NAIBU WAZIRI WA UCHUKUZI alijibu:-

Mheshimiwa Spika, awali ya yote nichukue nafasi hii kumshukuru Mwenyezi Mungu mwingi wa rehema kutujalia afya njema. Pili, kwa sababu ninasimama kwa mara ya kwanza hapa, nitumie nafasi hii kwa unyenyekevu mkubwa kumshukuru Rais wa Jamhuri ya Muungano wa Tanzania, Mheshimiwa Dkt. Samia Suluhu Hassan kwa kuniamini na kuniteua kuwa Naibu Waziri wa Uchukuzi. Kwa unyenyekevu mkubwa nimepokea uteuzi huu na ninaahidi kufanyakazi kwa juhudi, maarifa kwa ajili ya maslahi makubwa ya nchi yetu. (Makofi)

Mheshimiwa Spika, kipekee ninakushukuru wewe kama mlezi na Kiongozi wangu kwa ushirikiano mkubwa ulionipatia nikiwa Msaidizi wako kwa nafasi ya Mwenyeketi wa Bunge na Mwenyekiti wa Kamati ya Viwanda, Kilimo na Mifugo. (Makofi)

Mheshimiwa Spika, baada ya maelezo hayo, ninaomba sasa kwa niaba ya Mheshimiwa Waziri wa Uchukuzi kujibu swali la Mheshimiwa Salimu Mussa Omar, Mbunge wa Gando, kama ifuatavyo:-

Mheshimiwa Spika, ATCL itaanza safari za Pemba baada ya kupata ndege za kutosha kuweza kutoa huduma bila kuharibu ratiba za safari za sasa na urukaji kwa wakati. Kwa kuwa mwisho wa Septemba, 2023 ATCL inatarajia kupata ndege mpya moja aina ya Boeing B737-9MAX na ndege ndogo aina ya Dash 8 Q300 matengenezo yake yanatarajiwa kuwa yamekamilika na kurejea katika ratiba zake za utoaji wa huduma. Uwepo wa ndege hizo kutaiwezesha ATCL kuanzisha safari zake katika kituo cha Pemba kwa tija na ufanisi mkubwa.

NAIBU WAZIRI WA UCHUKUZI alijibu:-

Mheshimiwa Naibu Spika, kwa niaba ya Mheshimiwa Waziri wa Uchukuzi, naomba kujibu swali la Mheshimiwa Omar Issa Kombo, Mbunge wa Wingwi kama ifuatavyo:-

Mheshimiwa Naibu Spika, Serikali kupitia TPA imenunua midaki mitatu kwa ajili ya kuimarisha shughuli za ukaguzi katika eneo la Azam Link na eneo la kuhifadhi mizigo (Baggage room) ambapo midaki miwili imeshafungwa eneo la kuingia na kutoka katika eneo la kuhifadhi mizigo (Baggage room) na mdaki mmoja utafungwa katika eneo la Azam Link. Aidha, kwa mwaka wa fedha 2023/2024, Serikali kupitIa Mamlaka ya Usimamizi wa Bandari (TPA), imetenga fedha kwa ajili ya kununua midaki mingine, kwa ajili ya eneo la Lighter Quay na yadi ya magari (RORO Yard), ahsante.

NAIBU WAZIRI WA UCHUKUZI alijibu:-

Mheshimiwa Spika, kwa niaba ya Waziri wa Uchukuzi naomba kujibu swali la Mheshimiwa Asha Abdullah Juma, Mbunge Viti Maalum kama ifuatavyo:-

Mheshimiwa Spika, kwa kawaida nauli za safari za ndege hupangwa na soko kulingana na aina ya huduma inayotolewa. ATCL kama ilivyo kwa mashirika mengine ya ndege yanayotoa huduma zake kibiashara, nauli zake zinapangwa na soko kwa kuzingatia matakwa ya sheria za ushindani ambapo vigezo vinavyotumika katika kupanga nauli hizo ni pamoja na gharama za uendeshaji ili kuhakikisha kuwa mashirika ya ndege yanahimili ushindani wa soko na kujiendesha kwa tija na ufanisi.

NAIBU WAZIRI WA UCHUKUZI alijibu:-

Mheshimiwa Spika, kwa niaba ya Waziri wa Uchukuzi naomba kujibu swali la Mheshimiwa Amina Ali Mzee, Mbunge wa Viti Maalum kama ifuatavyo:-

Mheshimiwa Spika, katika mwaka wa fedha 2022/2023 Serikali kupitia East Africa Skills for Transformation and Regional Integration Project (EASTRIP), mradi unaofadhiliwa na Benki ya Dunia, imeanza ujenzi wa mabweni mawili yenye uwezo wa kuchukua wanafunzi 1,500. Ujenzi wa mabweni hayo umefikia asilimia 28. Aidha, kupitia mradi huo Serikali inajenga jengo lenye Madarasa ya wanafunzi 1,500 pamoja na maabara na karakana yenye kuchukua wanafunzi 500 kwa wakati mmoja ambapo ujenzi huo umefikia asilimia 30.

Mheshimiwa Spika, Serikali inaendelea kukamilisha ujenzi wa Kituo cha Rasilimali Mafunzo (maktaba) chenye madarasa yenye uwezo wa kuchukua wanafunzi 1,653 kwa wakati mmoja ambapo ujenzi huo kwa sasa upo kwenye asilimia 85.

Aidha, katika mwaka wa fedha 2023/24, Serikali kupitia mapato ya ndani ya Chuo, itaanza ujenzi wa Jengo la Kitaaluma la ghorofa tano litakalokuwa na uwezo wa kuchukua wanafunzi 4,700 kwa siku, mara litakapokamilika.

