MHE. TAUHIDA CASSIAN GALOSS NYIMBO: Mheshimiwa Naibu Spika, ahsante kwa kunipa fursa hii ya kuchangia.
Mheshimiwa Naibu Spika, kwanza kabisa kwa kuwa ni mara yangu ya kwanza kuchangia toka Bunge hili lianze, nimpongeze Mheshimiwa Rais wa Jamhuri ya Muungano wa Tanzania kwa kuchaguliwa na wananchi kwa kura nyingi. Pia nimpongeze Makamu wa Rais, Mheshimiwa Mama Samia kwa kuteuliwa, imani yetu wanawake hatatuangusha maana tuna uhakika na kazi anazozifanya.
Mheshimiwa Naibu Spika, pia kwa wakati huu nimpongeze Mheshimiwa Rais wa Zanzibar, Mheshimiwa Dkt. Mohamed Ali Shein kwa kuchaguliwa kwa kura nyingi na kwa imani yake na Wazanzibari. Nasema nampongeza Mheshimiwa Rais wa Zanzibar kwa sababu ameonesha hakika yeye ni kiongozi na kiongozi wa kupigiwa mfano. Uvumilivu wake, utu wake, ubinadamu wake umefanya leo Zanzibar iwe ni nchi ya amani.
Mheshimiwa Naibu Spika, Rais huyu hakuwa kiongozi ambaye ni mchu wa madaraka, hakuwa kiongozi ambaye anashibisha tumbo lake, amekuwa kiongozi mwenye kuitakia wema Zanzibar na Tanzania kwa ujumla. Ukimya wake kwa muda wote na maneno yote kwa muda wote aliokaa kimya lengo lake lilikuwa ni moja kuhakikisha Zanzibar iko salama, kuhakikisha Tanzania iko salama. Kama Rais alikuwa na mamlaka tosha na alikuwa na kila cha kufanya na alikuwa na aina ya sababu ya yeye pia kujitangaza lakini hakufanya hivyo, alitaka kwenda kwa utaratibu. (Makofi)
Mheshimiwa Naibu Spika, nichukue fursa hii pia kumpongeza Waziri Mkuu kwa kuteuliwa kwake na kuthibitishwa na Bunge la Jamhuri ya Muungano wa Tanzania. Niwashukuru Mawaziri wote, imani yangu kwenu ni kwamba tutapiga hatua, hapa tulipo tutaendelea kusonga mbele. Tunaitegemea Tanzania mpya katika miaka mitano hii ijayo. (Makofi)
Mheshimiwa Naibu Spika, shukrani zangu pia ziende kwa wapiga kura wangu ambao ni Wanawake wa UWT, Mkoa wa Magharibi. Nawashukuru kwa kunirudisha Bungeni na kuniamini kama mtoto wao naweza nikafanya kazi, nawaahidi sitowaangusha. (Makofi)
Mheshimiwa Naibu Spika, nimpongeze Mheshimiwa Spika, nikupongeze wewe kama mwanamke, ujasiri wako tumeuona na tumeona ukifanya kazi kama mwanamke ambaye hutuangushi. (Makofi)
Mheshimiwa Naibu Spika, nijielekeze moja kwa moja kwenye kuchangia. Nimpongeze Mheshimiwa Waziri kwa hotuba yake nzuri, kwa bajeti yake nzuri aliyoileta na nipongeze kikosi kizima cha Jeshi la Wananchi wa Watanzania. Kazi zenu ni nzuri zinaonekana ndiyo maana ukaona watu wanapiga kelele, mngekuwa hamfanyi kazi watu wangenyamaza kimya lakini kwa kuwa mnafanya kazi ndiyo maana watu wakapata fursa ya kunyanyua midomo yao. (Makofi)
Mheshimiwa Naibu Spika, nimpongeze Mheshimiwa Waziri na wananchi wake kwa ujumla, niwapongeze kwa kumrudisha kila siku Bungeni kwa mbwembwe. Hii yote inaonesha ujasiri wake na uwezo wake wa kufanya kazi.
Mheshimiwa Naibu Spika, sura ya tisa katika kitabu cha Mheshimiwa Waziri imezungumzia suala zima la maendeleo ya viwanda, kilimo na ajira kwa ujumla. Vijana tumaini kubwa liko kwake. Akitaka kujua kama Tanzania vijana matumaini yako kwake aone wakati unapofika wa kuchukua watakaojiunga na JKT au jeshi kwa ujumla. Vijana wengi huhangaika na nafasi hizi kwa sababu matumaini yao kama vijana wa Tanzania yako kwake. Nadhani ni vema wakashirikiana na Wizara ya Viwanda na Kilimo wakaona ni jinsi gani wanaweza kuwasaidia vijana wa Tanzania. Naamini kwa kufanya hivyo tutaendelea zaidi kama vijana wa Tanzania. (Makofi)
Mheshimiwa Naibu Spika, nijielekeze kwenye suala zima la uchaguzi. Toka tulipoanza Bunge hili hoja kubwa na michango ya Wizara zote zilizochangiwa ni hoja ya uchaguzi wa Zanzibar. Uchaguzi wa Zanzibar umekwisha, Rais yupo, anatawala, tunaendelea kama kawaida. Sasa hizi kelele unaenda kumpigia Jeshi la Wananchi wa Tanzania amekufanya nini? Kwa sababu wanaposema wanadhani hawana uwezo wa kuingia humu ndani ili kujibu. Jeshi la Wananchi wa Tanzania limeitendea haki Zanzibar. Kati ya vyombo ambavyo tunastahili kuvipongeza Tanzania ni pamoja na Jeshi la Jamhuri ya Muungano wa Tanzania. (Makofi)
Mheshimiwa Naibu Spika, sikuwa na shida ya kuzungumza hapa, nazungumza kwa sababu jeshi hili halikumpiga mtu, halikumchapa mtu, halikumtukana mtu, halikufanya kitendo chochote cha kuweza kuzungumzwa kwenye Bunge hili. Jeshi lile limekaa Zanzibar kwa amani, limepita kwa mbwembwe, hivi jeshi linapita wewe unaogopa nini? Una masuala gani ya kukufanya uliogope Jeshi la Jamhuri ya Muungano wa Tanzania? Hebu tuambie hoja yako ya msingi juu ya Jeshi hili ni nini ili tuwapeni majibu ya uhakika. Toka Bunge lianze tumekosa jibu la kuwapa kwa sababu hatukuona suala la msingi juu ya masuala yenu mnayozungumza. (Makofi)
Mheshimiwa Naibu Spika, jeshi limekaa Zanzibar…
Mheshimiwa Naibu Spika, katika ukurasa wa nane wa kitabu cha hotuba ya Waziri wa Jeshi la Ulinzi kimezungumzia suala zima la kuimarisha muungano, mlidhani muungano unaimarishwaje? Mlidhani ile kuoa na kuoana tu kunatosha kuimarisha muungano? Muungano utaimarishwa na Jeshi la Ulinzi. Mimi niwapongeze, kati ya mtu ambaye anajisikia ufahari mkubwa leo kusimama hapa kuziona zile kofia zipo pale mmoja wao ni mimi. Tunawapenda, fanyeni kazi na kila uchaguzi ukifika msimsubiri Waziri awapeni amri. Jenerali upo, viongozi wote wapo tunataka mshuke iwe kwa boti, iwe kwa ndege na kadhalika lakini muingie Zanzibar kufanya kazi. Hata uchaguzi ukirudiwa warudi, wakitaka kuja kesho waje, kitakachotokea tunakuombeni mje msisubiri amri, fanyeni kama wajibu wenu, fanyeni kama kazi zenu. (Makofi)
Mheshimiwa Naibu Spika, wamezungumzia mambo mengi kuhusu uchaguzi lakini tu tungependa kuwaambia kwamba uchaguzi pamoja na kwisha, kulikuwa na hoja zinazongumzwa na Tume, Mwenyekiti wa Tume alikaa kwenye TV zikachambuliwa kasoro, kila kitu kilichoonyeshwa kule, hamkuwa na hoja na ninyi kutafuta Kipindi mkajibu, mbona mlinyamaza kimya? Kama masuala mnayozungumzia kwamba document mnazo, mna ushahidi hata sisi document tunazo mpaka leo, kura mbili mbili zipo, saini wanaweka watu wawili wawili zipo, hakuna kilichokuwa hakipo! Mmebaki mnawinda lakini hayo mawindo yenyewe mnayowinda hakikisheni kwamba hayapo. (Makofi)
Mheshimiwa Naibu Spika, kwa siku ya leo yangu yalikuwa hayo machache, nakushukuru kwa kunipa fursa hii.

