Taarifa ya Hali ya Uchumi wa Taifa kwa Mwaka 2023 na Mpango wa Maendeleo wa Taifa kwa Mwaka wa Fedha 2024/2025 na Makadirio ya Mapato na Matumizi ya Serikali kwa Mwaka wa Fedha 2024/2025.

MHE. KAVEJURU E. FELIX: Mheshimiwa Naibu Spika, kwanza nikushukuru kwa kunipa fursa hii na mimi nitoe mchango wangu kwenye Bajeti Kuu. Niwapongeze watumishi wote wa Wizara ya Fedha na Wizara ya Mipango kwa kazi kubwa na njema wanayoifanya. Niishukuru Serikali ya Jamhuri ya Muungano wa Tanzania kwa miradi mingi ambayo inatekelezwa Mkoani kwetu Kigoma na katika Wilaya yangu ya Buhigwe ambayo ipo kwenye hatua mbalimbali. Nasema ahsante na hongera sana. (Makofi)

Mheshimiwa Naibu Spika, mimi mchango wangu katika Bajeti hii Kuu utajikita kwanza kwenye uzalishaji wa mazao ya mbegu za mafuta ambayo ni alizeti ambayo inalimwa sana sana katika Mkoa wa Singida, Simiyu, Shinyanga na Dodoma. Zao la pili ni chikichi ambayo Mungu alituzawadia Kigoma, makao makuu na sehemu ambayo ni ukombozi kwa kilimo cha chikichi ni Kigoma.

Mheshimiwa Naibu Spika, mazao haya ni mazao ya kimkakati. Nimpongeze Mheshimiwa Waziri Mkuu kwa miaka miwili mitatu nimeshuhudia kwa macho juhudi kubwa ambavyo amehamasisha kilimo cha chikichi Kigoma na kilimo cha alizeti Singida. Amezindua na amewatembelea wakulima. Mazao haya ni ukombozi kwa Taifa letu yanaweza yakaokoa fedha nyingi za kigeni ambazo tunazitumia kwenda kununua mafuta ya kula. Mazao haya (alizeti na chikichi) yakiwekewa msisimko, yakawekewa ruzuku, yakawekewa nguvu kubwa ya kisekta na Wizara ya Kilimo ikahamasisha, mazao haya yanaweza yakaokoa fedha nyingi tunazozitumia kuagiza mafuta.

Mheshimiwa Naibu Spika, mfano mzuri unajionesha kwenye Taarifa ya Wizara ya Fedha. Mwaka 2019 uzalishaji wa zao la alizeti kwa mwaka ilikuwa ni tani laki 561,297 lakini baada ya Mheshimiwa Waziri Mkuu kuhamashisha kwa mwaka jana 2023 alizeti iliyozalishwa hapa nchini ilikuwa ni tani 1,103,298. Kwa zao la chikichi kwa mwaka 2019 chikichi iliyokuwa ikizalishwa ilikuwa ni tani 42,176 baada ya Mheshimiwa Waziri Mkuu kuhamasisha na kuja mara kwa mara katika Mkoa wetu wa Kigoma uzalishaji umeongezeka kutoka tani 42,000 hadi kufikia tani 62,125 kwa mwaka jana (2023).

Mheshimiwa Naibu Spika, ninachotaka kuzunguma ni nini? Hatuna sababu yoyote ile ya kutumia fedha za kigeni ambazo zinaendelea kuwa chache kuagiza mafuta nje ya nchi wakati sisi Mungu ametupa ardhi nzuri, yenye rotuba na uwezo wa kuzalisha mazao haya. Tunaweza tukazalisha na hiyo gap ya mafuta ikafutika. Kinachohitajika ni juhudi, tunahitaji huduma bora za kilimo ziongezwe katika mikoa hiyo inayozalisha alizeti na chikichi na mazao haya yapewe ruzuku maalumu kwa ajili ya kuongeza uzalishaji bora. Zaidi tafiti ziendelee zaidi kupata mbegu bora ambazo zinaweza zikazalisha mafuta mengi ili kuokoa fedha za kigeni. (Makofi)

Mheshimiwa Naibu Spika, la pili mazao ya biashara kahawa na chai. Tuna mikoa 16 inayolima kahawa na mikoa ambayo inalima kahawa vilevile inalima na chai. Mazao haya ni muhimu kwa nchi yetu kwa sababu ndiyo yanayotupatia mchango mkubwa, ndiyo yanayotupatia na kutuingizia fedha nyingi za kigeni lakini mazao haya mawili uzalishaji wake unashuka. Ukiangalia kwa mwaka 2019 kahawa iliyozalishwa nchini na kuuzwa nje ya nchi ilikuwa ni tani 68,147 lakini kwa mwaka jana (2023) tani zilizozalishwa na kuuzwa nchi za nje ni tani 62,917.

Mheshimiwa Naibu Spika, chai kwa mwaka 2019 chai iliyozalishwa na kuuzwa nje ya nchi ilikuwa ni tani 37,193 lakini kwa mwaka jana (2023) ni tani 23,775. Mazao haya ya biashara uzalishaji wake unashuka kwa nini? Ni kwa sababu Serikali haijachukua maamuzi ya dhati kwenda kutatua changamoto zinazowakabili wakulima wa chai na kahawa. Tunaomba bajeti hii ikatatue matatizo ya wakulima wa kahawa na chai ili uzalishaji uongezeke.

Mheshimiwa Naibu Spika, ...

(Hapa kengele ililia kuashiria kwisha kwa muda wa Mzungumzaji)

NAIBU SPIKA: Mheshimiwa ahsante, kengele ya pili hiyo.

MHE. KAVEJURU E. FELIX: Mheshimiwa Naibu Spika, ninaunga mkono hoja.