NAIBU WAZIRI WA UCHUKUZI alijibu:-

Mheshimwa Mwenyekiti, kwa niaba ya Waziri wa Uchukuzi naomba kujibu swali la Mheshimiwa Stella Martin Manyanya, Mbunge wa Nyasa, kama ifuatavyo:-

Mheshimwa Mwenyekiti, Serikali kupitia Mamlaka ya Usimamizi wa Bandari nchini (TPA) ina mpango wa kujenga miundombinu ya bandari katika Ziwa Nyasa hususani Bandari ya Mbamba Bay. Ujenzi wa bandari hizi utahusisha pia usimikaji wa vifaa vya kuongozea meli.

Mheshimiwa Mwenyekiti, aidha, TPA ina mpango wa kuweka alama za kuongozea meli katika bandari za maeneo mengine kuanzia mwezi Machi, 2024 kwani kupitia Mradi wa Upanuzi na Maboresho ya Miundombinu ya Bandari ya Dar es Salaam (Dar es Salaam Maritime Gateway Program – DMGP) maboya yaliyopo Bandari ya Dar es Salaam yataondoshwa kwa sababu mradi huo unahusisha pia uwekaji wa maboya mapya katika Bandari ya Dar es Salaam lakini kwa kuwa maboya hayo bado yapo katika matumizi yatasimikwa katika bandari nyingine.

NAIBU WAZIRI WA UCHUKUZI alijibu:-

Mheshimiwa Mwenyekiti, kwa niaba ya Mheshimiwa Waziri wa Uchukuzi, napenda kujibu swali la Mheshimiwa Mwanaisha Ng’anzi Ulenge, Mbunge wa Viti Maalum, kama ifuatavyo:-

Mheshimiwa Mwenyekiti, kwa muda mrefu sasa Bandari ya Tanga ilikuwa haihudumii meli na shehena ya kutosha kutokana na changamoto ya kasi ndogo ya huduma za meli na shehena hizo ambazo zilipaswa kuhudumiwa nangani umbali wa kilomita 1.7 kutoka gatini. Hali hii ilipunguza kwa kiasi kikubwa uwezo wa Bandari ya Tanga na ushindani wa bandari hiyo.
Mheshimiwa Mwenyekiti, kwa sasa Serikali kupitia TPA, inaendelea na maboresho ya bandari hiyo katika maeneo ya miundombinu, mitambo na vifaa ili kuvutia meli na shehena nyingi zaidi kama mkakati mahsusi wa kuifanya bandari hiyo ifanye kazi kwa ushindani.

Mheshimiwa Mwenyekiti, pamoja na jitihada hizo TPA ina mkakati mahsusi wa kimasoko kwa ajili ya Bandari ya Tanga ambao lengo lake ni kuteka soko la kaskazini mwa Tanzania na nchi jirani za Rwanda, Burundi, Uganda na DRC. Mikakati hiyo ni pamoja na kuwashawishi wateja wakubwa kutumia bandari hiyo kwa kutoa punguzo la tozo.

NAIBU WAZIRI WA UCHUKUZI alijibu: -

Mheshimiwa Mwenyekiti, kwa niaba ya Waziri wa Uchukuzi naomba kujibu swali la Mheshimiwa Prof. Palamagamba John Aidan Mwaluko Kabudi, Mbunge wa Kilosa, kama ifuatavyo: -

Mheshimiwa Mwenyekiti, Serikali kwa vipindi tofauti imeendelea kuimarisha huduma za usafiri na usafirishaji katika maeneo mbalimbali nchini. Kuhusu ufufuaji wa reli kutoka Kilosa hadi Kidatu, Serikali kupitia TRC katika bajeti ya mwaka wa fedha 2023/2024 imetenga jumla ya shilingi bilioni 3.4 kwa ajili ya kuanza kazi za awali za marekebisho na ufufuaji wa njia katika kipande hiki chenye urefu wa kilomita 108 ambayo imefungwa kwa muda mrefu zaidi. Reli hii inaunganisha Reli ya Kati na TAZARA eneo la Kidatu. Aidha, kwa sasa TRC imekamilisha tathmini ya kihandisi ikiwemo makadirio ya gharama ya mradi (Engineering estimates) na inaendelea na ukamilishaji wa nyaraka za zabuni kwa ajili ya kumwajiri Mkandarasi.

Mheshimiwa Mwenyekiti, naomba kutumia fursa hii kumuomba Mheshimwa Prof. Palamagamba John Aidan Mwaluko Kabudi - Mbunge, pamoja na wananchi wa Kilosa kuwa na subira wakati Serikali inaendelea na juhudi ya urejeshwaji wa njia hii ambayo ni muhimu kwa ajili ya usafirishaji wa mizigo na abiria. Lengo la Serikali ni kuendelea kufanya maboresho katika maeneo yenye mahitaji ili wananchi waweze kuendelea kupata huduma za usafiri na usafirishaji.

NAIBU WAZIRI WA UCHUKUZI alijibu: -

Mheshimiwa Spika, kwa niaba ya Waziri wa Uchukuzi, naomba kujibu swali la Mheshimiwa Mashimba Mashauri Ndaki, Mbunge wa Maswa Magharibi, kama ifuatavyo: -

Mheshimiwa Spika, Serikali kupitia TRC imeendelea kumuelekeza mkandarasi wa ujenzi wa reli ya SGR, kuendelea kutoa ajira kwa wananchi wanaopitiwa na mradi, sambamba na kufuata taratibu na sheria za ajira nchini. Aidha, Serikali imeendelea kutekeleza ujenzi wa SGR kipande cha Mwanza - Isaka (kilometa 341), kinachojumuisha kipande cha Seke - Malampaka hadi Malya kama sehemu ya mradi huo.

