Makadirio ya Mapato na Matumizi ya Wizara ya Elimu, Sayansi na Teknolojia kwa Mwaka wa Fedha 2024/2025

MHE. STELLA I. ALEX: Mheshimiwa Spika, nakushukuru kwa fursa hii ya kuchangia jioni hii ya leo. Awali ya yote naomba nimshukuru sana Mwenyezi Mungu kwa zawadi ya uzima na uhai kwangu binafsi, pia na Waheshimiwa Wabunge wote humu ndani ukiwemo pia na wewe mwenyewe Mheshimiwa Spika. (Makofi)

Mheshimiwa Spika, mchango wangu wa leo utajikita zaidi kwenye kuishukuru Serikali na kuipongeza kwa mambo makubwa ambayo imeyafanya kwa kundi la watu wenye ulemavu, nikiwa kama Mbunge wa kundi hili. Naishukuru sana Serikali ya Mheshimiwa Dkt. Samia Suluhu Hassan kwa jinsi ambavyo imeendelea kuleta mageuzi kwenye elimu ya kundi hili la watu wenye ulemavu. (Makofi)

Mheshimiwa Spika, yapo mambo mengi ya kuishukuru Serikali, lakini kwa masilahi ya muda, nimekuwa nayo machache hapa ambayo kwa kweli yamekuwa ni mageuzi makubwa sana kwa kundi hili la watu wenye ulemavu. Naishukuru Serikali kwa kuanzisha shule za nyumbani. Kwa nini naishukuru Serikali kwa ajili ya jambo hili?

Mheshimiwa Spika, naishukuru Serikali kwa sababu watoto wengi wenye ulemavu uliozidi walikuwa wanashindwa kupata haki yao ya elimu kwa kushindwa kwenda shuleni. Kwa hiyo, uwepo wa miongozo ya shule za nyumbani unawawezesha watoto hawa kuweza kupata haki yao ya elimu. Walimu wanawafuata nyumbani wanawafundisha na hatimaye wanatungiwa mtihani, wanafanya kama watoto wengine. Haya ni mageuzi makubwa sana kwa Elimu ya watu wenye ulemavu. (Makofi)

Mheshimiwa Spika, pia naomba niishukuru Serikali kwa kuwa imeendelea kutenga fedha za kununua vifaa vya kufundishia na kujifunzia, lakini pia kununua vifaa visaidizi kwa kundi hili la wanafunzi wenye ulemavu. Hii ni hatua kubwa sana. Kama tunavyofahamu na kama ambavyo nimekuwa nikisema mara nyingi, kwamba suala la vifaa visaidizi kwa kundi la watu wenye ulemavu ni kama chakula, yaani mtu hasemi kwamba alikula jana leo asile. Vifaa hivi ni muhimu sana, kwa sababu anapokuwa nacho leo, kesho kinaharibika, kinahitajika kingine. Kwa hiyo, ni kama chakula kwa vifaa visaidizi kwa watu wenye ulemavu. Naishukuru sana Serikali kwa kuendelea kutenga fedha na kununua vifaa hivi. (Makofi)

Mheshimiwa Spika, pia naomba niishukuru sana Serikali kwa kuendelea kufanya upimaji wa usikivu kwa kundi la wanafunzi viziwi; na baada ya kufanya upimaji huu, Serikali pia imekuwa ikitoa vifaa vya kuwasaidia kwenye eneo hili la usikivu (hearing aids). (Makofi)

Mheshimiwa Spika, kama tunavyofahamu wenzetu viziwi, yaani huwezi tu kununua kifaa ukampatia. Sasa hatua hii ambayo imechukuliwa na Serikali ya kuwapima kwanza na kuona ni kwa jinsi gani wameathirika na kuwapatia hivi vifaa ni hatua kubwa sana. Kwa hiyo, naishukuru na kuipongeza sana Serikali kwa hatua hii kubwa. (Makofi)

Mheshimiwa Spika, pia naishukuru Serikali kwa kuongeza vyuo vya kudahili walimu wa elimu maalum. Kama tunavyofahamu, kumekuwa kuna upungufu wa walimu wa elimu maalum, hivyo Serikali imeongeza Chuo cha Kabanga na Chuo cha Mpwapwa ili viweze kuongeza udahili wa walimu hawa. Kwa hiyo, hii ninaamini kwamba inaenda kupunguza hii changamoto ya kuwa na upungufu wa walimu wa elimu maalum. (Makofi)

Mheshimiwa Spika, naomba niendelee tena kuipongeza na kuishukuru Serikali kwa kuwa imekuwa ikifanya mafunzo kwa walimu wa elimu maalum lakini pia na walezi wa mabweni. Kama tunavyofahamu kwamba walimu wa elimu maalum wapo wachache, kwa hiyo, kwa kadiri ambavyo wanaendelea kupewa mafunzo ya mara kwa mara, pia na hawa walezi wa mabweni wanavyoendelea kupewa mafunzo ya mara kwa mara inawaweka kwenye nafasi nzuri ya kuliangalia kundi hili na kuwasaidia ipasavyo. (Makofi)

