Makadirio ya Mapato na Matumizi ya Ofisi ya Rais, Mipango na Uwekezaji kwa Mwaka wa Fedha 2024/2025

MHE. JOSEPH M. MKUNDI: Mheshimiwa Spika, nashukuru kwa kunipa nafasi hii ili niweze kutoa mchango wangu kwenye hotuba ya bajeti ya Mheshimiwa Waziri, Mheshimiwa Kitila mate wangu. Nianze kwanza kwa kumshukuru Mwenyezi Mungu mwingi wa rehema kwa kunijalia afya na kuweza kusimama mbele ya Bunge hili kutoa mchango wangu huu. Nimpongeze sana Mheshimiwa Rais, kwa kazi kubwa anayoifanya, nimpongeze Mheshimiwa Waziri na wasaidizi wake wote (watendaji wote). (Makofi)

Mheshimiwa Spika, kwa kweli pamoja na kwamba Wizara hii ni Wizara mpya, lakini inafanya kazi kubwa, maono yao ni makubwa. Mimi ni mmoja kati ya watu tulio na matumaini makubwa sana na Mheshimiwa Kitila na Wizara hii kufanya Taifa hili liweze kuwa Taifa imara kiuchumi, lakini liweze kutenda yale ambayo wananchi wanatarajia, kuwaimarisha kiuchumi lakini na kuboresha maisha yao. (Makofi)

Mheshimiwa Spika, nimepitia hotuba ya Mheshimiwa Waziri nikitambua kwa ujumla wake kazi kubwa inayofanyika kwenye Taifa letu. Kazi kubwa anayoifanya Mheshimiwa Rais ya kuhakikisha kwamba mipango inayopangwa inatekelezeka, lakini wananchi wa Taifa hili wananufaika na rasilimali za Taifa hili tulizojaliwa na Mwenyezi Mungu. Pamoja na changamoto kadhaa tulizozipitia hapo nyuma ikiwemo habari ya UVIKO, vita huko duniani lakini bado tumepata wawekezaji wengi kwenye Taifa hili. Jambo ambalo limeongeza hata pato la Taifa na Taifa letu kimsingi linafanya vizuri hata kwenye mtiririko wa kupanda kiuchumi lakini na namna linavyoendelea. Ndiyo maana kwa mfululizo karibu kila mwaka GDP imekuwa inaongezeka kwa zaidi ya asilimia tano na kufanya Tanzania kuwa moja kati ya nchi ambazo uchumi wake unakua kwa kasi. (Makofi)

Mheshimiwa Spika, nitumie nafasi hii kumpongeza sana Mheshimiwa Rais pia na Wizara ya Mipango. Pamoja na haya kuna maeneo ambayo nilitamani nitoe mchango wangu. Mheshimiwa Waziri anaonesha jinsi Wizara yake inavyojiandaa kuandaa mpango wa mwaka mmoja, lakini vilevile kuelekea kuandaa Mpango wa 2050.

Mheshimiwa Spika, kupitia FDI uwekezaji mkubwa umefanyika na ajira nyingi zimezalishwa. Kama nilivyosema ni kweli kwamba kama Taifa uchumi unapanda na natambua kwamba kwenye kukua kwa uchumi wetu kuna sekta mbalimbali zilizochangia kukua kwa uchumi wetu ikiwa ni pamoja na kilimo. Ni kweli kupitia uwekezaji ajira nyingi zimezalishwa lakini nafikiri katika mipango inayokuja bado ni muhimu sana kufikiri na kuwekeza kwenye uendelezaji wa kilimo kwa sababu tumejaliwa ardhi nzuri na kubwa ya kutosha. Kilimo hiki ambacho kinaajiri zaidi ya 70% ya wananchi tulionao kiweze kuchangia vilevile kujenga kwanza uchumi wetu kama Taifa pia na kujenga uchumi wa mtu mmoja mmoja, ili kuwapa nguvu ya kufanya manunuzi ili uwekezaji unaofanyika kupitia FDI uweze kuwa na reflection kwenye maisha halisi ya wananchi wetu. (Makofi)

Mheshimiwa Spika, kwa sababu hiyo ndiyo maana naona pamoja na jitihada kubwa zinazofanyika bado hatujaweza kutumia vizuri rasilimali maji tuliyonayo ili tuweze kufanya kilimo chenye tija, kilimo cha umwagiliaji. Amesema mchangiaji mmoja hapa tuna maziwa mengi mojawapo ni Ziwa Victoria, tumetumia Ziwa Victoria kwa ajili ya maji ya kunywa, maji safi kwa ajili ya Taifa letu, lakini naona bado hatujalitumia vizuri Ziwa lile kufanya kilimo cha kisasa, kilimo cha umwagiliaji.