Mheshimiwa Spika, kuhusu ajira; hadi kufikia mwishoni mwezi Agosti 2023, mkandarasi ameajiri jumla ya wananchi 6,793. Kati ya hao, wananchi 1,639 kutoka Mkoa wa Shinyanga, wananchi 1,973 kutoka Mkoa wa Mwanza, wananchi 525 kutoka Mkoa wa Simiyu, wananchi 352 kutoka mkoa wa Tabora na wanachi 2,304 kutoka mikoa mingine.

Mheshimiwa Spika, Serikali itaendelea kumsimamia Mkandarasi kuhakikisha kuwa anaajiri kwa kutoa kipaumbele kwanza kwa wananchi wa maeneo husika kabla ya kutafuta ujuzi stahiki kutoka maeneo mengine.

NAIBU WAZIRI WA UCHUKUZI alijibu:-

Mheshimwa Mwenyekiti, kwa niaba ya Waziri wa Uchukuzi naomba kujibu swali la Mheshimiwa Stella Martin Manyanya, Mbunge wa Nyasa, kama ifuatavyo:-

Mheshimwa Mwenyekiti, Serikali kupitia Mamlaka ya Usimamizi wa Bandari nchini (TPA) ina mpango wa kujenga miundombinu ya bandari katika Ziwa Nyasa hususani Bandari ya Mbamba Bay. Ujenzi wa bandari hizi utahusisha pia usimikaji wa vifaa vya kuongozea meli.

Mheshimiwa Mwenyekiti, aidha, TPA ina mpango wa kuweka alama za kuongozea meli katika bandari za maeneo mengine kuanzia mwezi Machi, 2024 kwani kupitia Mradi wa Upanuzi na Maboresho ya Miundombinu ya Bandari ya Dar es Salaam (Dar es Salaam Maritime Gateway Program – DMGP) maboya yaliyopo Bandari ya Dar es Salaam yataondoshwa kwa sababu mradi huo unahusisha pia uwekaji wa maboya mapya katika Bandari ya Dar es Salaam lakini kwa kuwa maboya hayo bado yapo katika matumizi yatasimikwa katika bandari nyingine.

NAIBU WAZIRI WA UCHUKUZI alijibu: -

Mheshimiwa Naibu Spika, kwa niaba ya Mheshimiwa Waziri wa Uchukuzi, napenda kujibu swali la Mheshimiwa Ally Mohamed Kassinge, Mbunge wa Kilwa Kusini kama ifuatavyo:-

Mheshimiwa Naibu Spika, katika kipindi cha robo ya mwisho wa mwaka wa fedha 2022/2023, Serikali ilikamilisha zoezi la Uwekaji Wazi Daftari la Fidia (valuation report disclosure) kwa wananchi 438 waliofanyiwa uthamini ili kupisha upanuzi wa Kiwanja cha Ndege Kilwa Masoko.

Mheshimiwa Naibu Spika, pamoja na hatua hiyo, mnamo mwezi Agosti, 2023 Wizara ya Fedha ikishirikiana na Wizara ya Uchukuzi, Mamlaka ya Viwanja vya Ndege Tanzania (TAA) na Ofisi ya Ardhi Mkoa wa Lindi, walifanya na kukamilisha zoezi la uhakiki wa daftari la fidia.
Mheshimiwa Naibu Spika, baada ya hatua hizi, zoezi la ulipaji wa fidia litaanza mara baada ya Wizara ya Fedha kukamilisha taratibu zote za kifedha.

NAIBU WAZIRI WA UCHUKUZI (MHE. DAVID M. KIHENZILE) alijibu:-

Mheshimiwa Naibu Spika, kwa niaba ya Waziri wa Uchukuzi, napenda kujibu swali la Mheshimiwa Ramadhan Suleiman Ramadhan, Mbunge wa Chakechake, kama ifuatavyo:-

Mheshimiwa Naibu Spika, Serikali ya Awamu ya Sita inaendelea kuimarisha huduma kwa wananchi wake katika maeneo mbalimbali ya nchi, likiwemo Jiji la Dar es Salaam. Ili kuendeleza juhudi hizo, Serikali kupitia TPA inakamilisha kazi ya upembuzi yakinifu na usanifu wa kina kwa ajili ya ujenzi wa gati la kisasa kwenye Bandari ya Dar es Salaam, ambao hadi sasa upo katika hatua za mwisho na unatarajia kukamilika mwezi Desemba, 2023.

Mheshimiwa Naibu Spika, niendelee kumshukuru sana Mheshimiwa Ramadhan Suleimani Ramadhan na Waheshimiwa Wabunge kwa ujumla kwa kuendelea kufuatilia kero za wananchi katika maeneo yao. Serikali itaendelea kuboresha huduma hizo ili kuwawezesha wananchi kufanya kazi zao bila kikwazo chochote.

NAIBU WAZIRI WA UCHUKUZI alijibu: -

Mheshimiwa Mwenyekiti, kwa niaba ya Waziri wa Uchukuzi naomba kujibu swali la Mheshimiwa Amina Ali Mzee, Mbunge wa Viti Maalum, kama ifuatavyo: -

Mheshimiwa Mwenyekiti, kwa mujibu wa takwimu inaonyesha kuwa, toka kuanza kwa ujenzi wa mradi wa Standard Gauge mwaka 2017 hadi kufikia Desemba 2023 jumla ya vijana wa Kitanzania 51,153 wameshiriki katika ujenzi wa mradi wa SGR.

Mheshimiwa Mwenyekiti, kwa kuzingatia Sera ya Menejimenti na Ajira katika Utumishi wa Umma ya mwaka 1998, ajira katika Utumishi wa Umma uzingatia sifa na weledi (merits) na hutolewa kwa ushindani wa wazi. Hata hivyo, Serikali inatambua kuwa vijana wanaoshiriki katika mradi wa ujenzi wa SGR wanapata ujuzi mahsusi katika teknolojia ya reli ya kisasa ambayo itahitajika katika kuhakikisha uendelevu wa reli tunayoijenga.

