Taarifa ya Kamati ya Kudumu ya Bunge ya Hesabu za Serikali kuhusu Taarifa ya Mdhibiti na Mkaguzi Mkuu wa Hesabu za Serikali kwa Hesabu Zilizokaguliwa za Serikali Kuu na Mashirika ya Umma kwa Mwaka wa Fedha ulioishia Tarehe 30 Juni, 2023; Taarifa ya Kamati ya Kudumu ya Bunge ya Hesabu za Serikali za Mitaa kuhusu Taarifa ya Mdhibiti na Mkaguzi Mkuu wa Hesabu za Serikali kwa Hesabu zilizokaguliwa za Mamlaka za Serikali za Mitaa kwa Mwaka wa Fedha ulioishia Tarehe 30 Juni, 2023; na Taarifa ya Kamati ya Kudumu ya Bunge ya Uwekezaji wa Mitaji ya Umma kuhusu Uwekezaji wa Mitaji ya Umma kwa Mwaka wa Fedha 2022/2023

MHE. DAIMU I. MPAKATE: Mheshimiwa Mwenyekiti, ahsante kwa kunipa nafasi jioni hii ya kuchangia hoja zilizopo mezani. Nikiri kwamba ni Mjumbe wa Kamati ya Hesabu za Serikali za Mitaa (LAAC). Kwanza ninampongeza CAG kwa kazi kubwa aliyoifanya kwenye halmashauri zetu ya kukaguza Hesabu za Serikali za Mitaa na kuangalia changamoto inayozikumba Serikali za Mitaa.

Mheshimiwa Mwenyekiti, nitakwenda moja kwa moja kwenye miradi ya maendeleo. Kwanza tuzishukuru Serikali zote mbili za Awamu ya Tano na Awamu ya Sita, Serikali hizi mbili zimepeleka fedha nyingi sana kwenye halmashauri zetu. Katika fedha hizo kuna miradi ya kuanzia mwaka 2018 bado haijakamilika mpaka hesabu hizi zinavyoongelewa leo. Kuna miradi ya 2021/2022 haijakamilika mpaka leo hii.

Mheshimiwa Mwenyekiti, kwa kweli katika miradi hiyo jumla ya bilioni 206 zimetumika lakini miradi hiyo bado haijakamilika mpaka leo. Kwa kweli hili linakatisha tamaa hasa kwenye nia ya kusimamia na kuleta maendeleo kwa wananchi wetu. Fedha zimekwenda lakini miradi haijakamilika na hii inatokana na sababu tofauti tofauti. Wenzangu wameelezea, jengo moja la shule ya msingi lilikuwa linapewa takriban nchi nzima kwa milioni 20; miradi hii mingi haikuweza kukamilika. Vituo vya afya vilipewa milioni 500 katika maeneo yote, lakini miradi hii haikukamilika bila kuangalia uhalisia wa eneo ambalo mradi unatekelezwa.

Mheshimiwa Mwenyekiti, maeneo mengine wamejenga milimani, maeneo mengine wamejenga kwenye maji. Haya yote wakurugenzi walikuwa wanatueleza tulipokuwa tunawahoji ni kwa nini hawajakamilisha miradi yao hadi hivi leo. Mpaka sasa hivi kuna miradi ya bilioni 11.6 imekamilika lakini haitumiki. Haya yote ni changamoto ambazo Serikali inatakiwa iende ikaziangalie ili kuhakikisha kwamba miradi hii inayotolewa na fedha za Serikali Kuu inakamilika. (Makofi)

Mheshimiwa Mwenyekiti, ukiendelea kwenye miradi hii utaona kwamba miradi mingi sana ambayo haijatekelezwa ni miradi ya elimu, miradi ya afya ambayo inagusa mwananchi wa kawaida kule vijijini. Tunaomba Serikali ifanye jitihada ili miradi hii ambayo imelalia kwa muda mrefu, zaidi ya miaka mitatu ikiwa imetolewa fedha na Serikali Kuu na bado haijakamilika, basi Serikali itoe fedha kwenda kukamilisha miradi hiyo ili wananchi waweze kunufaika kutokana na malengo yaliyotolewa.