MHE. TAUHIDA CASSIAN GALLOS NYIMBO: Mheshimiwa Mwenyekiti, ahsante kwa kunipatia nafasi hii nami niweze kuchangia katika Wizara hizi mbili; Wizara ya TAMISEMI na Wizara ya Utawala Bora.

Mheshimiwa Mwenyekiti, kwanza kabisa nichukue fursa hii kumshukuru Rais wetu wa Jamhuri ya Muungano wa Tanzania. Mheshimiwa Rais wetu ametukopesha Watanzania imani, ametukopesha Watanzania mapenzi, ametukopesha Watanzania utu wema, ametukopesha Watanzania kazi, ametutendea haki. Tunaahidi 2020 kulipa alichotukopesha. (Makofi)

Mheshimiwa Mwenyekiti, kwanamna pia ya pekee nichukue fursa hii nimshukuru Rais wangu wa Zanzibar,mwongeaji aliyepita kabla ya huyu aliyekaa alizungumzia Zanzibar naakasema kwamba hali ya kisiasa haiko vizuri. Niseme katika ukumbi huu kwamba Zanzibar hali ya kisiasa iko vizuri, Rais wa Zanzibar anaisimamia siasa ya Zanzibar vizuri hatuna mashaka usiku na mchana tunatembea bila wasiwasi na siasa inaendelea. (Makofi)

Mheshimiwa Mwenyekiti, pia niwapongeze Mawaziri wa Wizara zote mbili nimpongeze kaka yangu Mheshimiwa Jafo, kazi kubwa anayoifanya pamoja na wasaidizi wake, lakini pia nimpongeze Waziri wa Utawala Bora kazi kubwa wanazozifanya Mwenyezi Mungu atawalipa, maana tukisema tu kwa mdomo haitoshi lakini tuseme kwa vitendo tunaiona kazi kubwa wanayoifanya, tunasimama kutimiza wajibu na kuona maeneo gani ambayo wanahitajika kuongeza nguvu ili tuweze kwenda vizuri kwa pamoja.(Makofi)

Mheshimiwa Mwenyekiti, nimesimama leosuala kubwa ninalotaka kulizungumza ni suala la Mfuko wa Wanawake,Vijana na Watu Wenye Mahitaji Maalum. Nimwambie kaka yangu, Mheshimiwa Jafo pamoja na kazi kubwa na majukumu aliyokuwanayo na wasaidizi wake,aweke mkazo kwenye suala la Mfuko wa Vijana, Wanawake na Watu Wenye Mahitaji Maalum. Sehemu hii tunahitaji mkazo wa kipekee, suala kubwa ndani ya Taifa letu, janga kubwa tulililokuwa nalo ni suala la ajira kwa vijana. Kwa maneno ya vijana wanakwambia hatuna njia ya kutokea isipokuwa kwenye Mfuko huu. Kaka yangu, Mheshimiwa Jafo mengi anayoyafanya tunampongeza na mazuri, mazuri na yakupigiwa mfano. Tunamwomba kaka, kwa vijana wanawake na watu wenye mahitaji maalum aweke mkakati mahususi wa kuusimamia Mfuko huu ambao utakwenda kuwakomboa wanawake na vijana. Mfuko huu upo na unafanya kazi, lakini unasuasua, haupo vizuri.

Mheshimiwa Mwenyekiti, nikiwa ndani ya Kamati ya LAAC miaka mitano Mwenyezi Mungu aliyonipa kibali cha kuingia Bungeni kupitia nafasi za vijana, nilikaa ndani ya Kamati ya LAAC, Mfuko huu haufiki kwa vijana kama ipasavyo, haufiki kwa wanawake kama ipasavyo na kwa sasa tumeongeza kufika kwa watu wenye mahitaji maalumu. Mpaka sasa ninavyoongea namshukuru Mheshimiwa Spika kwa kunirudisha tena kwenye Kamati ya LAAC, kwahiyo napata kujua tathmini mambo yanakwendaje.

Mheshimiwa Mwenyekiti, Mheshimiwa Jafo halmashauri zinaendelea vizuri,hatusemi kwa asilimia mia moja, lakini zinaendelea vizuri, jitihada zake zinafanya kazi, aweke mkazo kwenye Mfuko huu ili vijana wapate kutoka, akiwapa fursa vijana kutoka kupitia Mfuko huu, namwambia kaka, Mheshimiwa Jafo hatuna wasiwasi na yeye, Mwenyezi Mungu aendelee kumbariki maisha. (Makofi)

Mheshimiwa Mwenyekiti,Mfuko huu waVijana, Wanawake na Watu Wenye Mahitaji Maalum ndiyo kwenye kilio, labda kaka, Mheshimiwa Jafo ifike wakati nikutolee mfano, kuna halmashauri ya mwisho wakati tupo kwenye Kamati, tulikwenda Halmashauri ya Kahama kama sikosei. Halmashauri ya Kahama wana mradi unahitwa unaitwa Mradi wa Dodoma. Kaka, Mheshimiwa Jafo mradi ule umetoa ajira kupitia huo huo Mfuko, ajira elfu moja mia tano na sabini na tisa, lakini hapo hapo wamepatiwa viwanja wanawake, vijana na watu wenye ulemavu watu738.

Mheshimiwa Mwenyekiti, nimesimama nimwombe jambo moja tu kaka, Mheshimiwa Jafo, aendeakakague kama itamridhisha, kama ule mradi umefanywa upo sana salama ashawishi na halmashauri nyingine ziige. Ni mfano wa kuigwa, leo kijana wa Tanzania aliyekuwa akiuza karanga, aliyekuwa akipanga mananasi matatu, manne, Serikali hii ya Jamhuri ya Muungano wa Tanzania imeongozwa na Mheshimiwa Dkt. John Pombe Magufuli Rais wetu anapata hati miliki ya kiwanja bure.(Makofi)

Mheshimiwa Mwenyekiti, sasa kamakaka, Mheshimiwa Jafo utamridhisha,atauhisi uko salama, hautakuwa na matatizo mbele ya safari akauangalie,ashawishi na halmashauri nyingine. Naamini kama utakuwa mradi mzuri, basi halmashauri nyingi zikitaka, vijana watapata mabadiliko kwa sababu leo kijana ana hati miliki kwamba ana sehemu anapamiliki, anaenda kukopa wakati wowote, saa yoyote, benki yoyote, kwa sababu hati miliki ya kumiliki anayo.

Sasa nimshauri na kumwomba Mheshimiwa Jafo kwamba, akiangalia na ukimridhisha, kama itawezekana mfumo unaotolewa fedha kwa vijana kupitia halmashauri, kwa sasa fedha hazina marejesho, vijana wakipewa fedha hawarejeshi, lakini kama tutatumia mfumo huo kwamba amepatiwa viwanja bure,wameenda kukopa huko mwenyewe, wataelekezwa utaratibu mzuri wa kukopa, watasimamiwa na mabenki basi mambo yataendelea kwenda vizuri.(Makofi)

Mheshimiwa Mwenyekiti, pia nimwambie kaka, Mheshimiwa Jafo kwamba tuwapongeze pamoja na Utawala Bora, zamani ukienda halmashauri, wafanyakazi wa halmashauri, Mkurugenzi kaenda leo wanasema kesho ataondoka, lakini sasa hivi mambo hayako hivyo, kila mfanyakazi aliyekuwepo kwenye halmashauri akiiona Kamati ya LAAC anatamani kuulizwa ajibu nini kinaonesha kwamba wafanyakazi wameelimika, wamefundishwa vya kutosha, utawala bora unaonekana. Niwaombe kwamba waendelee kusimamia bila wasiwasi…

T A A R I F A

MWENYEKITI: Taarifa Mwakanyoka.