Mheshimiwa Mwenyekiti, naomba kuchukua fursa hii kumtaarifu Mheshimiwa Amina Ali Mzee, Mbunge, kuwa kwa kuzingatia mahitaji ya uendeshaji wa reli, vijana hawa watapewa kipaumbele kwa kuwa na sifa za ziada (added advantage) zinazohusiana na ujuzi waliopata kwa kushiriki katika ujenzi wa reli pindi ajira hizo zitakapotangazwa.

NAIBU WAZIRI WA UCHUKUZI alijibu:-

Mheshimiwa Mwenyekiti, kwa niaba ya Mheshimiwa Waziri wa Uchukuzi, naomba kujibu swali la Mheshimiwa Michael Mwita Kembaki, Mbunge wa Tarime Mjini kama ifuatavyo;

Mheshimiwa Mwenyekiti, bajaji ni miongoni mwa vyombo vya kukodi vinavyodhibitiwa na Mamlaka ya Udhibiti Usafiri Ardhini (LATRA) kupitia Kanuni za Mamlaka ya Udhibiti Usafiri Ardhini (magari ya kukodi) za mwaka 2020 (TS 78). Daladala ni miongoni mwa vyombo vinavyodhibitiwa na LATRA kupitia Kanuni za Leseni za Usafirishaji (Magari ya Abiria) za Mwaka 2020 (TS 76).

Mheshimiwa Mwenyekiti, kama ilivyo kwa vyombo vingine vinavyodhibitiwa chini ya Kanuni za magari ya kukodi, bajaji huwa hazipangiwi njia (route) ya kutoa huduma kama daladala. Badala yake, hupangiwa vituo vya maegesho kwa ajili ya kusubiri abiria ili wakodi na kupelekwa maeneo mbalimbali na kurejea kwenye vituo hivyo kusubiri abiria wengine. Aidha, kanuni ya 15 (h) ya Kanuni za magari ya kukodi inakataza vyombo vinavyodhibitiwa chini ya Kanuni za Magari ya Kukodi, kuingilia huduma za daladala au mabasi ya masafa marefu.

Mheshimiwa Mwenyekiti, Ili kukabiliana na changamoto hiyo, Serikali kupitia LATRA imekuwa ikitoa elimu na kufanya ufuatiliaji kuhakikisha migogoro hii inakoma. Aidha, kwa sasa LATRA inahimiza madereva wa bajaji na pikipiki kuungana kupitia SACCOS kwa lengo la kuongeza elimu na usimamizi wa kundi hili. Tayari SACCOS inayojulikana kama KIBOBAT SACCOS imesajiliwa mkoani Kilimanjaro kwa ajili ya kufanya majiribio ya mpango huu kuanzia mwezi Februari, 2024.

Mheshimiwa Mwenyekiti, kupitia Bunge lako Tukufu, napenda kuchukua nafasi hii kuiagiza LATRA kuongeza udhibiti wa vyombo hivi kwa kuharakisha jitihada za kuwaunganisha madereva wa pikipiki na bajaji kupitia SACCOS kwa lengo la kuongeza udhibiti wao. Aidha, niwaombe viongozi wa Serikali kwenye maeneo mbalimbali nchini kuungana na LATRA kuhakikisha bajaji zinatoa huduma kwa mujibu wa sheria ili kuepusha madhara ya kiuchumi na kijamii tunayoyashuhudia sasa.

NAIBU WAZIRI WA UCHUKUZI alijibu:-

Mheshimiwa Naibu Spika, kwa niaba ya Mheshimiwa Waziri, napenda kujibu swali la Mheshimiwa Ally Mohamed Kassinge, Mbunge wa Kilwa Kusini, kama ifuatavyo:-

Mheshimiwa Naibu Spika, Serikali inaendelea kushughulikia na kufuatilia kwa ukaribu suala la ulipaji wa fidia kwa wananchi wanaopisha upanuzi wa Kiwanja cha Ndege, Kilwa Masoko linakamilika. Hatua ya awali ya kutambua wafidiwa na mali zao imekamilika na kuidhinishwa na Mthamini Mkuu wa Serikali. Sambamba na hilo maombi hayo yamewasilishwa Serikalini kwa ajili ya malipo. Hivyo, Serikali itahakikisha kuwa wananchi wote wanaopisha maeneo yao kwa ajili ya upanuzi wa kiwanja hicho wanalipwa fidia zao stahiki.

NAIBU WAZIRI WA UCHUKUZI alijibu:-

Mheshimiwa Naibu Spika, kwa niaba ya Mheshimiwa Waziri wa Uchukuzi, napenda kujibu swali la Mheshimiwa Bakar Hamad Bakar, Mbunge wa Baraza la Wawakilishi la Serikali ya Mapinduzi Zanzibar, kama ifuatavyo: -

Mheshimiwa Naibu Spika, katika mwaka wa fedha 2023/2024, Serikali kupitia Kampuni ya Huduma za Meli Tanzania (MSCL) imetenga kiasi cha fedha shilingi milioni 500 kwa ajili ya upembuzi yakinifu ili kujua aina ya meli zitakazojengwa kwa ajili ya kukidhi mahitaji ya wananchi wa mikoa ya Tanga, Mtwara, Lindi, Pemba na Unguja ambapo zitatoa huduma kwa njia ya maji katika mwambao wa Bahari ya Hindi kwa ajili ya kuchochea ukuaji wa uchumi katika ukanda huo. Matokeo ya utafiti huo ndiyo yatakayobainisha aina na ukubwa wa meli itakayojengwa kwa ajili ya kukidhi mahitaji ya soko Mikoa ya Pemba, Tanga, Mtwara na Unguja.

