Hali ya Uchumi wa Taifa kwa Mwaka 2021 na Mpango wa Maendeleo wa Taifa kwa Mwaka wa Fedha 2022/2023 na Makadirio ya Mapato na Matumizi ya Serikali kwa Mwaka wa Fedha 2022/2023

MHE. DKT. JASSON S. RWEIKIZA: Mheshimiwa Naibu Spika, nakushukuru sana kwa nafasi ili niweze kuchangia Bajeti Kuu ya Serikali. Awali ya yote, nimshukuru sana Mheshimiwa Waziri kwa hotuba nzuri na bajeti nzuri, lakini zaidi nimshukuru sana Mheshimiwa Rais Samia Suluhu Hassan kwa kazi kubwa anayoifanya kuboresha uchumi wa nchi hii. Maana hapa tunachangia bajeti na hali ya uchumi wa Taifa na Mheshimiwa Rais amefanya kazi kubwa sana katika muda mfupi kuboresha uchumi. (Makofi)

Mheshimiwa Naibu Spika, tumesikia hapa na tumeona wenyewe hata baada ya royal tour ameshafanya mambo mengi sana. Juzi akiwa Oman pale nikaona wanarusha documentary pale, filamu ya kuonesha mazingira ya Tanzania yalivyo ili kuvutia wawekezaji katika kilimo, katika viwanda na maeneo mengine. Yote haya ni mapambano anayofanya, anatupigania ili kuboresha uchumi wetu. (Makofi)

Mheshimiwa Naibu Spika, sasa napenda niongelee kuhusu Tanzania ilivyo katika nafasi nzuri ya kuwa kituo cha biashara. Nikisema Tanzania namaanisha Dar es Salaam. Dar es Salaam ni hub ya biashara ya nchi nyingi ambazo zinatuzunguka. Tuko katika nafasi ya kijiografia ya kuhudumia watu wengi sana. Sasa mpaka sasa hivi tunafanya kazi hiyo, lakini Dar es Salaam imekuwa kama kituo cha kupitishia bidhaa za watu kutoka nchi nyingine huko Uarabuni na Asia kuingia Dar es Salaam kwenye meli na kupita kwenda nchi hizo jirani. Sasa ninachotaka kusema ni kwamba, tuboreshe hii isiwe ni kituo cha kupitishia, tufanye zaidi Dar es Salaam iwe ni kituo cha biashara. Hii ya kuona makontena yanaingia Dar es Salaam yanabebwa na kwenda nchi nyingine, magari na mizigo mingine sawa ni nzuri kabisa, lakini tuongeze zaidi ya hapo, tuifanye kituo cha biashara. (Makofi)

Mheshimiwa Naibu Spika, tuna nchi nyingi ambazo zinatuzunguka baada ya sisi wenyewe ambao ni wengi zaidi ya Milioni Sitini lakini tuna nchi kama Msumbiji tuna nchi kama Malawi, ambayo tena haina bandari, Zambia haina bandari, Zimbabwe haina bandari, Congo - DRC ingawa ina bandari kule Kinshasa lakini kutoka Lubumbashi kwenda Kinshasa ni kilomita 2,500, kutoka Lubumbashi kwenda Dar es Salaam ni kilomita 1,200, kwa hiyo lazima walubumbashi waje Dar es Salaam hawawezi kwenda kule Kinshasa na wa Kivu, Goma na wote wa Congo Mashariki.

Mheshimiwa Naibu Spika, tuna Rwanda kuna Burundi, Uganda tuna Sudani ya Kusini hata Kenya watakuja hapa tukifanya Dar es Salaam kiwe kituo cha biashara, tuna nchi kwenye bahari huku Seychelles, Madagasca, Comoro na nyingine. Hata Ethiopia siyo mbali, Central African Republic - Afrika ya Kati siyo mbali kutoka Dar es Salaam kwenda pale iwapo watajua kwamba Dar es Salaam ni kituo cha biashara.

Mheshimiwa Naibu Spika, sasa wanatoka Congo wanatoka na nchi zote hizi nilizozitaja wanakwenda nchi za mbali huko Urabuni na Japan na wapi na Thailand kununua vitu, vitu hivyo viwe Dar es Salaam, ajue kwamba akija Dar es Salaam ataipata pale kama ni magari kama ni nguo, madawa, vipodozi, kama ni spare parts, ziwe Dar es Salaam. Dar es Salaam iwe kituo cha biashara tuongeze kwa maksudi uuzaji wa bidhaa, ujanja ni kuuza ukiuza zaidi unapata faida, ukiuza kidogo ndiyo nakisi (deficit), kwa hiyo tuongeze uuzaji wa bidhaa kwa ndugu zetu hawa majirani zetu.

