Makadirio ya Mapato na Matumizi ya Wizara ya Ardhi, Nyumba na Maendeleo ya Makazi kwa Mwaka wa Fedha 2024/2025

MHE. JESCA J. MSAMBATAVANGU: Mheshimiwa Spika, ninaomba mchango wangu huu kwa Wizara ya Ardhi, Nyumba na Maendeleo ya Makazi uchukuliwe kwa uzito. Kwanza tunawapongeza kwa kazi kubwa inayofanywa na Wizara ya Ardhi nchini, bila kumsahau Rais wetu Mheshimiwa Samia Suluhu Hassan.

Mheshimiwa Spika, naomba mchango wangu upokelewe kama ifutavyo:-

Mheshimiwa Spika, kwanza kuongeza kasi ya upimaji na kuongeza mapato kutoka katika ardhi ni muhimu sana. Sasa tuongeze wigo wa walipakodi na kupunguza viwango kwa square metre kwa walipakodi ya ardhi, yaani land rent ili kodi iweze kulipika kirahisi na watu wengi na kwa wingi kuliko kuwa na madai makubwa yasiyolipika.

Mheshimiwa Spika, pili, viwango vya kodi kwa taasisi kama shule, itumike flat rate kutokana na maeneo ya majiji, manispaa au vijiji; kwa kuwa vipo viwango vya ardhi inayohitajika kwa ajili ya ujenzi wa shule. Kumekuwa na shida ya ulipaji wa hizi kodi za ardhi kwa taasisi kama shule kutokana na ukubwa wake unaohitajika, na umuhimu wake kwa wananchi. Huwezi kutumia market price ilhali hii ni service, lakini pia ina maeneo ambayo viwanja vya michezo havitoshi na hivyo, inakuwa ni vigumu kwa wawekezaji hawa wa shule na taasisi nyingine za mtindo huo.

Mheshimiwa Spika, tatu, kuhusu viwango vya ulipaji wa kodi ya ardhi kwenye vijiji vinavyopandishwa hadhi kama miji wakati bado ni vijiji, tunaomba liangaliwe upya na sehemu hizo zichukuliwe kama vijiji kwa uhalisia wake. Kwa kuwa tuna vijiji ambavyo vipo mijini, hata sekta nyingine kama nishati, wameliweka na kutengeneza peri-urban plan.

Mheshimiwa Spika nne, viwango vya kodi za nyumba za NHC za Iringa Mjini vimekuwa ni mgogoro mkubwa. Tunaomba kodi iendane na kiwango cha bei ya soko kwa kuzingatia ubora wa nyumba hizo. Pia tunaomba ukarabati ufanyike kwenye majengo mengi yaliyochakaa ndani ya Manispaa ya Iringa. Tano, tunawaomba NHC waje wawekeze katika mji wetu katika maeneo ya utalii, kwenye makazi ya watu na hoteli.