Mheshimiwa Naibu Spika, sambamba na mikakati ya Serikali ya kununua meli kwa ajili kutoa huduma katika mwambao wa Bahari ya Hindi, hata hivyo kutokana na fursa za kibiashara zilizopo katika mikoa ya Tanga, Unguja, Mtwara, Lindi na Pemba, Serikali imeendelea kuhamasisha sekta binafsi kutumia fursa hiyo kuwekeza kwa kununua meli za biashara ili kuhudumia hilo soko ambapo kutachochea ukuaji wa uchumi katika mikoa hiyo na kuongeza pato la Taifa kwa ujumla.

NAIBU WAZIRI WA UCHUKUZI alijibu:-

Mheshimiwa Spika, kwa niaba ya Waziri wa Uchukuzi naomba kujibu swali la Mheshimiwa Josephat Sinkamba Kandege, kama ifuatavyo:-
Mheshimiwa Spika, Serikali inatambua umuhimu wa kuunganisha reli ya TAZARA na Bandari ya Kasanga ili kurahisisha usafirishaji wa mizigo katika ukanda huo hususani Jamhuri ya Kidemokrasia ya Kongo (DRC).

Mheshimiwa Spika, kwa kuwa TAZARA inamilikiwa na Serikali mbili; Tanzania na Zambia, tumeanza mazungumzo na wenzetu Zambia ili kutenga fedha katika bajeti ya TAZARA kwa ajili ya kufanya upembuzi yakinifu na usanifu wa awali wa reli hiyo kwa lengo la kubaini gharama za ujenzi wake na manufaa yake kiuchumi.

NAIBU WAZIRI WA UCHUKUZI alijibu: -

Mheshimiwa Mwenyekiti, Serikali kupitia TRC imekamilisha kazi ya upembuzi yakinifu na usanifu wa awali kwa ajili ya ujenzi wa reli ya Standard Gauge kutoka Mtwara – Mbamba Bay na matawi yake ya Liganga na Mchuchuma yenye jumla ya kilometa 1,000. Aidha, mradi huu ni mmoja wa mradi unaopendekezwa kupatiwa ufadhili wa fedha za maandalizi ya mradi kupitia Mfuko wa Miradi wa Nchi za Ukanda wa Kusini mwa Afrika (SADC-PPDFA) ambapo kwa sasa timu kutoka Benki ya Afrika Kusini (DBSA) ilikuja Tanzania kwa ajili ya kufanya uthibitisho wa nyaraka (due diligence) za mradi ili kuendelea na hatua zingine za upatikanaji wa ufadhili wa fedha zitakazotumika kumnunua mshauri elekezi atakayekuwa na jukumu la kupitia andiko, kuandaa makabrasha ya zabuni kwa ajili ya kumpata mwekezaji kwa utaratibu wa ubia baina ya sekta ya umma na binafsi.

NAIBU WAZIRI WA UCHUKUZI alijibu: -

Mheshimiwa Mwenyekiti, Serikali Kuu kwa kushirikiana na Serikali ya Mkoa ina nia ya dhati na imeendelea na jitihada mbalimbali katika kushughulikia mgogoro huu ili kuhakikisha unaisha. Aidha, taratibu za utwaaji ardhi zinaendelea kwa kufanya uthamini wa mali za wananchi, pindi uthamini utakapokamilika taratibu nyingine zitaendelea kulingana na Sheria ya Ardhi pamoja na Sheria ya Uthamini.

NAIBU WAZIRI WA UCHUKUZI alijibu: -

Mheshimiwa Mwenyekiti, Serikali kupitia Shirika la Reli Tanzania (TRC) ina mpango wa ufufuaji na ukarabati wa miundombinu ya Reli ya Kati yenye kiwango cha Meter Gauge. Aidha, TRC inaendelea na ukarabati na uboreshaji wa Njia Kuu kutoka Dar es Salaam - Isaka ambapo kwa awamu ya kwanza uboreshaji umefanyika kutoka Dar es Salaam hadi Tabora.

Mheshimiwa Mwenyekiti, kwa awamu ya pili, Serikali ina mpango wa kuboresha kipande cha Tabora – Isaka ikiwemo kukarabati kipande cha Dodoma – Manyoni kwa maeneo yaliyobaki wakati wa utekelezaji wa awamu ya kwanza. Vilevile, Serikali inafanya tathmini ya ukarabati wa njia ya reli ya Manyoni – Singida ili kuimarisha shughuli za kiuchumi kupitia usafiri wa reli kwa kuunganisha ukanda huo.

NAIBU WAZIRI WA UCHUKUZI alijibu:-

Mheshimiwa Spika, kwa niaba ya Mheshimiwa Waziri wa Uchukuzi, naomba kujibu swali la Mheshimiwa Stella Simon Fiyao, Mbunge wa Viti Maalum, kama ifuatavyo:-

Mheshimiwa Spika, Serikali kupitia Mamlaka ya Usimamizi wa Bandari Tanzania (TPA) inaendelea na taratibu za utwaaji ardhi katika eneo lililotengwa na Halmashauri ya Wilaya ya Tunduma la takribani ekari 1,600 kwa ajili ya ujenzi wa bandari kavu. Aidha, taratibu za utwaaji ardhi zinatarajiwa kukamilika mwezi Juni, 2024 na pindi zitakapokamilika, taratibu za ulipaji fidia unatarajia kufanyika katika mwaka wa fedha 2024/2025.

Mheshimiwa Spika, pamoja na hayo, ujenzi wa bandari kavu utaanza baada ya kufanya usanifu wa miundombinu ya bandari pamoja na taratibu za ununuzi wa mkandarasi atakayetekeleza ujenzi huo.