MHE. FRANK G. MWAKAJOKA: Mheshimiwa Mwenyekiti, nataka kumpa taarifa mzungumzaji, amekuwa ana tamka mara kwa mara kaka Jafo kwa mujibu wa kanuni, ni kwamba lazima aheshimu sana nafasi yake awataje kwa vyeo vyao kama ni Mheshimiwa Waziri wa TAMISEMI aseme ili na watu wamwelewe na hansard ziweze kusoma vizuri. Ahsante sana. (Makofi)

MWENYEKITI: Mheshimiwa Tauhida.

MHE. TAUHIDA CASSIAN GALLOS NYIMBO: Mheshimiwa Mwenyekiti,naipokea taarifa yake. Asiwe muungwana kwa hapa, awe muungwana na kwa mengine wanayoyaona Rais yetu anayoyafanya na Serikali yetu.

Mheshimiwa Mwenyekiti, nakiri ni Mawaziri, Mheshimiwa Waziri wa TAMISEMI naomba waendelee kuwasimamia wafanyakazi. Kulikuwa na tatizo sugu la mfanyakazi anaharibu halmashauri moja, ugonjwa wake unahamishiwa halmashauri ya pili, kaka Jafo…

WABUNGE FULANI: Aaa,aaa. (Makofi/Kicheko)

MHE. TAUHIDA CASSSIAN GALOSS NYIMBO: Mheshimiwa Waziri sijaona kipindi hiki hilo tatizo, hilo tatizo limepungua kwa asilimia kubwa. Niseme kwamba kulikuwa na matatizo ya ma-engineer kutokujua wajibu wao, lakini sasa mambo yamebadilika hayajaondoka, hayajamalizika, lakini yamepungua. Kwahiyo, Mheshimiwa Waziri kwa maeneo wanayofanya vizuri lazima tumpongeze, lakini asiache kuendelea kusimamia.

Mheshimiwa Mwenyekiti, kuna tatizo pia la kukaimu, Mheshimiwa Waziri ajitahidi kwenye hili. Mtendaji waHalmashauri unapomwambia kakaimu hawajibiki ipasavyo, kwanza anawajibika kwa hofu, jambo la pili anachofanya ni kufanya kazi kwa kutokujiamini. Kwahiyo, Mheshimiwa Waziri kamahili eneo utalisimamia kumaliza suala la watu wanaokaimu, litatusaidia na tutaendelea kufanya kazi vizuri. (Makofi)

Mheshimiwa Mwenyekiti, eneo lingine linalosumbua ni suala la Wanasheria waliokuwepo ndani ya Halmashauri. Nafikiri ni muda mzuri wa kukaa na Wanasheria waliokuwemo ndani ya halmashauri na wanaotaka kuwapeleka, kwa sababu baadhi ya halmashauri bado hazina Wanasheria, mambo mengi ambayo yanaharibika ndani ya halmashauri chanzo kinachosababisha na kinachochangia pia ni kutokuwa na Wanasheria wazuri. Wapeleke Wanasheria wazuri ambao wataweza kuisaidia halmashauri hususan kwenye suala la kuingia mikataba, halmashauri zimekuwa zikilega lega au zikiharibika kwenye suala hili au haliko vizuri. Kwa hiyo, Mheshimiwa Waziri kama maeneo haya atayakazia vizuri na kuyasimamia vizuri, nafikiri kwamba kero na matatizo ya ndani ya halmashauri yatakwisha.

(Hapa kengele ililia kuashiria kwisha kwa muda wa Mzungumzaji)

MWENYEKITI: Ahsante sana Mheshimiwa Tauhida.

MHE. TAUHIDA CASSSIAN GALOSS NYIMBO: Mheshimiwa Mwenyekiti, naunga mkono hoja kwaasilimia mia moja.(Makofi)

MHE. TAUHIDA CASSIAN GALLOS: Mheshimiwa Mwenyekiti, ahsante kwa kunipa fursa hii kuweza kuchangia Wizara ya Mifugo na Uvuvi. Kwanza kabisa nianze kwa kumpongeza Waziri na Naibu wake. Niwapongeze kwa muda mfupi Mheshimiwa Waziri na mabadiliko ambayo tunayaona tukipitia Kamati yetu ambayo yanakwenda kutokea ndani ya Wizara ya Uvuvi. Vile vile nichukue nafasi hii nimshukuru na kumpongeza kwa kumwalika Waziri kutoka Zanzibar.

Mheshimiwa Naibu Spika, jambo hili limetupa moyo hususani kwa sisi tunaotoka Zanzibar. Mheshimiwa Waziri nimpongeze amekuwa Waziri wa mfano kwenye suala hili. Wanapoalikana kwenye vikao kama hivi, wanajenga umoja na kazi kuifanya iwe ya pamoja. Hata hivyo, kwa sababu Mheshimiwa Waziri amealikwa na yeye yupo ajifunze kupitia hili. Sio vibaya, sio kosa, sio dhambi kusema kwamba kuna baadhi ya Mawaziri ambao shughuli zetu zinaingiliana kuweza kuwaalika ndani ya Baraza la Wawakilishi. Huu kwa Mheshimiwa Waziri umekuwa mfano, naamini wengine watasoma kutoka kwake na Mawaziri wengine watasoma kutoka kwake. Hili liwe endelevu kwa wengine. (Makofi)

Mheshimiwa Mwenyekiti, nichukue fursa hii zaidi kuishauri Wizara, kwa muda huu mambo makubwa ambayo nimeyaona ni ya kushauri, kwa sababu Waziri kwa muda mfupi ambao amekabidhiwa Wizara, sisi tukiwa kama Wajumbe wa Kamati tumeanza kuona mabadiliko na mwelekeo.

Mheshimiwa Mwenyekiti, Mheshimiwa Waziri hakupewa Wizara hii kwa bahati mbaya. Tunatamani atimize kiu ya Watanzania kwenye Wizara hii. Wizara yake pia imebeba sera za vijana, kiu za vijana ni ajira, kuondokana na matatizo ya ajira. Wizara hii ina majibu tosha kwenye suala la ajira. Uvuvi ni ajira, ufugaji ni ajira tena tuchukue fursa hii na nimshauri Mheshimiwa Waziri, atumie fursa kubwa kuwaonesha vijana kuna nini ndani ya ufugaji na kuna nini ndani ya kilimo. (Makofi)

Mheshimiwa Mwenyekiti, leo Watanzania hawaelewi thamani ya kufuga ni nini? Mtu yeyote ambaye ni mbaya anamtazama mfanyabiashara anaekwenda kufanya biashara, jioni anamfikiria kakusanya shilingi ngapi? Mtu mbaya ndipo anapoelekea au jambazi, lakini Tanzania hii hii tuna wafugaji asubuhi mpaka jioni anatembea na mabilioni ya fedha anaongozana nayo. Watanzania au vijana wa Tanzania hawafahamu kama almasi, lulu na ule ufugaji pia ni almasi lulu. (Makofi)

Mheshimiwa Mwenyekiti, Mheshimiwa Waziri achukue muda huu awaelimishe vijana wa Tanzania wafunguke. Mtu akisikia suala la ufugaji, akisikia suala la uvuvi anadhani kwamba, watu wa aina fulani au tabaka la aina fulani ndio wanaohusika na kuvua, lakini pia wanahusika na suala la ufugaji. Haipo hivyo, uvuvi ni utajiri, lulu inakaa baharini, sawa na mchimba madini anapokwenda kutafuta madini ya kuchimba. Lulu iko kwenye bahari, samaki ni lulu yetu Watanzania, ufugaji ni lulu yetu Watanzania. (Makofi)

