Makadirio ya Mapato na Matumizi ya Wizara ya Ujenzi kwa Mwaka wa Fedha 2024/2025

MHE. DEODATUS P. MWANYIKA: Mheshimiwa Spika, nakushukuru sana kwa nafasi ili na mimi niweze kuchangia bajeti iliyombele yetu. (Makofi)

Mheshimiwa Spika, awali ya yote nimpongeze sana Mheshimiwa Waziri pamoja na Mheshimiwa Naibu Waziri kwa kazi nzuri ambayo wanaifanya na hasa kwenye kipindi hiki ambacho tulipata mvua zisizo za kawaida, wameonesha uzalendo wa hali ya juu sana kwa namna walivyowahudumia Watanzania, kwa hiyo, tunawapongeza sana. (Makofi)

Mheshimiwa Spika, moja ya mambo ambayo ninafurahi na ninampongeza Mheshimiwa Waziri vilevile na timu yake nzima ni suala zima ambalo wengi wameliongea hapa ndani, la namna ya kuwasaidia wakandarasi wa ndani. Nchi hii ina miradi mikubwa, bajeti ya Wizara hii ni moja ya bajeti kubwa sana, lakini fedha ambazo zingeweza kuongeza nguvu ya uchumi kwa wananchi wa Tanzania kwa kiasi kikubwa zinaondoka kurudi nje ya nchi kwa sababu sehemu kubwa ya wakandarasi wanatoka nje. Kwa hiyo, wazo hili la kuwajengea uwezo wakandarasi wa Kitanzania limezungumzwa kwa muda mrefu. Ninampongeza sana Mheshimiwa Waziri kwa hilo. (Makofi)

Mheshimiwa Spika, lakini natoa angalizo, mkakati huu wa kuwajengea uwezo, kwanza tukubaliane, wakandarasi wetu si kwamba hawana skills za kufanya kazi hizi, mimi naamini kabisa walio wengi skills wanazo. Wengi wanasoma shule hizo hizo ambazo na wenzetu wanasoma. Tatizo lao ni kupata uzoefu wa kutosha wa kufanya kazi hizo za kujenga Barabara na la pili uwezo wa kifedha. Haya ndiyo matatizo yao makubwa. Kwa hiyo hayo yaangaliwe. Kwenye kutunga huo mkakati au ku-implement huo mkakati nimwombe sana Mheshimiwa Waziri tuendane na kuhakikisha kwamba mwisho wa siku miradi ambayo hawa wazawa wanapewa inakuwa na fedha ambazo kwa kweli zitawafanya waweze kwenda mbele.

Mheshimiwa Spika, tuna mifano ya kuonesha kabisa kwenye maeneo mengine, kama kwenye miradi ya maji ambako wakandarasi wa kizawa wengi wamefirisika, wameuza nyumba zao, wamekwenda kuwa na hali mbaya zaidi kuliko mwanzo. Kwa hiyo hilo lizingatiwe sana katika mkakati mzima.

Mheshimiwa Spika, la pili, nimeiangalia bajeti hii, sina matumaini makubwa sana kwamba ina-address maeneo ya kimikakati ambayo ningetegemea katika kipindi hiki yangeangaliwa kwa ukaribu zaidi.

Mheshimiwa Spika, kuna miradi imeongelewa ya kimikakati kama nane. Daraja la Kigongo Busisi, na kuna fedha nyingi zitakwenda kujaribu kuondoa misongamano. Ni tatizo linachelewesha uchumi na linachukiza kwa watu walio wengi. Vilevile kuna suala la viwanja na vivuko mbalimbali.

Mheshimiwa Spika, mimi nilidhani kwamba ni vizuri tukaangalia, tukawa na mtazamo wa miradi ambayo inakwenda kufanya uchumi wetu ukue kwa nguvu zaidi na kwa haraka zaidi.

Kwa hiyo, nimeshangazwa kuona kwamba bado kuna maeneo ambayo kuna barabara ambazo kwa kweli zina mchango mkubwa sana kiuchumi ambazo zilitakiwa ziangaliwe kwa karibu na zipo nyingi, lakini mimi nitaongelea zile ambazo zinatuhusu, hasa Nyanda za Juu Kusini, kwa maana ya mikoa ya Ruvuma na Njombe. (Makofi)

Mheshimiwa Spika, tuna mradi mkubwa sana wa Liganga na Mchuchuma. Kwanza tunaishukuru Serikali imeona umuhimu wa barabara hizo kukamilika. Lakini tukubaliane, unapofanya uwekezaji katika barabara ni vizuri ukahakikisha mradi huo unakamilika ili uanze kuona value for money. Sasa tumetumia fedha nyingi sana kwenye miradi, mradi mmoja wa barabara ambao ni Lot II kilometa 50 Lusitu Mawenge. Kuna mradi mwingine ambao ni barabara muendelezo, tulianza kujenga Lot II tukaacha LOT I. Bahati nzuri Mheshimiwa Rais alipoingia moja ya miradi aliyokubali ianze haraka ni Lot I ambayo inaanzia Njombe inakwenda mpaka mpakani na Ludewa Lusitu.