NAIBU WAZIRI WA UCHUKUZI alijibu:-

Mheshimwa Spika, kwa niaba ya Mheshimiwa Waziri wa Uchukuzi, napenda kujibu swali la Mheshimiwa Dkt. Angeline Sylvester Mabula, Mbunge wa Ilemela, kama ifuatavyo:-

Mheshimiwa Spika, Serikali Kuu kwa kushirikiana na Serikali ya Mkoa ina nia ya dhati na imeendelea na jitihada mbalimbali katika kushughulikia mgogoro huu ili kuhakikisha unaisha. Aidha, taratibu za utwaaji ardhi zinaendelea kwa kufanya uthamini wa mali za wananchi. Pindi uthamini utakapokamilika, taratibu nyingine zitaendelea kulingana na Sheria ya Ardhi pamoja na Sheria ya Uthamini.

NAIBU WAZIRI WA UCHUKUZI alijibu:-

Mheshimwa Naibu Spika, kwa niaba ya Mheshimiwa Waziri wa Uchukuzi, napenda kujibu swali la Mheshimiwa Maimuna Ahmad Pathan, Mbunge wa Viti Maalum, kama ifuatavyo:-

Mheshimiwa Naibu Spika, Serikali inaendelea kushughulikia na kufuatilia kwa ukaribu suala la ulipaji wa fidia kwa wananchi wanaopisha upanuzi wa Kiwanja cha Ndege cha Nachingwea. Hatua ya awali ya kutambua wafidiwa na mali zao imekamilika na kuidhinishwa na Mthamini Mkuu wa Serikali. Aidha, maombi hayo yamewasilishwa Serikalini kwa ajili ya malipo. Pia Serikali itahakikisha kuwa wananchi wote wanaopisha maeneo yao kwa ajili ya ujenzi na upanuzi wa miradi mbalimbali wanalipwa fidia zao stahiki.

NAIBU WAZIRI WA UCHUKUZI alijibu:-

Mheshimiwa Mwenyekiti, mabasi yote ya masafa marefu hupangiwa ratiba na Mamlaka ya Udhibiti Usafiri Ardhini (LATRA) ambazo huonyesha stendi za kupakia na kushushia abiria pamoja na muda wa kusimama kwenye stendi hizo. Aidha, mabasi ya masafa marefu yamepangiwa kusimama katika stendi moja tu kwa kila Mkoa isipokuwa pale ambapo basi hilo lina abiria anayeshuka katika stendi ya wilaya. Utaratibu huo umepangwa ili kuondoa usumbufu na ucheleweshaji wa abiria wa masafa marefu kwa kuwalazimisha kuingia kwenye stendi hata kama hawana abiria wa kupanda au kushuka. Hivyo Basi hailazimiki kuingia katika stendi ya Wilaya iwapo hakuna abiria wanaoshuka au kupanda basi.

Mheshimiwa Mwenyekiti, kwa madereva wanaokaidi kuingia stendi za mikoa na kushushia abiria nje ya stendi hususan barabarani, madereva hao wanakiuka maelekezo ya kifungu cha 50(1) cha Sheria ya Usalama Barabarani, Sura ya 168 kinachomzuia mtu yeyote kuegesha au kusimamisha gari barabarani bila kujali watumiaji wengine wa barabara, hivyo wanavunja sheria.

NAIBU WAZIRI WA UCHUKUZI alijibu:-

Mheshimiwa Naibu Spika, Serikali kupitia TRC inaendelea na ukarabati wa miundombinu ya njia ya reli iliyopo ambapo hadi sasa imekamilisha ukarabati wa njia ya reli kipande cha Dar es Salaam – Isaka ya Kilometa 970 kupitia mradi wa Tanzania Intermodal Rail Project (TIRP). Halikadhalika, TRC imesaini mkataba wa ukarabati wa njia ya reli ya kati kwa kipande cha Tabora – Kigoma yenye urefu ya kilometa 411 tarehe 23 Juni, 2023 na Kaliua – Mpanda ya kilometa 210 tarehe 26 Novemba, 2022. Kazi ya ukarabati inaendelea, na kwa upande wa Tabora – Kigoma ya kilometa 411 inatarajia kukamilika baada ya miezi 54 na Kaliua – Mpanda inatarajia kukamilika mwezi Mei, 2025.

Mheshimiwa Naibu Spika, sambamba na hilo TRC imesaini mkataba wa ununuzi wa malighafi za ukarabati wa reli (mataruma na vifungio) kwa ajili ya ukarabati wa njia ya reli ya Kaskazini ikijumuisha kipande cha Ruvu – Mruazi Junction.

NAIBU WAZIRI WA UCHUKUZI alijibu: -

Mheshimiwa Naibu Spika, Wizara ya Uchukuzi kupitia Mamlaka ya Viwanja vya Ndege na kwa kushirikiana na Halmashauri ya Mji wa Newala ipo katika hatua za kufanya tathmini ya uchaguzi wa eneo jipya kufuatia eneo la sasa kutofaa kwa ujenzi wa kiwanja cha ndege. Baada ya kukamilika kwa tathmini ya eneo hilo ambalo tayari limeshajumuishwa kwenye Ramani ya Mipango Miji Na.03/NEW/31/04/2021, taratibu za utwaaji na umilikishwaji wa ardhi zitafanyika. Taratibu za utwaaji na ukamilishaji zitakapokamilika, fedha za ujenzi wa kiwanja cha ndege zitatengwa kwa ajili ya bajeti husika.

NAIBU WAZIRI WA UCHUKUZI alijibu: -

Mheshimiwa Spika, Serikali imetenga fedha katika bajeti ya mwaka huu wa fedha 2024/2025 kwa ajili ya malipo ya fidia kwa wananchi 447 wanaopisha upanuzi wa Kiwanja cha Ndege Kilwa Masoko. Taratibu za maandalizi ya malipo haya zinaendelea na pindi zitakapokamilika malipo haya yataanza kulipwa mara moja.

