Name

Josephine Johnson Genzabuke

Sex

Female

Party

CCM

Constituent

Special Seats

Primary Question

MHE: JOSEPHINE J. GENZABUKE aliuliza: - Je, lini Serikali itajenga soko la kuuzia Zao la Muhogo katika Mkoa wa Kigoma?

Supplementary Question 1

MHE. JOSEPHINE J. GENZABUKE: Mheshimiwa Mwenyekiti, ahsante. pamoja na majibu mazuri ya Mheshimiwa Naibu Waziri, nina maswali mawili ya nyongeza. Swali la kwanza, zao la muhogo ni zao la kibiashara katika Mkoa wa Kigoma, lakini zao hilo mwaka 2023 na mwaka 2022 lilikuwa na bei nzuri. Mwaka 2022 kilo moja ilikuwa ikiuzwa shilingi 800 mpaka shilingi 1,000 kwa kilo. Mwaka 2023 limeuzwa shilingi 600 mpaka shilingi 800 kwa kilo lakini mwaka huu limeanguka kabisa zao hilo, limepoteza soko, linauzwa kilo moja shilingi 200 mpaka shilingi 300. Je, Serikali ina mpango gani wa kuwatafutia wakulima soko la uhakika ili waweze kuuza mazao yao?

Mheshimiwa Mwenyekiti, swali langu la pili, mpaka sasa hakuna dawa inayoweza kutibu wadudu wanaoharibu zao la muhogo. Je, Serikali ina mpango gani wa kutafuta dawa ya uhakika inayoweza kutibu zao la mhogo wakati linapokuwa limewekwa kwenye store? (Makofi)

Name

Paschal Katambi Patrobas

Sex

Male

Party

CCM

Constituent

Shinyanga Mjini

Answer

NAIBU WAZIRI, OFISI YA WAZIRI MKUU, KAZI, AJIRA, VIJANA NA WENYE ULEMAVU (MHE. PASCHAL P. KATAMBI) K.n.y. WAZIRI WA KILIMO: Mheshimiwa Mwenyekiti, naomba kujibu maswali mawili ya nyongeza ya Mheshimiwa Genzabuke kama ifuatavyo: -

Mheshimiwa Mwenyekiti, swali la kwanza, ni kweli Serikali inatambua umuhimu wa zao la mhogo, kwanza likiwa ni zao la chakula ambapo katika chakula kwa nchi yetu linachangia kwa zaidi ya 10.2%. Hivyo ni chanzo cha wanga (starch) na industrial starch na linatusaidia kuzalisha spirit, gundi, pamoja na vyakula vya wanyama. Serikali imeshaanza mkakati wa kuhakikisha kwamba, tunatafuta masoko ndani na nje ya nchi kupitia balozi zetu.

Mheshimiwa Mwenyekiti, zaidi tumeshaanza kufanya tafiti ya zao hili kupitia taasisi yetu ya utafiti wa kilimo ikiwa ni pamoja na kuhamasisha uwekezaji katika viwanda ili kuweza kuhakikisha kwamba, zao hili la mhogo linachakatwa kwenye viwanda ili kuweza kuhakikisha kwamba wale wakulima wanaolima zao hili waweze kupata faida zaidi.

Mheshimiwa Mwenyekiti, katika kuangalia eneo hilo, ule umuhimu wake, Taasisi ya TARI imeshafanya utafiti wa mbegu bora pia kuhakikisha mbegu zinazokuwa na ustahimilivu ili kuweza kuwasaidia wakulima wetu walime kwa faida zaidi. Ukiangalia mwaka wa fedha 2020/2021, mavuno yalikuwa ni zaidi ya milioni 2.2 na katika mwaka uliofuata tulipanda kutoka milioni 2.2 mpaka milioni 2.5.

Mheshimiwa Mwenyekiti, swali lake la pili, hilo la kuhusiana na namna gani ambavyo inaweza ikahifadhiwa? Zao la Mhogo kidogo ni tofauti na mahindi ambayo yana gamba gumu nje. Zao la Mhogo linapomenywa tayari kinachobaki kule ni chakula.

Mheshimiwa Mwenyekiti, kwa hiyo, mpango wa Serikali moja ni kuanza kuhamasisha uwekezaji wa viwanda ili kuweza kuhakikisha uchakataji unafanyika. Pili, tunaenda kwenye teknolojia ya kisasa ya kuhakikisha tunakuwa na dryers ili ziwezi kuhifadhi zao hilo hasa post-harvest ili kusiwe na zile effects na kuweza kusababisha zao hilo likae muda mrefu. Pia, mkakati wa kutafuta masoko ya haraka utasaidia sana kuweza kuhakikisha zao hilo haliharibiki, ahsante.

Name

Dr. Thea Medard Ntara

Sex

Female

Party

CCM

Constituent

Special Seats

Primary Question

MHE: JOSEPHINE J. GENZABUKE aliuliza: - Je, lini Serikali itajenga soko la kuuzia Zao la Muhogo katika Mkoa wa Kigoma?

Supplementary Question 2

MHE. DKT. THEA M. NTARA: Mheshimiwa Mwenyekiti, wananchi wana shida sana ya kupata vipando bora vya zao hilo la mihogo. Je, Serikali ina mpango gani wa kutumia Chuo cha Tumbi Tabora, ili kiweze kutangaza na kusambaza mbegu bora ya mhogo inayozalishwa pale chuoni hasa kwenye mikoa inayolima mihogo ikiwemo Ruvuma?

Name

Paschal Katambi Patrobas

Sex

Male

Party

CCM

Constituent

Shinyanga Mjini

Answer

NAIBU WAZIRI, OFISI YA WAZIRI MKUU, KAZI, AJIRA, VIJANA NA WENYE ULEMAVU (MHE. PASCHAL P. KATAMBI) K.n.y. WAZIRI WA KILIMO: Mheshimiwa Mwenyekiti, naomba kujibu swali la Mheshimiwa Daktari Thea Ntara, Mbunge wa Viti Maalum kama ifuatavyo: -

Mheshimiwa Mwenyekiti, kama nilivyoeleza, tayari Serikali ya Daktari Samia Suluhu Hassan imeshaweka umuhimu huo na imeshaanza mkakati wa kuhakikisha kwamba itajenga baadaye hiki kiwanda. Tumeshafanya usanifu na upembuzi kuweza kuhakikisha kwa mwaka wa fedha 2025/2026 tutaanza na ujenzi wa kiwanda kule Kigoma. Hatua ya pili, kupitia Taasisi ya Utafiti wa Kilimo tayari imeshaanza kufanya tafiti, kwanza, kutopata mbegu iliyo bora; pili, kuhakikisha kwamba zao hili linalozalishwa linakuwa na ustahimilivu; tatu, mbegu inayotolewa iwe bora inayoweza kukabiliana na wadudu; nne, kuhakikisha magonjwa hayawezi kuathiri.

Mheshimiwa Mwenyekiti, kwa hiyo, hicho anachokisema Mheshimiwa Daktari Thea Ntara, tayari Serikali makini hii imeshaliona na inaendelea kutenga fedha katika mwaka wa bajeti 2025/2026, itakuwa katika hatua nzuri ya kuweza kukamilisha hilo walilolitamania, ahsante.