Hali ya Uchumi wa Taifa kwa Mwaka 2021 na Mpango wa Maendeleo wa Taifa kwa Mwaka wa Fedha 2022/2023 na Makadirio ya Mapato na Matumizi ya Serikali kwa Mwaka wa Fedha 2022/2023

MHE. SOPHIA H. MWAKAGENDA: Mheshimiwa Mwenyekiti, ahsante sana kwa kunipa nafasi ya kuchangia. Naomba nizungumzie suala la hii Mifuko ya Wanawake, Vijana na Wenye Ulemavu. Kiukweli ndiyo maana tunataka kama Taifa tuwe na mpango na objectives kama Taifa. Leo hii tunarudi nyuma miaka tena 15, miaka 20 wakati tulianza kusonga mbele na japo ilikuwa haitoshi. Mheshimiwa Waziri asilimia 10 hiyo tunayoizungumza ambayo ni 4:4:2, watu wengi sana kule vijijini walikuwa wanaitegemea. Wizara zilizomaliza kuwasilisha ongea walizungumza kwamba Vijana kwenye Halmashauri iwekwe database ya kujua ni vijana gani ili Mifuko hii iweze kuwasaidia. Leo Waziri wa Fedha anakuja, anasema anataka kuondoa hiyo asilimia 10 iwe asilimia tano.

Mheshimiwa Mwenyekiti, tulikuwa na Benki ya Wanawake, Benki hii pamoja na kusuasua kwake lakini Waganda walikuja wakajifunza na wameenda kufungua Benki ya Wanawake kwa kujifunza kutoka Tanzania na bado inaendelea. Sisi wakaja wakaikata wakaipeleka Benki ya Posta, wakasema kutakuwa na dirisha la Benki ya Wanawake, Waziri aniambie ni wapi hilo dirisha linafanya kazi mpaka sasa? Tumekuwa ni watu wa kubadilisha mipango ambayo tunaianzisha wenyewe na watu wanajifunza, wanaiga, halafu sisi tunarudi nyuma. Kukata kupeleka asilimia tano ni kuua kizazi chetu ambacho tumekilea na tunategemea tukitunze kiweze kusaidia hapo baadaye.

Mheshimiwa Mwenyekiti, mbenki yanakopesha watu, mabenki haya yanakopesha, mtu anakopa analipa asilimia 80 imebaki asilimia 20 wanakuja kuchukua nyumba yake wanauza, hii siyo sawa. Nafikiri Benki ina utaratibu wa kudai madeni, ina utaratibu wa kujenga urafiki na wateja, leo hii mtu amekopa, hata wanaokopesha bajaji, bodaboda, hivyo hivyo imebaki milioni moja kati ya milioni tano wanachukua na kumuacha mtu maskini. Naomba Mheshimiwa Waziri asimamie hayo na hasa mabenki yatetee watu, kwa sababu inaonekana kama wafanyakazi wa Benki wanashirikiana labda kudhulumu hawa wateja. Kwa sababu mwisho wa siku nimefanyia kazi ya kulipa deni kwa asilimia 80, unakuja kuniuzia nyumba yangu na wakati huohuo hiyo nyingine unaondoka nayo. Najua kuna mikataba ambayo ipo, lakini mwisho wa siku benki ni rafiki wa mteja.

Mheshimiwa Mwenyekiti, suala la kilimo. Kwetu Nyanda za Juu Kusini, tuna mazao ya parachichi na cocoa. Watu wamejitolea kulima parachichi, lakini tunachoshangaa hatuna viwanda vidogo vidogo vya kufanya packaging, leo hii ukitaka maboksi ya parachichi kama una-export lazima uende nchi jirani. Inakuchukua wiki mbili kupata oda ya maboksi, tunashindwa kweli kuwa hata na viwanda vidogo vidogo vya kufanya packaging. Naomba Mheshimiwa Waziri alisimamie hilo.

Mheshimiwa Mwenyekiti, pia zao la cocoa, inasemekana cocoa ya Kyela ni cocoa bora inayofuata kidunia ukiachilia ile ya Ghana. Nafikiri Ghana imekuwa ya kwanza kwa sababu tu kuna ruzuku ya Serikali, tunaomba cocoa ya Kyela waiwekee uwezo na wakulima wawasaidie. Tumeambiwa kuna watu wanachukua cocoa hiyo wanamuuzia Malkia na keki yake inatoka kwa cocoa ya Kyela. Watu wa tourism hawajawahi kusema kitu kama hicho na je, halmashauri inapata faida gani kwa sisi kuwa na cocoa bora namna hiyo?

Mheshimiwa Mwenyekiti, suala la TBS na TCRA, wenzangu wamelizungumza. TBS ina kazi nyingi sana na bado haijaonyesha nguvu ya utendaji wake wa kazi, tumenunua mtambo karibu wa bilioni 10 kwa ajili ya kukagua magari leo hii mtambo ule umelala. Tunataka tuwape kazi TCRA ambayo ilianzishwa kwa Kanuni ya kuweza kusimamia ubora wa mawasiliano, naomba tuache kukiondoa hicho Kifungu. Kibaya zaidi hawajashirikisha wadau, mimi nipo kwenye Kamati sijasikia hicho kitu, lakini siyo tu hivyo tunaomba Wizara hii inapoamua kubadilisha vitu ifuatilie.

Mheshimiwa Mwenyekiti, naomba sana Waziri asimamie mazao haya ya maziwa, wenzangu wamezungumza. Leo hii maziwa lita moja shilingi 600. Mkulima ni mtumwa wa ng’ombe, analala na ng’ombe, anahangaika na ng’ombe, lakini maziwa ni shilingi 600. Maji tu lita moja shilingi 1,000 kwa nini tunaona maziwa hayana thamani na wakati sisi tuna wakulma na tuna mifugo iliyo mingi.

Mheshimiwa Mwenyekiti, baada ya kusema hayo, siungi hoja, naomba Mheshimiwa Waziri arekebishe yale niliyoyasema. Ahsante. (Makofi)