NAIBU WAZIRI WA UCHUKUZI alijibu:-

Mheshimiwa Naibu Spika, Serikali imeendelea kuhakikisha kuwa inaweka miundombinu na vifaa wezeshi ili kuhakikisha huduma kwa abiria wenye mahitaji maalum na wagonjwa wanapata huduma stahiki katika viwanja vya ndege. Hii ni pamoja na kusanifu na kujenga majengo ya abiria sambasamba na miundombinu wezeshi kama vile maliwato maalum (disabled toilet), ngazi za mjongeo (ramp), usimikaji wa ngazi za umeme (lift escalators) na kuhakikisha kuwa kunakuwepo na vifaa maalum vya kuwahudumia abiria wenye mahitaji maalum pamoja na wagonjwa katika viwanja vya ndege kama vile viti vya magurudumu (wheelchair); pia, katika kuhakikisha uwepo wa watoa huduma wanaowahudumia watu wenye mahitaji maalum na wagonjwa.

Mheshimiwa Naibu Spika, aidha, Serikali imeendelea kutoa kipaumbele kwa watu wenye mahitaji maalum pamoja na wagonjwa katika foleni za ukaguzi wa abiria (screening) na foleni za kuingia ndani ya ndege (boarding) kuufanya usafiri wa anga kuwa rafiki kwao.

NAIBU WAZIRI WA UCHUKUZI alijibu:-

Mheshimiwa Naibu Spika, itakumbukwa kuwa Serikali inaendelea na utekelezaji wa Ujenzi wa Reli ya Kisasa kutoka Dar es Salaam – Mwanza kilometa 1,219 kwa awamu ya kwanza na kutoka Tabora – Kigoma kilometa 506 na Uvinza Musongati kilometa 282 kwa awamu ya pili. Ujenzi huu uko katika hatua mbalimbali za utekelezaji ambapo kipande cha Dar es Salaam – Dodoma kilometa 444 kimeanza uendeshaji kwa safari za abiria.

Mheshimiwa Naibu Spika, Serikali kupitia Shirika la Reli Tanzania (TRC) linaendelea na maandalizi ya ujenzi wa reli ya kisasa kutoka Kaliua – Mpanda – Bandari ya Karema ambapo upembuzi yakinifu umekamilika.

Mheshimiwa Naibu Spika, aidha, Serikali inaendelea kutafuta rasilimali fedha kwa ajili ya ujenzi wa Reli ya Kaliua – Mpanda – Karema yenye urefu wa kilometa 321 kwa kiwango cha standard gauge (SGR). Reli hii inatarajiwa kuunganisha Tanzania na Jamhuri ya Kidemokrasia ya Kongo kupitia Bandari ya Karema kwa upande wa Tanzania na Bandari ya Kalemie kwa upande wa Jamhuri ya Kidemokrasia ya Congo. Ujenzi huo utaanza mara baada ya kupatikana kwa rasilimali fedha.

NAIBU WAZIRI WA UCHUKUZI alijibu: -

Mheshimiwa Mwenyekiti, Serikali kwa kushirikiana na washirika wa maendeleo, Benki ya Uwekezaji ya Watu wa Ulaya imeendelea na ukarabati pamoja na upanuzi wa miundombinu yote katika Kiwanja cha Ndege Shinyanga ili kiwanja hicho kiweze kutumika wakati wa usiku na mchana. Utekelezaji umefikia 66.8%. Pia Serikali kwa kushirikiana na kampuni binafsi iliyokuwa ikichimba madini Mjini Kahama, imefanya maboresho katika Kiwanja cha Ndege cha Kahama kwa kujenga jengo jipya ya abiria na kuendelea kufanya maboresho ya miundombinu mingine ili kuendelea kutoa huduma.
Mheshimiwa Mwenyekiti, hivyo, kwa kuzingatia mahitaji ya sasa, Serikali itakamilisha kwanza Mradi wa Kiwanja cha Ndege cha Shinyanga na endapo mahitaji ya mkoa yataongezeka, Serikali itatafuta fedha kwa ajili ya ujenzi wa miundombinu ya Kiwanja cha Ndege cha Kahama.

NAIBU WAZIRI WA UCHUKUZI alijibu:-

Mheshimiwa Naibu Spika, katika mwaka ujao wa fedha 2024/2025, Serikali ina mpango wa kufunga taa za kuongozea ndege katika Kiwanja cha Ndege cha Mafia kwa ajili ya kuwezesha kutolewa kwa huduma za masaa 24 ambapo kutachangamsha uchumi wa Mafia na kukuza utalii nchini.

NAIBU WAZIRI WA UCHUKUZI alijibu:-

Mheshimiwa Naibu Spika, usalama wa abiria na mali zao kwa wasafiri wanaotumia meli ya MV Victoria ndani ya Ziwa Victoria ni suala la muda wote na ni kipaumbele namba moja kwa Serikali.

Mheshimiwa Naibu Spika, Serikali kupitia Shirika la Uwakala wa Meli Tanzania (TASAC) inahakikisha usalama wa abiria na mali zao kwa wasafiri wanaotumia vyombo vyote vya majini, ikiwemo meli ya MV Victoria ndani ya Ziwa Victoria kwa kukagua meli hizo mara kwa mara na kuzipatia vyeti vya ubora, ambapo kwa cheti hicho inamaanisha meli imekidhi vigezo vya usalama kwa abiria na mali zao, ulinzi na utunzaji wa mazingira majini. Aidha, meli zote ikiwemo MV Victoria zinasisitizwa kuwa na vifaa vya uokozi ambapo abiria melini hutangaziwa uwepo wa vifaa hivyo na jinsi ya kuvitumia.

Mheshimiwa Naibu Spika, vilevile, TASAC inaendelea na mikutano ya uelewa na kufanya kaguzi za kushtukiza kwa meli na kuhakikisha manahodha na wafanyakazi wengine wote wamepata mafunzo ya umahiri na kuwa na vyeti hai vinavyotolewa na TASAC.