Mheshimiwa Mwenyekiti, Tanzania tunazungumza madini, lakini na haya kwetu ni madini na yanaweza pia kuwavusha Watanzania. Tanzania kila siku tukiamka asubuhi vijana tatizo kubwa ni ajira, ajira, ajira. Tumejielekeza ili uonekane unafanya kazi na umeajiriwa ufanye kazi ofisini, Wanadhani kwamba ufugaji sio sehemu ya ajira. Ufugaji una majibu ya ajira kwa vijana. Mheshimiwa Waziri na Naibu Waziri, woneshe dira kwa vijana, umri wao unatosha kutufungulia njia Watanzania, umri wao unatosha kuwaonesha vijana wenzenu wa Tanzania ufugaji una fedha. (Makofi)

Mheshimiwa Mwenyekiti, leo Mtanzania mfugaji anamiliki mifugo anakwambia mifugo 10,000, mimi Mzanzibari nashangaa hee! Ng’ombe 10,000 tena! Ng’ombe 10,000 mpigie mahesabu ana mamilioni mangapi ameyaweka nyumbani? Namaanisha nini? Namaanisha hata mfugaji anahitaji kupewa elimu. Anahitaji kuelimishwa ili mifugo yake iwe mafunzo kwa wengine. Maana kama atauza kwa faida na kuonesha faida yake kwa Watanzania vijana wengi watashawishika kuingia kwenye suala la mifugo, lakini vile vile watauona umuhimu wa kuvua. (Makofi)

Mheshimiwa Mwenyekiti, niendelee kumwambia Mheshimiwa Waziri, vijana kiu yao yote ndani ya Tanzania, yote tunayoyafanya tisa, kumi wanataka suala la ajira. Tuwaoneshe ajira ya Watanzania iko hapa. Kaka yangu Waziri ni msikivu, Naibu Waziri wake ni msikivu ndio maana wametumia mezi michache kuanza kuleta chachu ya mabadiliko ndani ya Wizara. Siri ni moja tu, kama wataendelea hivyo watatuvusha na watampa matumaini aliyewateua. Usikivu wa Waziri ndio unaomfanya Waziri aweze kuwavusha watu salama. Sikiliza maoni ya watu ingawa sio maoni yote unaweza kuyakubali, lakini kwa sehemu usikivu wa Waziri na akichukua ushauri wa Kamati atafanya vizuri. (Makofi)

Mheshimiwa Mwenyekiti, niendelee kumshauri Waziri, tutumie muda kwanza kuwaelimisha wafugaji wetu juu ya suala la chanjo. Mambo mengi ukiyaona Tanzania yanagoma tatizo lake ni Mtanzania kutopewa elimu. Ukimwelimisha vya kutosha, ukampa fursa akuulize maswali umjibu aridhike, Mtanzania hana shida. Hivi mfugaji gani utakaemwambia ng’ombe hawa, mbuzi hawa, kondoo wakichanjwa tunaboresha nyama yake tunapata soko kubwa la nje, Mtanzania gani atakataa? Mfugaji gani atakataa? (Makofi)

Mheshimiwa Mwenyekiti, tatizo lililokuwepo tunajiaminisha kwenye mipango yetu. Tukishapanga maofisini tunatumia nguvu kwenda kutoa maamuzi. Hili kwetu halitatufikisha kokote. Muda Waziri anaotaka kutoa maamuzi hususani yatakayowahusu wavuvi na wafugaji awafuate kwanza, awashauri wakubaliane, wazungumze hatopata pingamizi sehemu yoyote. (Makofi)

Mheshimiwa Mwenyekiti, siamini kama mfugaji wa sasa tena Mungu kajalia leo wapo hapa wengi, wafugaji wa leo umwambie kwamba baada ya ng’ombe kumuuza milioni moja utamuuza milioni moja na laki tano maana nyama yake itakwenda nje ya Tanzania, hawezi kukataa. Anakataa kwa sababu mara nyingi tuna maamuzi ya kibabe. Unaamua, unapanga halafu unamtolea maamuzi, ng’ombe wake, halafu wewe ndio unamtolea maamuzi, sio sahihi. Tushirikishe kwenye maamuzi, Waziri apange naye, azungumze naye, waone nini wanafanya atakuwa hana tatizo. (Makofi)

Mheshimiwa Mwenyekiti, kwa sababu nimekuja hasa na mambo ya kushauri, nimshauri Waziri, Taasisi zake nyingi ziko katika maeneo ya kukodi, wanakodi majengo hususani hapa Dodoma. Mheshimiwa Waziri, alipe kipaumbele suala la kujenga Ofisi kubwa ambayo taasisi zake zote ataziweka hapo. Leo mfugaji anatoka Mara anamtaka mtu wa uvuvi, sijui sekta gani iko jengo gani, sijui sekta gani iko jengo gani, sio sahihi. Ajenge jengo la Ofisi Dodoma ndiyo tumekwishahamia, bado hawajaamini kama tumehamia? Ndio tumeshafika. Wajenge jengo ambalo litakusanya taasisi zao zote ili waweze kufanya kazi na kuleta ufanisi na tija ndani ya nchi hii. (Makofi)

Mheshimiwa Mwenyekiti, tunatarajia ndani ya bajeti hii ili Mheshimiwa Waziri, aende vizuri, mipango yake iende vizuri lazima awe na ofisi nzuri, lazima awe na sehemu ambayo wafanyakazi wanafanya kazi vizuri. Leo unaenda hata huko kwa mpangaji kuna masharti, siku nyingine anaamua tu kufunga ofisi yake, siku nyingine anaamua tu leo hatufanyi kazi. Kwa hiyo, masharti ya wapangaji ni mengi. Dodoma tumeshafika, ndiko Makao Makuu ya Nchi, tunataka Waziri ajenge na taasisi zake zote zilizoko ndani ya Wizara yake zifanye kazi ndani ya jengo hilo. Ajenge jengo moja kubwa lilete faida, lilete tija kwa Watanzania ili kazi ziweze kwenda vizuri. (Makofi)

Mheshimiwa Mwenyekiti, nizungumzie suala la sensa kwa mifugo. Suala la sensa kwa mifugo lina faida yake, lakini kwa nini Waziri kuna baadhi ya mambo hapati ushirikiano? Ni pale pale ninaporudi, kwa sababu hawatoi ushirikiano kwa watu wa chini. Kwa usikivu wao nawaomba suala la sensa litaenda kutupatia majibu ya kuona ng’ombe wangapi wako Tanzania na wanamilikiwa na akina nani? Hata hii migogoro ya kila siku ya wafugaji na wakulima itaondoka.

Mheshimiwa Mwenyekiti, sitegemei mfugaji halisi wa Tanzania ataenda kuingiza ng’ombe ndani ya shamba ya la Mtanzania mwenzie. Tuwape elimu wafahamu kwamba sote rasilimali ya Tanzania ni ya kwetu, haya mambo mengine yanasababishwa na watu waliokuwepo ndani ya mipaka ya Tanzania. Hata hivyo, ile migogoro likija zogo la wafugaji utasikia fulani, fulani ni wafugaji, Hapana, wengine ni wahamiaji, majirani zetu. Waziri afanye sensa tujue kitongoji, kata ina wafugaji wangapi, wenye kata yao wapange hapa mtafuga, hapa mtalima. Tatizo litatokea wapi? (Makofi)

Mheshimiwa Mwenyekiti, hivi mfugaji wa leo kweli atakataa kuambiwa hapa fuga, hapa nywesha maji?

Mpelekee maji ng’ombe wake, mihangaiko anayohangaika kuna muda hata ng’ombe anashindwa kunywa maji, watengeneza mabwawa, wawaoneshe maeneo ya kufuga hawana shida. Hii nchi ya Tanzania iko salama, ina amani kwa sababu watu wa nchi ya Tanzania ni wasikivu, waelewa, ndio maana ukaona mpaka leo Tanzania ina amani. Usikivu wao tuutumie vizuri kwa kuleta maendeleo kwao. Kama tutawasimamia vizuri Waziri na Naibu Waziri wakishuka chini, Wizara ya Uvuvi itabadilika, uvuvi hautodharauliwa na vijana na watu wataung’ang’ania kama wanaenda kuchimba dhahabu. (Makofi)

(Hapa kengele ililia kuashiria kwisha kwa muda wa Mzungumzaji)

MWENYEKITI: Ahsante sana Mheshimiwa Tauhida, kengele yako ilikuwa imelia.