Mheshimiwa Naibu Spika, hii ni kazi ndogo sana, ni kubwa kwa maana kwamba inabidi tufanya maamuzi magumu inabidi kufuta kodi - VAT ili bei zipungue mtu asione umuhimu wa kwenda Dubai au Japan aone umuhimu wa kununua Dar es Salaam kitu kile kile. Kwa mfano gari mtumba ambalo angelinunua Japan anunue Dar es Salaam au nguo za Thailand anunue Dar es Salaam, tuondowe VAT.

Mheshimiwa Naibu Spika, siku hizi kuna vifaa ambavyo kama mtu anapeleka nchi za nje anakwenda nacho akifika mpakani anakiacha pale inaitwa gadget ya customs kwamba ametoa nje kwa hiyo hakulipa VAT ni sahihi, tukisema tuwarudishie VAT zao hatuwarudishii, hata akienda hapo hatuwarudishii zile VAT inakuwa ni usumbufu mkubwa sana.

Mheshimiwa Naibu Spika, Dubai walifuta VAT miaka ya 90 na kitu mwanzoni ikawa kituo cha biashara sana, Afrika yote hii tukawa tunakwenda Dubai kufanya shopping kununua vitu kule, magari hayo vifaa mbalimbali stationary na vingine, mpaka siku moja nikakutana na mtu wa kutoka Spain ananunua tairi za Spain Dubai, kule kwao ni bei kubwa kuliko Dubai! Nikakuta kwamba siku moja nikawa nasoma maandishi pale Airport Dubai watu wanaotoa Dubai kwa siku moja mwaka 2001 walikuwa watu Laki Tano, wakati huo VISA ilikuwa Shilingi Dola 50 mara Laki Tano kwa siku moja walipata income ya VISA Dola Milioni 25 kwa siku moja VISA peke yake! Bado hajalipia hoteli anakolala, chakula anachokula, usafiri atakaopanda pale Mjini Dar es Salaam, VISA peke yake walikuwa wanapata Dola Milioni 25 kwa siku moja.

Mheshimiwa Naibu Spika, kwa hiyo hii tukiifanya Dar es Salaam tukaongeza uuzaji wa bidhaa tutapata mapato makubwa, hata hayo ambayo tumefuta kwenye VAT itarudi kwa njia nyingine za kuuza bidhaa. Kwa hiyo, nafikiri tuifanye hii iwe ni mkakati maalum wa kuongeza uuzaji wa bidhaa pale Dar es Salaam tusibaki tu kupitisha mizigo ya watu kwenda nchi jirani, wapite ndiyo waje, meli zije na makontena na mizigo mingine lakini pia tuuze vya kwetu tuongeze ufanisi mkubwa kwenye kuuza.(Makofi)

Mheshimiwa Naibu Spika, jambo la pili ninamshukuru sana Mheshimiwa Rais Samia kufuta ada ya Kidato cha Tano na Kidato cha Sita, huu ni msaada mkubwa kwa Watanzania, wazazi imesaidia kuongeza urahisi katika kusomesha Watoto, ada imefutwa na ni jambo kubwa. Ninaamini kwamba Wasaidizi wake wanaotenda kazi hasa TAMISEMI wataacha kuzuia watoto kusoma. Maana yake unapozuia watoto kusoma na Rais anatoa kila njia kuongeza ufanisi kwenye kusoma inashangaza. Wanazuia kwamba watoto wasifanye tution wasibaki kwenye makambi kusoma, Rais anaongeza bidii watoto wasome lakini Watendaji wa Wizara hasa TAMISEMI wanazuia watoto kubaki shuleni kusoma.

Mheshimiwa Naibu Spika, mwanafunzi hajawahi kumwona Mwalimu wa Sayansi shuleni kwake, kwa hiyo shule zikifungwa, shule hii inaazima Mwalimu shule jirani aje pale afundishe masomo ya sayansi ambayo ameyakosa kule, sasa mnazuia kwamba wakifunga shule waondoke si sahihi! Mheshimiwa Rais anapambana elimu iboreshwe na ninyi mumsaidie. Mnasema tuition marufuku siyo sahihi. Kwanza Walimu kama nilivyosema hawapo, kuna vijana ambao wametoka Chuo Kikuu hawajapata ajira ya Serikali au ajira yeyote anafungua tuition center afundishe hesabu, afundishe masomo ambayo mwanafunzi kule ameyakosa shuleni apate naye kipato kidogo ajikimu, unazuia kwamba tuition siyo sahihi, siyo sawasawa hii ikome.

Mheshimiwa Naibu Spika, mnazuia wanafunzi wasibaki mashuleni lakini mnaruhusu UMISETA wakae shuleni UMITASHUMTA ile ya Shule za Msingi wabaki shuleni wafanye michezo lakini kwenye kusoma wasibaki kwa nini kama siyo kuhujumu elimu? Hapo nafikiri tumuunge mkono Mheshimiwa Rais katika jitihada zake katika kuboresha elimu ya nchi hii na tukifanya hivyo sote tukamuunga mkono na juhudi alizonazo tutafanikiwa.(Makofi)

Mheshimiwa Naibu Spika, naunga mkono hoja, ahsante. (Makofi)