Mheshimiwa Spika, kushukuru na kupongeza ni kuomba tena. Yapo mambo kadhaa ambayo nimekuwa nikiishauri na kuiomba Serikali kwa kundi hili la watu wenye ulemavu na ninaomba niyakumbushe tena siku ya leo. Pamoja na kwamba Serikali imeweka huu mkakati mzuri wa kuongeza chuo cha Kabanga na Mpwapwa ili kuweza kudahili walimu wa elimu maalum, ushauri wangu ambao nimekuwa nikiutoa kwa Serikali ni kwamba, ni kwa nini Serikali isione umuhimu wa kwamba hii elimu maalum iwe ni lazima kwa kila mwalimu anayesomea ualimu?

Mheshimiwa Spika, kwa nini? Ni kwa sababu kila mwalimu akifahamu elimu maalum, mtoto huyu mwenye ulemavu anaweza akasoma kwenye eneo lake, tofauti na ilivyo sasa hivi ambapo mtoto mwenye ulemavu ambaye anahitaji mwalimu ambaye amesoma elimu maalum inamlazimu mpaka aende kwenye shule jumuishi, ama inamlazimu mpaka aende kwenye zile shule zetu maalum. Hii inaleta changamoto kwa sababu kuna maeneo ambayo shule ipo karibu, lakini hakuna walimu ambao wanafahamu elimu maalum. (Makofi)

Mheshimiwa Spika, kwa hiyo, kwa kuwafanya walimu wote kujifunza elimu maalum, itasaidia kila mtoto asome kwenye mazingira aliyopo badala ya kumpeleka kwenye elimu jumuishi. Unakuta kwenye ile elimu jumuishi hakuna bweni na hakuna miundombinu ya kumwezesha kufanya vizuri kwenye masomo yake. (Makofi)

Mheshimiwa Spika, Serikali ikiliona hili, kila mwalimu akajua A, B, C akajifunza elimu maalum na elimu hiyo ikawa ni kitu cha lazima, basi tutaondoa kwanza hata hii changamoto ya ukosefu wa walimu wa elimu maalum. (Makofi)

Mheshimiwa Spika, kuna wakati Bunge lililopita zilitangazwa nafasi za walimu wa elimu maalum, zilikuwa nafasi kama 400 kama sijasahau ama kama ninakumbuka vizuri, lakini walimu hawa walikosekana, wakapatikana walimu 200 tu. Kwa hiyo, sio walimu wengi wanasoma hii elimu maalum. Naomba sana Serikali iweze kuliona hilo na kulifanyia kazi. (Makofi)

Mheshimiwa Spika, katika ushauri wangu mwingine, nilikuwa naiomba Serikali, pamoja na kwamba Serikali sasa hivi inakalimani vitabu vya masomo kwa lugha ya alama, lakini pia iweze kuona ni kwa jinsi gani kila mwanafunzi anajifunza. Yaani hii lugha ya alama iwe ni somo la lazima kwa kila mwanafunzi.

Mheshimiwa Spika, sasa hivi tumechelewa, lakini tutatengeneza kizazi kijacho ambacho kitakuwa kina uwezo wa kuwasiliana na wenzetu viziwi. Hapa hatutakuwa tena na changamoto ya wakalimani, hatutakuwa tena na changamoto ya walimu. Kwa hiyo, Serikali iweze kuona ni kwa jinsi gani hii lugha ya alama ikawa ni somo la lazima kwa kila mwanafunzi ili tutengeneze kizazi kijacho ambacho kitaweza kuwasiliana na wenzetu viziwi. (Makofi)

Mheshimiwa Spika, pia naipongeza Serikali kwa kutenga fedha na kununua vifaa visaidizi kwa kundi hili la watu wenye ulemavu. Naiomba Serikali, mwitikio wa wazazi na jamii yetu kwa ujumla kwa habari ya elimu kwa watu wenye ulemavu sasa hivi umekuwa ni mkubwa sana. Hivyo vifaa hivi vinakuwa havitoshi. Naiomba Serikali iongeze bajeti kwa ajili ya ununuzi wa vifaa hivi visaidizi kwa wanafunzi wenye ulemavu. (Makofi)

Mheshimiwa Spika, pia nilikuwa naomba niishauri Serikali kwenye eneo la uanzishaji wa chombo maalum cha kuratibu na kusimamia elimu jumuishi nchini. Sasa hivi hakuna chombo hiki, lakini kwa nchi nyingine, naomba nisizitaje, kuna nchi ambazo tayari zimeshaanzisha hivi vyombo na vinafanya vizuri. Hii elimu jumuishi inaratibiwa vizuri na inasimamiwa vizuri, uwepo wa chombo hiki utasaidia sana kuhakikisha kwamba hii elimu jumuishi inaratibiwa vizuri na inatekelezwa vizuri kwa mujibu wa sheria na miongozo iliyopo.

Mheshimiwa Spika, baada ya kusema haya, ninaunga mkono hoja, ahsante sana. (Makofi)