MHE. TAUHIDA CASSIAN GALLOS: Mheshimiwa Mwenyekiti, ahsante naomba kuunga mkono hoja. (Makofi)

MHE. TAUHIDA CASSIAN GALLOS: Mheshimiwa Spika, ahsante kwa kunipatia fursa hii ya kuweza kuchangia Wizara hii ya Nishati.

Mheshimiwa Spika, kwanza kabisa nianze na mimi kukupongeza kwa makusudi kuamua kugombea nafasi ya Uspika. Tuna imani kubwa na wewe, tuna amini kwamba utakwenda kushinda. Kwa namna ya Rais wetu alivyoitangaza Tanzania na namna anavyoonesha ujasiri na uwezo mkubwa wa mwanamke wa Tanzania tunaamini hii itakuwa kwako ni kampeni tosha ya kukufanya urudi na ushindi. Mwenyezi Mungu atakujalia utashinda. Ila ufahamu, ushindi wako ni fahari ya Wabunge Wanawake wa Tanzania. (Makofi)

Mheshimiwa Spika, baada ya utangulizi huo nichukue fursa hii kumpongeza Waziri na Naibu wake Waziri kwa kazi kubwa wanayoifanya ya kuleta mabadiliko kwenye Wizara ya Nishati.

MHE. ALLY A. J. M. JUMBE: Mheshimiwa Spika, taarifa.

SPIKA: Mheshimiwa Tauhida kuna taarifa kutoka kwa Mheshimiwa Ally Anyigulile Jumbe.

TAARIFA

MHE. ALLY A. J. M. JUMBE: Mheshimiwa Spika, naomba nimpe taarifa mzungumzaji kwamba wanawake ni fahari ya wanaume na ushindi wako utakuwa ni fahari ya Watanzania wote na wanaume kwa ujumla. (Makofi)

SPIKA: Mheshimiwa Tauhida unapokea taarifa hiyo?

MHE. TAUHIDA CASSIAN GALLOS: Mheshimiwa Spika, niseme kwamba nimeipokea taarifa. Nianze kwa hapo kaka yangu tuacheni wanawake kidogo tujidai wa Tanzania, msiwe na wivu kwenye hilo. Huu ni wakati wetu wa kujidai, kujivuna na kuringa. Tupeni fursa kidogo na sisi turinge wanawake wa Tanzania. Tunaheshimu na tunatambua msaada mkubwa mnaotupa mpaka tukafika hapa tulipofika. Wanaume wa Tanzania mmetuunga mkono na mmetu-support vya kutosha. Ila kuna muda tuacheni na mkituona tunasema jueni tu kwamba ni wakati wetu wa kuringa acheni turinge kidogo. (Makofi)

Mheshimiwa Spika, baada ya maringo hayo ya wanawake wa Tanzania na wewe utaenda kuionesha wanawake wa Tanzania wana ringaje miaka hii, tunaamini utaenda kushinda. Nimpongeze Mheshimiwa Waziri kwa kazi kubwa anayoifanya na Naibu Waziri. Mheshimiwa Waziri una Naibu Waziri mzuri, msikivu na mfanyakazi hodari. Mwenyezi Mungu kakujalia umepangiwa Naibu Waziri hana machachari ambaye anafanya kazi vizuri kama unavyofanya wewe mwenyewe. (Makofi)

Mheshimiwa Spika, Mheshimiwa Waziri tumepanga kwa makusudi Wabunge wa Zanzibar kila atakayesimama tukupongeze kwa punguzo lililoenda kushusha umeme wa Zanzibar. Mwaka jana kila Mbunge wa Zanzibar aliyesimama alikuwa analalamikia bei ya umeme iliyokwenda Zanzibar. Binadamu ukitendewa mema basi ukumbuke na kushukuru. Kama hukuweza kushukuru kwa binadamu mwenzio unayemuona ni ngumu kumshukuru Mja wako aliyekuumba ambaye humuoni. Tunakushukuru na tunamshukuru Mwenyezi Mungu kwa kukujalia kuweza kukupa nguvu na uwezo na hekima na akili ya kuweza kufanya kazi kwa kiwango cha juu. (Makofi)

Mheshimiwa Spika, Mheshimiwa Waziri wamepunguza umeme Zanzibar na bei imepungua. Tumuombe, bado dhana na dhamira ya Wabunge wa Zanzibar tulilozungumza hapa na kupiga kelele aliloenda kulitimiza, kuondosha bei ya umeme kupunguza lakini bado kwa wananchi haijashuka vizuri. Tunaomba; ninaelewa vizuri kwamba hii si Wizara ya Muungano; lakini ninapata shida kutenganisha maji na mafuta. Unapoizungumza Tanzania tayari umezungumza Zanzibar na Bara. Mheshimiwa Waziri tukuombe kwa unyenyekevu mkubwa tulete maombi yetu kwako haya ni maombi. Sisi tukiwa kama Wabunge wa Zanzibar tukuombe tunaomba hebu kaa kitako na Waziri wa Zanzibar uone maeneo gani yana shida kiasi kwamba huku umeme umeshuka halafu kule bado bei ya wananchi iko pale pale? (Makofi)

Mheshimiwa Spika, kuna tatizo la madeni ambalo linatukabili ambalo hilo deni ni kubwa linahitaji kulipwa ili tuweze kuendesha nchi yetu vizuri. Hatulikatai Mheshimiwa Waziri, tunaodaiwa, tutalipa, tunakuahidi wananchi wa Zanzibar tutalipa. Lakini tunaomba mtumie akili na uwezo aliyokupeni Mwenyezi Mungu kuona deni tunalipaje, mkae na Waziri msaidiane kuona deni tunalipaje lakini vile vile kuona mwananchi wa Zanzibar anapata umeme sawa na Mtanzania Bara. (Makofi)

Mheshimiwa Spika, umeme ndiyo kila kitu kwa sasa. Ili Mwananchi wa Zanzibar aweze kunufaika lazima naye nishati ya umeme kwake imwendee bei ikiwa nafuu. (Makofi)

Mheshimiwa Spika, Rais wetu wa Zanzibar ni msikivu, Rais wetu wa Zanzibar anasaidia wananchi wa Zanzibar. Tunaomba ona Waziri ukizungumza nae wa Zanzibar mtataka lipi kwenye lipi? muone mnaongea na viongozi wetu kuweza kufanya sasa. Dhamira njema uliyoifanya Serikali yetu ya Muungano ilioifanya kushusha bei ya umeme imfikie mwananchi wa chini wa Zanzibar.

Mheshimiwa Spika, mimi nikisimama hapa namuongelea mwanamke wa Tanzania ninamzungumza mwanamke wa Tanzania ndiyo anayenifanya nije hapa Bungeni, kwa hiyo kila nitakaposimama sina ajenda zaidi ya kumzungumza mwanamke wa Tanzania.

