hiyo…

MHE. ABDALLAH D. CHIKOTA: Mheshimiwa Naibu Spika, naunga mkono hoja, nakushukuru sana. (Makofi)