Mheshimiwa Spika, ni kweli kwamba, Mheshimiwa Rais kupitia Wizara ya Kilimo, amewekeza kiasi kikubwa kwa miaka michache iliyopita kuhakikisha kwamba tunafanya mapinduzi ya kilimo. Ni kweli kwamba, kuna maeneo tumewekeza kwa ajili ya kujenga mabwawa ili tufanye kilimo cha umwagiliaji, lakini naamini kama tutatumia vizuri maziwa tuliyonayo, Ziwa Victoria, Ziwa Tanganyika na Maziwa mengine tunaweza kufanya mapinduzi makubwa sana ya kilimo na hatimaye kuzalisha ajira nyingi sana zitakazoleta mapinduzi ya kiuchumi kwa wananchi wetu. (Makofi)

Mheshimiwa Spika, eneo kama Ukerewe, limezungukwa na maji, tuna maeneo mengi ambayo tunaweza tukafanya kilimo cha umwagiliaji, nashauri tufanye uwekezaji mkubwa sana kwa kutumia maji ya Ziwa Victoria ili tuweze kufanya mapinduzi ya kilimo. Hata zile hekta karibu 2,000 zilizoko Ukerewe na kwa sababu imezungukwa na maji tuweze kuzitumia vizuri tufanye mapinduzi ya kilimo, tuondokane na shida ambazo tumekuwa nazo ambazo zinadhoofisha hasa uchumi wa wananchi wetu kupitia maeneo hayo. (Makofi)

Mheshimiwa Spika, eneo la pili ambalo nilitamani kuchangia ni kweli tunakaribisha wawekezaji, uwekezaji mkubwa unafanyika. Nimpongeze Mheshimiwa Naibu Waziri Mkuu na Waziri wa Nishati hali ya umeme sasa inaridhisha, lakini bado pamoja na uwekezaji mkubwa tulionao, natambua katika energy mix karibu 30% na zaidi ya umeme kwenye energy mix inategemea hydro. Sasa kama inategemea hydro tuna kila sababu ya kulinda vyanzo vya umeme huu ili huko mbele pamoja na kukaribisha wawekezaji, baada ya wawekezaji kumewekeza, isitokee energy failure ikaathiri mfumo mzima wa uwekezaji na kuathiri uchumi wa Taifa letu kwa hapa tulipofikia. (Makofi)

Mheshimiwa Spika, wakati nachangia kwenye hotuba ya Mheshimiwa Waziri Mkuu, nilishauri katika vyanzo tulivyonavyo, kwa mfano sasa tunajenga Bwawa la Mwalimu Nyerere, tuna Kihansi, tuna Kidatu na kadhalika lakini vyanzo vya maji yanayotiririka kuelekea kwenye vyanzo hivi bado hatujaweza kujenga mfumo au sera ya kulinda vyanzo hivi ili kesho na kesho kutwa tusipate janga la kupungukiwa na maji na hatimaye kuathiri mfumo mzima wa umeme, kwa sababu katika megawati karibu 2,000 tunazozitegemea sasa ikitokea 31% hiyo inayotegemea hydro ikaathirika, mfumo mzima wa kiuchumi kama Taifa utaathirika, jambo ambalo litaathiri hasa uchumi wetu kama Taifa. (Makofi)

Mheshimiwa Spika, kwa hiyo, namwomba sana Mheshimiwa Waziri wa Mipango, katika mipango wanayoipanga moja katika hiyo aangalie ni namna gani wanakuwa na mipango endelevu ya kuhakikisha kwamba, hatuwezi kupata athari za kinishati, jambo ambalo litaathiri uwekezaji na mambo mengine yote na nguvu kubwa tunazoziwekeza, sasa kutafuta wawekezaji na kadhalika zikawa hazina maana. (Makofi)
Mheshimiwa Spika, naomba sana hilo liwe jambo muhimu sana, kwenye issue ya kilimo katika mipango tunayoipanga tuhakikishe kwamba ni ajenda muhimu na ulinzi wa nishati tuliyonayo, tunayoitegemea na tunayoitengeneza kwa ajili ya kuwezesha viwanda vyetu, tuweke mifumo, tuweke mipango na tuweke sera kuhakikisha kwamba tunailinda ili kuhakikisha kwamba haiathiriki. (Makofi)

Mheshimiwa Spika, kwa hayo, nikushukuru kwa nafasi hii, niendelee kumpongeza sana Mheshimiwa Rais, amefanya uchumi wetu umeendelea kuwa stable, ndiyo maana leo pamoja na kwamba kuna malalamiko ya wananchi juu ya mfumuko wa bei, lakini napata faraja kwamba mfumuko wa bei kwa Taifa letu upo kwenye asilimia zaidi ya nne ukilinganisha na maeneo yanayotuzunguka. Kwa mfano, Zimbabwe wana zaidi ya 90%, Sudan wana zaidi ya 80% na Ghana wana 50%, kwa hiyo hili ni jambo ambalo linatia faraja. Pia nikiona namna ambavyo pato letu la Taifa linavyoongezeka inatia faraja. Kwa hiyo, nitumie nafasi hii kumpongeza sana Mheshimiwa Rais, Dkt. Samia Suluhu Hassan kwa kazi kubwa anayoifanya ili kuhakikisha kwamba, Taifa letu linaendelea ku-prosper kiuchumi ili hatimaye wananchi wa Taifa hili waweze kunufaika.

Mheshimiwa Spika, nashukuru sana na naunga mkono hoja. (Makofi)