Mheshimiwa Spika, ninampongeza Mheshimiwa Waziri. Wakati picha za mwanzo naanza kuziangalia alianza kupeleka majiko ya gesi vijijini, aliwapelekea wanyonge vijijini. Alifanya jambo hili na anastahili kupongezwa. Hakuanza mikoa ambayo ni ya mjini, alikwenda vijijini, alienda kwa dhana ya kusema kwamba mwanamke wa Tanzania kubeba kuni kichwani iwe basi. Mheshimiwa Waziri atembee kwenye dhamira ya aliyemteua, dhamira ya Mheshimiwa Rais wetu kumuona mwanamke wa Tanzania anaishi Tanzania akiwa hana matatizo. (Makofi)

Mheshimiwa Spika, muda huu tuliyokuwa nao tunataka tutumie vizuri fursa hii tushikeni. Endeleeni kutushika mkono fanya vizuri kaka, fanya vizuri, mwanamke wa Tanzania mfikirie. Anakwenda shambani tena anakwenda na mume wake wanalima lakini muda wa kurudi mwanamke amejitishwa kuni kichwani, mtoto mgongoni, baba anafanya kazi moja ya kuburula baiskeli. Akifika nyumbani akiutua mzigo wa kuni anapanga jiko kupika ugali watoto wale na baba ale. Sasa, mwanamke huyu wa Tanzania atapumzika lini? atajisikia lini? Tumwombe Mheshimiwa Waziri, kwamba katika hili aongeze jitihada za kutosha. (Makofi)

Mheshimiwa Spika, kwenye suala la umeme tunajua kuna msemo unasema kawia ufike. Kwenda mwenyewe kwa taratibu na mipango yake atafika vizuri. Na kuna muda nimshauri Mheshimiwa Waziri, kuna mambo mazuri anayoyafanya, kaka yangu amezungumza. (Makofi)

Mheshimiwa Spika, leo tuko Dodoma Wabunge tunakwenda kuona bwawa la kufua umeme, niambie Mheshimiwa Waziri kama haya yangekuwa wazi, kila kitu kikawa wazi wananchi wa Tanzania wangekuwa wanafahamu nini kinaendelea? itumie Wizara yako kwa wale ambao wana nafasi, mara kwa mara fanyeni vipindi lawama na manung’uniko ya watanzania yatapungua. (Makofi)

Mheshimiwa Spika, hakuna maendeleo watu wanalala siku moja ndani ya nchi wakaamka maendeleo yakawa yamekuja, maendeleo ni safari ndefu. Kuna muda mwingine unaweza kutoa mfano hata wa familia yako, angalia muda mlioutumia kupiga hatua, kutoka kwenye ujenzi mpaka mnapomaliza mnakwenda hatua kwa hatua. Maendeleo haya yataleta maneno na maneno yake Mheshimiwa Waziri na Naibu wake yasiwarudisheni nyuma, maneno hata kwenye kanga yapo. (Makofi)

Mheshimiwa Spika, kwetu Zanzibar kuna mtu ambaye anatengeneza kanga, ukipeleka maneno hayo ukafikisha maneno mia moja unapewa zawadi ya kanga. Kwa hiyo maneno hayafanyi mtu asifanye jambo lake, maneno ndiyo yamekufanya wewe kufanya ukue zaidi na ufanye kazi zaidi. Kiongozi level uliyofikia wewe si wa kusikiliza maneno, sikiliza Watanzania wanyonge wanataka nini? Hakuna mnyonge anayepiga kelele, hakuna mnyonge anaesema maneno ya hovyo, kila siku mnyonge kazi yake anamuomba Mungu, kusema Mungu tupatie, tuletee, tupe, hiyo ndiyo kazi ya mnyonge. Aliyeshiba na aliyepata mafanikio ndiyo mwenye kelele na mwenye maneno. Kwa hiyo nimpe moyo Mheshimiwa Waziri kaka yangu aendelee kufanya kazi, atimize kiu, ndoto na malengo ya Mheshimiwa Rais wetu. Kama atalifanya hilo atatutendea haki wanawake wa Tanzania. (Makofi)

Mheshimiwa Spika, nitoe mfano mmoja; atoka siku moja na gari, apite, akifika maeneo ya Chalinze kwa Mheshimiwa Ridhiwani mpaka unapandisha Kibaha aangalie ndugu zake wanaobeba boda boda na mkaa, amuangalie yule boda boda anavyoumia na mkaa, hafanyi vile kwa kutaka. Anafanya kwa kutafuta riziki yake, tunataka tunapotoka na magari yetu tuwakute wamebeba mitungi ya gesi. (Makofi)

(Hapa kengele ililia kuashiria kwisha kwa muda wa Mzungumzaji)

SPIKA: Mheshimiwa haya, ahsante sana.

MHE. TAUHIDA CASSIAN. GALLOS: Mheshimiwa Spika, ahsante naunga mkono hoja. (Makofi)

MHE. TAUHIDA CASSIAN GALLOS: Mheshimiwa Spika, ahsante kwa kunipatia fursa hii kuweza kuchangia ripoti ya Kamati Maalumu ya Shamba la Malonje. Kwa namna ya kipekee kwanza nikupongeze kwa maamuzi yako ya kuunda Kamati ili kuweza kufuatilia mgogoro huu. Mwenyezi Mungu aendelee kukupa maono, aendelee kuwa nawe ili uweze kuona mambo makubwa ya nchi yetu ambayo tunaweza kuendelea kulisaidia Taifa letu. (Makofi)

Mheshimiwa Spika, kwa mara ya kwanza nikiwa kwenye Kamati kwa jambo ambalo limeweza kutokea kwenye Kamati, Kamati yako kwa mara ya kwanza wakati tunaelekea kwenye Kijiji cha Malonje, tulipata shinikizo la kutoka na viongozi wa Serikali. Walisema nendeni, kama mtayakuta, basi tuleteeni, lakini muda huo Kamati inakwenda huko inaambiwa maneno hayo kwa dhihaka. (Makofi)

Mheshimiwa Spika, wakati wanaambiwa maneno hayo kwa dhihaka tunakwenda kule tukaanza kuulizana, hivi kweli hilo suala lipo? Mbona viongozi wa Serikali wanatuambia hivi? Tukaanza kupata wasiwasi, tukasema hili suala tuna wasiwasi halipo. Wakati tunakwenda kule tulivyowakuta vijana ambao wamepigwa risasi na wanawake ambao wamedhalilishwa, sikuwahi kumwona Mheshimiwa Mbunge wa kiume akilia, lakini kwa mara ya kwanza nikiwa ndani ya Bunge zaidi ya miaka 10 niliona Waheshimiwa Wabunge wako wakidondosha machozi. (Makofi)

Mheshimiwa Spika, walishindwa kuvumilia namna manyanyaso, wananchi wa vijiji hivyo walivyokuwa wakielezea wanavyovipata kwa uwekezaji huu. Tukwambie kwamba umetenda haki kuiteua Kamati kusema wakashughulikie suala hili. Wakati kijana anayeishi na risasi kichwani anakwenda pembeni, nilikuwa na miongoni mwa Katibu wa Kamati nikasema mbona huyu kijana kama ana shida nyingine? Nikawa na wasiwasi labda ana shida ya akili. Kumbe tatizo lililokuwa likimsumbua, anaishi na risasi kichwani.

Mheshimiwa Spika, tufikirie kama Waheshimiwa Wabunge tumekaa hapa tukiisaidia Serikali, lakini kuna mwananachi ananyanyasika na uwekezaji, anaishi na risasi toka alipopigwa risasi mpaka leo. Hili tusilimalize kuzungumza. Kama itahitaji mchango kwa Waheshimiwa Wabunge, basi tuwaombe Waheshimiwa Wabunge tumchangie na risasi ile atolewe ili aweze kuishi vizuri.

Mheshimiwa Spika, kuna suala la wanawake ambao tulishindwa kuwahoji hadharani, tukawaita pembeni kuwahoji. Kati yao kuna mwanamke alituelezea amebakwa na wanaume watatu lakini mwingine amebakwa na vijana wawili ambao ni walinzi wa Shamba la Efatha.

Mheshimiwa Spika, wakati hawa akina mama wamebakwa, wakati wanatoa maelezo mmoja aliyebakwa ana mimba ya miezi mitatu, anasema ilibidi akimbie kijiji kwenda nyumbani kwao kwa mama yake. Alipomweleza mama yake akampa dawa za Kiswahili ili mimba itoke kwa sababu ya imani zao, kwamba lile tendo lililofanyika kwake mtoto atakayezaliwa hataishi vizuri. Sisi tukiwa kama Wabunge wanawake hatuwezi kuvumilia hali hii ndani ya nchi yetu. (Makofi)

Mheshimiwa Spika, nilipokuwa naishi Zanzibar nilikuwa nikisikia na mpaka leo tupo tukijua habari za ukoloni, lakini kwa mara ya kwanza habari ya ukoloni kwenye kichwa changu nimeanza kupata picha yake kwenye Shamba la Malonje lililoko Rukwa. Kilichopo kule ni ukoloni. Leo mfikirie mwanamama ambaye ni mjamzito anataka kwenda hospitali anatengenezewa masafa marefu, lakini njia ipo kwenye shamba hapa mpaka pale unafika hospitali, lakini hawezi. Hatuwezi kukaa kimya kwenye hili.