Mheshimiwa Mwenyekiti, vile vile katika ukaguzi imeonesha kwamba kuna halmashauri nyingi zina maboma yamejengwa na wananchi wengi sana, lakini nayo bado haijakamilika mpaka leo. Tulikuwa tunawahamasisha wajenge maboma na Serikali itatoa vifaa vya madukani. Wengi wamefanya hivyo, lakini maboma yale bado hayajakamilika mpaka leo.

Mheshimiwa Mwenyekiti, nashauri Serikali itafute namna ya kupeleka fedha kwenda kukamilisha yale maboma yaliyojengwa na wananchi ili nao waendelee kujitolea kwa ajili ya kutatua matatizo ya maboma ambayo yapo katika maeneo mbalimbali.

Mheshimiwa Mwenyekiti, nitazungumzia suala la tatizo la matumizi mabaya ya fedha kwenye manunuzi. Mkaguzi (CAG) ameeleza matatizo kadha wa kadha ambayo yametokana na kutokufuata Sheria ya Manunuzi. Wengi wanafanya manunuzi bila kutoa risiti, wengi wanafanya manunuzi kwa cash na wengi hawatumii mitandao kutafuta wazabuni. Yote haya ni kukiuka Sheria ya Manunuzi.

Mheshimiwa Mwenyekiti, katika ripoti yetu tumeonesha malipo yasiyokuwa na stakabadhi yenye jumla ya bilioni 7.42 imeonekana na CAG kufanyika katika halmashauri zetu. Vilevile malipo ya fedha ya taslimu, wametoa fedha taslimu kwa wazabuni yenye thamani ya bilioni 1.440 nayo yametolewa taslimu bila kufuata utaratibu wa manunuzi. Bado kuna miradi mingine fedha imetolewa taslimu yamelipwa bila kufuata Sheria ya Manunuzi pamoja na kuwa na mikataba ambayo haijapitiwa kwenye Bodi ya Zabuni.

Mheshimiwa Mwenyekiti, tunaomba Serikali isimamie matumizi mazuri ya Sheria ya Manunuzi kwenye halmashauri zetu. Wakati mwingine hata matumizi ya force account imekuwa ni tatizo; kwa maana ya kwamba wananchi tulisema force account mpaka kufikia milioni 100 iendelee force account, lakini unakuta sasa force account ya mradi wa milioni tatu unaenda kwenye mtandao bei inakuwa kubwa kuliko hali ya uhalisia wa soko. Jambo hili linaleta mchanganyiko na linaleta dharama kubwa ya ujenzi katika majengo yetu ambayo yanajengwa na halmashauri.

Mheshimiwa Mwenyekiti, mwisho ambalo nilipenda sana nilizungumzie na ambalo wenzangu wamelizungumza kwa haraka haraka ni suala na makusanyo. Makusanyo kwenye halmashauri zetu kuna wengine wanakusanya zaidi, wengine wanakusanya kidogo hali inayowafanya washindwe kukamilisha miradi ambayo wameipanga kwenye bajeti kutokana na makusanyo madogo. Hata wale waliokusanya makusanyo makubwa nao wanashindwa kukamilisha miradi yao kwa kukosa kupeleka fedha kwenye miradi hiyo.

Mheshimiwa Mwenyekiti, ninaomba Serikali isimamie hili, Serikali itafute namna ya kufanya ili halmashauri zetu zitimize wajibu wake wa kujenga miradi ya maendeleo vijijini kama sheria inavyosema, kwamba kutoka na mapato ya halmashauri yake.

Mheshimiwa Mwenyekiti, ya kwangu yalikuwa ni hayo, ninaunga mkono hoja. (Makofi)