Makadirio ya Mapato na Matumizi ya Wizara ya Nishati kwa Mwaka wa Fedha 2024/2025

MHE. PROF. PATRICK A. NDAKIDEMI: Mheshimiwa Spika, kwanza kabisa nimpongeze sana Naibu Waziri Mkuu na Waziri wa Nishati Mheshimiwa Dkt. Doto Mashaka Biteko na Naibu wake Mheshimiwa Judith Kapinga pamoja na wataalam wa Wizara kwa kazi kubwa ya kusimamia sekta ya nishati hapa nchini Tanzania.

Mheshimiwa Spika, kwanza kabisa niipongeze Serikali kwani hadi kufikia mwezi Machi, 2024 jumla ya vijiji 11,837 sawa na 96.37% ya vijiji vyote 12,318 vya Tanzania Bara vilikuwa vimeunganishiwa huduma ya umeme. Hii ni hatua kubwa na ni rai yangu kwamba zoezi la kuunganisha umeme katika maeneo yaliyobaki katika Jimbo la Moshi Vijijini litakamilika ili wananchi wanufaike.

Mheshimiwa Spika, mchango wangu utajikita kwenye maeneo mawili; kwanza ni umuhimu wa Serikali kuwekeza kikamilifu kwenye umemejua, na pili ni changamoto ya umeme katika baadhi ya maeneo ya Jimbo la Moshi Vijijini ambayo hayajaunganishwa.

Mheshimiwa Spika, kutokana na mabadiliko ya tabianchi, huenda huko mbele ya safari tutakumbana na tatizo kubwa la kupata umeme unaozalishwa na maji. Hivyo basi, ninaishauri Serikali iwekeze kikamilifu kwenye matumizi ya nishati safi na salama itakayotumia jua.

Mheshimiwa Spika, nishati ya jua huundwa kwa paneli zinazokusanya nishati ya mwanga na baadaye hubadilishwa kuwa nishati ya umeme. Umemejua ni chanzo cha uhakika cha nishati ya umeme na kama Serikali itahamasisha uwekezaji katika Umemejua hasa katika maeneo ya vijijini, hii inaweza kuwa suluhisho la kuwapatia watumiaji umeme wa uhakika.

Mheshimiwa Spika, ninaishauri Serikali ishirikiane na wadau wa nishati ya jua ili teknolojia hii iweze kuwafikia watumiaji kirahisi. Hii ni pamoja na kuondoa kodi mbalimbali kwenye vifaa vya Umemejua vinavyoagizwa kutoka nje ili kuwapunguzia wananchi bei.

Mheshimiwa Spika, kwenye changamoto za umeme jimboni kwangu, ninaiomba Serikali itusaidie katika maeneo yafuatayo:-

Kwanza katika Kata ya Arusha Chini, kwenye Kijiji cha Mikocheni, Vitongoji vya Masaini na Mashimo ya Mchanga hakuna umeme. Ninaiomba Serikali ipeleke huduma kwenye vitongoji hivi.

Pili, katika Kata ya Okaoni, vitongoji vingi katika Vijiji vya Sisamaro, Omarini na Mkomilo vinahitaji kuunganishwa kwani wananchi wamesubiri kwa muda mrefu.

Tatu, kata ya Kindi, kama nilivyoomba kwenye bajeti ya mwaka jana, katika Kata ya Kindi, Kijiji cha Chekereni Weruweru, Vitongoji vya Miembeni na Kisiwani havina umeme kabisa. Pia baadhi vitongoji vya Vijiji vya Kindi Juu na Kindi Kati havijapata umeme. Ninaiomba Serikali ipeleke huduma kwenye vijiji na vitongoji hivi.

Nne, katika kata ya Mbokomu, kama nilivyoomba kwenye bajeti za miaka mitatu iliyopita, katika Kata ya Mbokomu, Vitongoji vya Mmbede Kyaroni, Tema na Masanga na baadhi ya maeneo ya Korini Kati havijaunganishwa. Ninaiomba Serikali ipeleke huduma kwenye vitongoji hivi.

Mheshimiwa Spika, tano katika Kaya ya Mabogini, kama nilivyoomba kwenye bajeti ya mwaka jana na mwaka juzi, katika Kata ya Mabogini sehemu ambazo hazijapata umeme hadi sasa ni Vitongoji vya Sanya "Line A" na Mjohoroni vilivyopo katika Kijiji cha Mabogini; pia Kitongoji cha Uru katika Kijiji cha Muungano; katika Kijiji cha Maendeleo, Vitongoji vya Mshikamano na Uarushani; Mgungani katika Kijiji cha Mtakuja; katika Kijiji cha Mserekia, hakuna umeme katika Vitongoji vya Mbeya Kubwa, Mbeya Ndogo, Remit, Mkwajuni na Mafuriko.

Mheshimiwa Spika, aidha Kijiji cha Mji Mpya, Kitongoji cha Utamaduni hakijaunganishwa. Ninaiomba Serikali ipeleke huduma kwenye maeneo yaliyotajwa.

Mheshimiwa Spika, katika Kata ya Kimochi, Kitongoji cha Kiwalaa kilichopo Kijiji cha Sango, Kitongoji cha Iryaroho kilichopo katika Kijiji cha Mowo, na Kitongoji cha Maryaseli katika Kijiji cha Lyakombila havina umeme, ninaiomba Serikali ikamilishe ujenzi wa miundombinu ya umeme katika maeneo niliyotaja hapo juu.

Mheshimiwa Spika, Kata ya Kibosho Mashariki; kama nilivyoomba kwenye bajeti ya mwaka jana na mwaka juzi, Kata ya Kibosho Mashariki inahitaji huduma katika Kijiji cha Sungu, Vitongoji vya Kyareni na Nkoitiko havijaunganishwa; katika Kijiji cha Singa, Kitongoji cha Singa Juu hakijaunganishwa; katika Kijiji cha Mweka, Vitongoji vya Mweka Juu na Omi havijaunganishwa, hivyo ninaiomba Serikali ipeleke huduma kwenye vijiji na vitongoji vilivyotajwa.

Mheshimiwa Spika, katika Kata ya Kibosho Kati, kama nilivyoomba kwenye bajeti ya mwaka jana na mwaka juzi, Vijiji vya Uri na Otaruni umeme una nguvu kidogo (low voltage) na kunahitajika transifoma, na katika Kijiji cha Otaruni, Kitongoji cha Ngoroshi hakuna umeme, na tunaomba wananchi wapatiwe huduma.

Mheshimiwa Spika, Kata ya Uru Mashariki; kama nilivyoomba kwenye bajeti ya mwaka jana na mwaka juzi, katika Kijiji cha Materuni, Kitongoji cha Wondo hakijaunganishwa, hivyo ninaiomba Serikali ipeleke huduma kwenye kitongoji hiki.

Mheshimiwa Spika, baada ya maelezo yangu hapo juu, naunga mkono hoja.