NAIBU WAZIRI WA UCHUKUZI alijibu: -

Mheshimiwa Mwenyekiti, suala la ujenzi wa Bandari Kavu limepewa kipaumbele katika Mpango Kabambe wa Mamlaka ya Usimamizi wa Bandari Tanzania (TPA) uliohuishwa wa mwaka (2021 – 2045) ambao umeweka vigezo vya ujenzi wa bandari zote kavu kwa vipaumbele kutokana na matarajio ya ukuaji wa shehena katika maeneo yanayopakana na nchi za jirani. Aidha, utafiti ulifanyika katika Bandari Kavu ya Nang’omba katika Wilaya ya Nanyumbu na kubaini kuwa bandari hiyo haijakidhi vigezo vya ujenzi wa bandari kavu vilivyotajwa hapo awali na hivyo kutobainishwa katika mpango wa sasa.

Mheshimiwa Mwenyekiti, kwa muktadha huo, Serikali inachukua wazo la Mheshimiwa Mbunge ili kulifanyia kazi kwa siku zijazo baada ya kufanya utafiti wa ukuaji wa shehena ambao ni moja kati ya vigezo vya kujenga bandari kavu.

NAIBU WAZIRI WA UCHUKUZI alijibu:-

Mheshimiwa Mwenyekiti, Serikali kupitia Shirika la Reli Tanzania (TRC) imekamilisha kazi ya upembuzi na usanifu wa awali kwa ajili ya ujenzi wa njia ya reli ya Mtwara - Mbamba Bay na matawi yake ya Liganga na Mchuchuma yenye kilometa 1000. Aidha kwa sasa Serikali inaendelea na utafutaji wa rasilimali fedha kwa ajili ya utekelezaji wa mradi huu kwa utaratibu wa ubia baina ya sekta ya umma na sekta binafsi.

Mheshimiwa Mwenyekiti, hata hivyo, kwa mwaka wa fedha 2024/2025, kiasi cha shilingi 702,625,000 kimetegwa kwa ajili ya kumwajiri mshauri elekezi (transaction advisor) atakayekuwa na jukumu la kuandaa andiko, makabrasha ya zabuni na kutusaidia kumpata mwekezaji kwa utaratibu wa ubia baina ya sekta ya umma na binafsi (PPP).

Mheshimiwa Mwenyekiti, naomba kuchukua fursa hii kumuomba Mheshimiwa Jacqueline Ngonyani Msongozi, pamoja na wananchi wa Mtwara, Ruvuma na Lindi na Mikoa ya Kusini na Watanzania kuwa na subira wakati Serikali inaendelea kukamilisha maandalizi ya kuanza ujenzi wa njia hii kwa kiwango cha Standard Gauge.

NAIBU WAZIRI WA UCHUKUZI alijibu: -

Mheshimiwa Mwenyekiti, Serikali kupitia TRC imekamilisha kazi ya upembuzi yakinifu na usanifu wa awali kwa ajili ya ujenzi wa reli ya Standard Gauge kutoka Mtwara – Mbamba Bay na matawi yake ya Liganga na Mchuchuma yenye jumla ya kilometa 1,000. Aidha, mradi huu ni mmoja wa mradi unaopendekezwa kupatiwa ufadhili wa fedha za maandalizi ya mradi kupitia Mfuko wa Miradi wa Nchi za Ukanda wa Kusini mwa Afrika (SADC-PPDFA) ambapo kwa sasa timu kutoka Benki ya Afrika Kusini (DBSA) ilikuja Tanzania kwa ajili ya kufanya uthibitisho wa nyaraka (due diligence) za mradi ili kuendelea na hatua zingine za upatikanaji wa ufadhili wa fedha zitakazotumika kumnunua mshauri elekezi atakayekuwa na jukumu la kupitia andiko, kuandaa makabrasha ya zabuni kwa ajili ya kumpata mwekezaji kwa utaratibu wa ubia baina ya sekta ya umma na binafsi.

NAIBU WAZIRI WA UCHUKUZI alijibu: -

Mheshimiwa Naibu Spika, Serikali kupitia Mamlaka ya Hali ya Hewa Tanzania (TMA) imeendelea kuwezesha miundombinu ya ukusanyaji, uchakataji na ufungashaji wa taarifa za hali ya hewa hapa nchini. TMA imeendelea kufanya usambazaji wa taarifa hizo za hali ya hewa kwa umma kupitia vyombo vya habari mbalimbali na kupitia mitandao mbalimbali ya kijamii.

NAIBU WAZIRI WA UCHUKUZI alijibu: -

Mheshimiwa Spika, naomba kujibu swali la Mheshimiwa Mwantumu Dau Haji, Mbunge wa Viti Maalum, kama ifuatavyo: -

Mheshimiwa Spika, Serikali kupitia TPA inafanya kazi ya upembuzi yakinifu na usanifu wa awali kwa ajili ya kufanya maboresho ya ujenzi wa miundombinu ya kuhudumia abiria na shehena za mwambao pamoja na meli za utalii zikiwemo zile ziendazo Zanzibar. Kazi ya upembuzi yakinifu na usanifu wa awali inategemea kukamilika mwezi Mei, 2024. Kazi hizi zinafanyika ili kuboresha Bandari ya Dar es Salaam ikiwa ni pamoja na kutatua changamoto ya msongamano wa abiria na mizigo.

Mheshimiwa Spika, mpango wa Serikali ni kuendeleza miundombinu hiyo kwa ubia na sekta binafsi ili kuikamilisha kwa wakati na viwango vyenye ubora wa usalama ambapo kutapunguza gharama kwa Serikali. Kukamilika kwa miundombinu ya kuhudumia meli na mizigo na abiria kutakuwa ni suluhisho la kudumu ambapo kutavutia meli nyingi za utalii kutumia Bandari ya Dar es Salaam.