Mheshimiwa Spika, wanawake, wananchi wanaoishi kwenye yale maeneo wananyanyasika na wanapata shida.

MHE. GODWIN E. KUNAMBI: Mheshimiwa Spika, Taarifa, Kunambi.

SPIKA: Inatokea wapi?

MHE. GODWIN E. KUNAMBI: Mheshimiwa Spika, niko hapa.

SPIKA: Mheshimiwa Tauhida Cassian kuna taarifa kutoka kwa Mheshimiwa Emmanuel Kunambi.

TAARIFA

MHE. GODWIN E. KUNAMBI: Mheshimiwa Spika, Mheshimiwa Tauhida anachosema ni sahihi kabisa na hili shamba ni mfano tu wa matukio yanayoendelea nchini kwa mashamba ya namna hii. Matatizo ya namna hii yako katika maeneo mengi nchini. Hata pale Mlimba kuna Shamba la Kambenga wananchi wamekuwa wakinyanyasika kama walivyonyanyasika wale wengine. Ahsante. (Makofi)

SPIKA: Mheshimiwa Tauhida unaipokea taarifa hiyo?

MHE. TAUHIDA CASSIAN GALLOS: Mheshimiwa Spika, naipokea kwa mikono miwili na Bunge lako litende haki pale Waheshimiwa Wabunge wanapoleta malalamiko kama haya, liendelee kutenda haki.

Mheshimiwa Spika, kuna tatizo ambalo pia lilijitokeza, kuna suala la utozwaji wa wananchi wanaokodi maeneo yale kutozwa fungu la kumi. Tanzania watu wake wanaishi wakiwa na dini, lakini Serikali haina dini. Unapozungumzia fungu la kumi linahusu upande mmoja wa imani, kuna baadhi ya imani haiishi kwenye fungu la kumi, leo unashurutisha?

Mheshimiwa Spika, nilimuuliza mhusika, nikamuuliza unapotoza fungu la kumi hudhani kama unahusisha imani? Unamshurutishaje Hamisi Kigwangala na suala la fungu la kumi? Akanijibu, hatukuwaita, wamekuja wenyewe. Haiwezekani wananchi wa Tanzania washurutishwe kwa sababu ya kutafuta kula yao. Haiwezekani washurutishwe kuishi ndani ya nchi yao kwa sababu ya kutafuta tonge lao, anachokitafuta ni mahindi kwa ajili ya kusonga ugali, huwezi kumshurutisha. Kama Serikali yetu haiwezi kushurutisha watu wake kwenye masuala ya imani, hatuwezi kukaa kimya kuwaacha wawekezaji wakashurutisha watu kwenye masuala ya imani. (Makofi)

Mheshimiwa Spika, suala hili wakati ulipotupa hii kazi, tulipokwenda kuripoti kwa wenzetu wa Serikali, walitupa picha kutuonesha kwamba ni suala la kisiasa. Hata leo watu wanaweza kukwambia kwamba hili suala ni la kisiasa.

Mheshimiwa Spika, kwenye masuala ya maslahi ya wananchi hakuna suala la kisiasa na nikuthibitishie kwa kuwa ni mjumbe wa NEC nilifanya kujiridhisha, Mbunge aliyekuwepo pale kati ya vijiji vinavyolalamika ni Mbunge wa CCM, lakini wakati tunaenda kuhoji, Mheshimiwa Ester Bulaya atathibitisha, vijana na viongozi wa CHADEMA walikuwa wakija kumsalimia. Niliwauliza, nikawaambia, vipi mbona mko hapa na hili suala tunaambiwa ni la kisiasa? Wakasema kwenye hili hatuna siasa, wananchi tunataka haki kwa wote. Kati ya watu waliofanya kuandika ripoti, mmoja aliyekuwa anazungumza ni mtu wa CHADEMA, ndiye aliyeandika, anasema wakati wanaandika ripoti, sasa siasa hii ni ya chama gani? Siasa hii ni ya chama gani?

Mheshimiwa Spika, Mbunge anafikia kudharaulika na viongozi wenzie wanaotawala, anasema anatafuta kura. Nafuu Mbunge ukubali kushindwa Ubunge lakini wananchi wapate kuishi vizuri. Wabunge wako hatuwezi kuwa waoga, hatuwezi kuwa Wabunge wa kununuliwa, hatuwezi kuwa Wabunge tulioweza kukaa kuishi ndani ya fedha…(Makofi)

MHE. ESTER A. BULAYA: Mheshimiwa Spika, taarifa.

SPIKA: Mheshimiwa Tauhida, kuna taarifa kutoka kwa Mheshimiwa Ester Bulaya.

TAARIFA

MHE.ESTER A. BULAYA: Mheshimiwa Spika, nilikuwa naongezea taarifa kwa Mheshimiwa Tauhida kwamba Mbunge huyu pale mkoani ametengwa, anaonekana mchochezi na wakati tumefika hata Mkuu wa Mkoa alilisema hivyo, lakini tunamshukuru Mheshimiwa Rais amemteua kuwa Naibu Waziri. (Makofi)

SPIKA: Mheshimiwa Tauhida unaipokea taarifa hiyo?

MHE. TAUHIDA CASSIAN GALLOS: Mheshimiwa Spika, nimepokea kwa sababu kwenye suala la kujenga nchi ni lazima twende hivyo.

Mheshimiwa Spika, tumshukuru Rais wetu kwa namna anavyoiongoza Tanzania na kupenda watu wake. Tunakushukuru na wewe kwa kumsaidia Rais kwa kiti ambacho umekikalia, unakitendea haki, unastahili pongezi na unastahili sifa.

Mheshimiwa Spika, hatuwezi kuwa Wabunge waoga, hatuwezi kuwa Wabunge tunaingia kwenye Bunge lako kuogopa kuzungumza kwa sababu kuna watu wanamiliki fedha, hicho kitu hakiwezekani. (Makofi)

Mheshimiwa Spika, cha ajabu ndani ya mkoa kutoka juu mpaka chini, hakuna kiongozi anayeyaona madhaifu hayo, hayupo. Ni kitu ambacho kama Kamati ya Bunge tumeshangaa, kwamba haiingii akilini, hakuna hata kiongozi mmoja na Mbunge anathubutu kupaza sauti yake, lakini anaonekana kiroja.

Mheshimiwa Spika, tunakushukuru, tuendelee kusema tunashukuru kwa mambo makubwa ambayo unatusimamia ndani ya Bunge na kwa hayo, naomba kuunga mkono hoja ya Kamati, ahsante. (Makofi)

MHE. TAUHIDA CASSIAN GALOS NYIMBO: Mheshimiwa Mwenyekiti, ahsante kwa kunipa fursa hii ya kuchangia.

Mheshimiwa Mwenyekiti, kwanza kabisa nimshukuru Waziri Mheshimiwa Ummy Mwalimu pamoja na Naibu wake Waziri Dkt. Kigwangalla, kwa kazi kubwa na nzuri ambayo wanaifanya ndani ya Wizara hii. Pia nimpongeze Rais wangu aliyetokana na Chama cha Mapinduzi Dkt. John Pombe Magufuli kwa kazi nzuri na kubwa anayoifanya katika Taifa hili la Tanzania. Wananchi wa Tanzania tuna furaha kwa kazi kubwa ambayo anaifanya na kuwatendea haki Watanzania. (Makofi)

Mheshimiwa Mwenyekiti, Wizara ni kubwa, Dada yangu Ummy Wizara ni kubwa, kazi na majukumu uliyokuwa nayo ni makubwa, lakini haina budi ukiwa kama mwanamke mwenzangu nikupongeze kwa ufanisi mkubwa wa kazi na uwezo uliokuwa nao wa kazi, kuweza kumudu Wizara hii kubwa na Wizara ambayo imebeba watu wote.