Mheshimiwa Spika, tuna mradi mkubwa sana wa Liganga na Mchuchuma, kwa nza tunaishukuru Serikali imeona umuhimu wa kuwa na barabara hizo zikamilike. Lakini tukubaliane, unapofanya uwekezaji katika barabara ni vizuri ukahakikisha mradi huo unakamilika ili uanze kuona value for money. Sasa tumetumia fedha nyingi sana kwenye mradi mmoja wa barabaraba ambao ni Lot two kilometa 50 Lusitu Mawenge.

Mheshimiwa Spika, kuna mradi mwingine ambao ni Barabara ya mwendelezo, tulianza kujenga Lot two tukaacha Lot one. Bahati nzuri Mheshimiwa Rais alipoingia moja ya miradi aliyokubali ianze haraka ni Lot one ambayo inaanzia Njombe inakwenda mpaka mpakani na Ludewa Kusini, lakini ni barabara moja.

Mheshimiwa Spika, sasa barabara hii imeanza kujengwa na mkandarasi yupo site. Kwa kweli imesimama kwa muda mrefu kwa muda wa kipindi chote hiki cha mvua siyo muda mrefu kipindi cha mvua na niseme barabara za Nyanda za Juu Kusini kwa ujumla na hasa Mkoa wa Njombe, ili tuone value for money kwa wakati unaposema inajengwa kwa miaka miwili maana yake ni mwaka mmoja, kwa sababu kipindi cha cha mvua ni kirefu na ni mvua kubwa na ambazo haziishi, mkandarasi lazima simame. Kwa hiyo, barabara hii imesimama kwa muda mrefu, ningeomba sana Mheshimiwa Waziri, kwa kweli tutoe fedha kwa wakati ili barabara hii ianze ili iendelee kwenye kipindi hiki cha kiangazi, kwa sababu wana muda mfupi sana wa kujenga barabara hiyo. (Makofi)

Mheshimiwa Spika, tulisaini mkataba mwaka Machi, 2022, barabara hii inatakiwa ikamilike mwaka huu mwezi Disemba. Kwa hali ninavyoiona sioni ni kwa muujiza upi barabara hii itakamilika, lakini unaweza tukasukuma tukafika mahali pazuri. Tuangalie barabara nzima ambazo zinakwenda kufungua uchumi mzima wa Makaa ya Mawe pamoja na Chuma. (Makofi)

Mheshimiwa Spika, nchi hii imejaliwa utajiri huo, lazima tujiandae kimiundombinu. Miundombinu ni jambo la muhimu sana kwenye kukuza uchumi na uchumi huu wa nchi yetu unaweza ukakua kwa kiasi kikubwa na kwa haraka kama tutafungua Liganga na Mchuchuma. Nafahamu Serikali inakwenda kufanya kwenye maongezi, watakapokuwa tayari maongezi yamekamilika, miradi ya barabara haijakamilika, bado hatutaweza kuendelea na uchimbaji. (Makofi)

Mheshimiwa Spika, siyo hilo tu tuna barabara ya pili barabara ya Makambako - Songea ni barabara kubwa wenzangu wameiongelea barabara hii ni kilomita 295, lakini tulidhani kwamba, wenzetu kule Songea tayari wameshakamilisha tumebakia kipande cha Njombe kwenda Makambako, mpakani mwa Songea mpaka Makambako lakini kumbe hata huku Songea bado na wenyewe wana matatizo fedha hazijapatikana.

Mheshimiwa Spika, niombe kwenye kipindi hiki angalau basi maeneo yaingizwe fedha angalau kuitanua maeneo ya Mjini maeneo ya Milima ya Kibena. Tumekuwa na ajali nyingi sana pale, kwa sababu ya barabara kuwa hatarishi.

Mheshimiwa Spika, nakushukuru sana, naunga mkono hoja. (Makofi)