Mheshimiwa Mwenyekiti, nikizungumza watu wote, majigambo ya Wabunge, majigambo ya Makatibu Wakuu, majigambo ya waendesha boda boda yote yanategemea afya zao na umezibeba wewe dada yetu Ummy pamoja na kaka Kigwangalla.

Mheshimiwa Mwenyekiti, nisiache pia kuzungumza suala zima la afya kwa watoto. Mheshimiwa Waziri umelizungumza katika kitabu chako, umelizungumza na kuliongea kwa kina suala zima la afya ya watoto katika ukurasa wa tano, umelizungumza na umelitendea haki, ila dada yangu nikuombe ukiwa kama mwanamke kumbuka unapokwenda labour unapofikwa na uchungu. Unayoyafanya yote ni mazuri lakini wajibu wetu kukukumbusha kuna baadhi ya maeneo.

Mheshimiwa Mwenyekiti, hatupaswi kulaumu, tunapaswa kukuambia ili ukumbuke na kuangalia maeneo mengine. Unapokwenda labour mwanamke unaujua uchungu na dada yangu Ummy una watoto uchungu unauelewa. Watoto wamefikwa na janga kubwa linalowasumbua sasa la kubakwa, hatuna budi kama mwanamke angalia kwa jinsi ya pekee tatizo hili tunalitatuaje.

Mheshimiwa Mwenyekiti, ninalizungumza Dada Ummy huwezi kulitatua peke yako, lazima kuna baadhi ya watu mshirikiane au Wizara mshirikiane. Lazima ushirikiane na Wizara ya Mambo ya Ndani, lazima ushirikiane na Wizara ya Katiba na Sheria. Dada Ummy ni nafasi yako kama mwanamke kaa nazo Wizara hizi muone tatizo hili mnalitatuaje. Leo kilio cha kila mwanamke ndani ya Nchi hii, ubakaji wa watoto na unyanyasaji wa watoto. (Makofi)

Mheshimiwa Mwenyekiti, kuna njia nyingi za unyanyasaji wa watoto, lakini kwa sasa yenye sura ya pekee ndani ya Tanzania ni suala la ubakaji. Nimeambiwa jana Dada yangu Faida amesimama mpaka amefikia kulia, suala la ubakaji ni suala kubwa, Dada Ummy unafanya kazi kubwa lakini kaa na Wizara zingine hutalitatua peke yako na kulimaliza.

Mheshimiwa Mwenyekiti, ninalizungumza hivi kwa sababu, Wizara hizi imefika wakati unapokwenda Mahakamani unaambiwa limekwama Wizara ya Mambo ya Ndani kwa maana polisi, lakini polisi ukifika ukifuatilia unaambiwa limekwama hatuna maelezo ya kutosha ndani ya Wizara ya Afya. Tulione suala hili linakwendaje na suala hili Dada Ummy linahitaji pia elimu ya kutosha.

Mheshimiwa Mwenyekiti, wanawake wenzetu wengine hawafahamu kwamba mtoto unapompeleka ukamtia maji, tayari baadhi ya uthibitisho unaufuta kabisa. Inapaswa lazima kama mwanamke usimame na kutoa elimu ya kutosha ili tuone tatizo hili kama Serikali na kama viongozi tukiwa tuna nia moja na lengo moja ya kulitatua tatizo hili limalizike.

Mheshimiwa Mwenyekiti, katika ukurasa wa 26, ulizungumza kwa makini na kwa kuitolea maelezo ya kutosha hospitali ya Muhimbili. Ndani ya mwezi mmoja uliokwisha nilikuwepo Muhimbili kwa muda wa siku tatu, ilinibidi nikae pale. Panapostahili sifa binadamu apewe sifa. Mmefanya kazi kubwa lakini naamini kazi hii anayewatia nguvu na kukuwezesheni ni Mheshimiwa Rais. Inapofika wakati kama viongozi tusiwe wingi wa kulaumu tukakosa kushukuru. Unapoizungumzia hospitali ya Muhimbili uwe umekwenda umefika. Kuna tofauti kubwa ya nyuma tulipotoka na sasa hivi, lakini kwa sababu kuna baadhi ya watu nilipoenda, nilifanya kazi nikiwaona nisiache kuwataja kwa majina, lazima niwasifie. Kiongozi unapopata muda, posho tunayowalipa haitoshi kwa madaktari lakini basi...(Makofi)

(Hapa kengele ililia kuashiria kuisha kwa muda wa Mzungumzaji)

MHE. TAUHIDA CASSIAN GALOS NYIMBO: Mheshimiwa Mwenyekiti, ahsante naomba kuunga mkono hoja, ingawa nimeambiwa nina dakika kumi.

MHE. TAUHIDA CASSIAN GALOSS NYIMBO: Mheshimiwa Mwenyekiti, ahsante kwa kunipa fursa hii kwa kuchangia Wizara ya Elimu. Kwanza kabisa nichukue fursa hii kumpongeza Mheshimiwa Waziri na Naibu wake kwa kazi kubwa na jitihada yao wanayoifanya, kwa kweli sisi kama Watanzania tunaiona wenyewe kwa macho. Kinachonifurahisha na kuniridhisha zaidi ni kwamba Mawaziri wote wawili ni wanawake. Mara nyingi wanapofanya kazi wanawake mimi kama Tauhida huwa najisikia ufahari mkubwa lakini hatuachi kusema mambo madogo madogo ili waweze kuyafanyia kazi. (Makofi)

Mheshimiwa Mwenyekiti, suala la mimba kwa watoto wa kike linahitaji umakini kwenye kutoa uamuzi. Ukiangalia suala hili kwa pande zote mbili kwa hoja zinazojengwa basi kila mmoja ana tafsiri yake. Naamini kwamba Waheshimiwa Wabunge ni watu makini na watatoa maamuzi sahihi. (Makofi)

Mheshimiwa Mwenyekiti, naomba niende kwenye ukurasa wa 28 na 29 wa Taarifa ya Kamati, kuna sheria zinazomhusu mtoto wa kike, naomba ziangaliwe na zifanyiwe kazi. Nasema zifanyiwe kazi kwa sababu sheria ambayo ilitakiwa iletwe ni anayempa mimba mtoto wa kike kuwekwa ndani. Imani yangu ni kwamba atakayempa mimba mtoto wa kike akiwekwa ndani nina uhakika kwamba suala la mimba kwa wanafunzi litakoma au suala la mimba kwa watoto wa kike litakoma kwa sababu mtiaji mimba ataogopa kuwekwa ndani. (Makofi)

Mheshimiwa Mwenyekiti, pia niseme kwamba ifike wakati kama wananchi na Watanzania tukubaliane kwamba mtoto wa kike anatakiwa apewe elimu ya kutosha, tusiwe watu wa kufumba maneno. Suala la kufumba maneno ndiyo limetufikisha hapa leo kutokubaliana.

TAARIFA...

MHE. TAUHIDA CASSIAN GALOSS NYIMBO: Mheshimiwa Mwenyekiti, namshukuru Mheshimiwa Mchengerwa kwa ufafanuzi na maelezo mazuri, nayakubali kwa kuwa mwanasheria ametoa jambo la ziada zaidi kutukumbusha, naikubali taarifa yake. (Makofi)

Mheshimiwa Mwenyekiti, nafikiri Mheshimiwa Waziri amesikia kwa sehemu, naomba aweke mkazo kwenye maeneo hayo, yeye ni mama, ni mwanamke, hatupendi kuwa na Taifa wanawake wakakosa fursa ya kufanya kazi, kwa sababu tu ya hali ambayo wao hawakupendezewa nayo na wala hawakukubaliana nayo. Umri mtoto anaopata mimba ni mdogo, anarubuniwa, nafikiri ni wakati wa kulishawishi Bunge hususan wanawake wenzangu tuliotoka kwenye Viti Maalum kwamba tuje na mikakati ya makusudi na sheria za makusudi, mtoto mwanamke atafutiwe jinsi ya kulindwa aendelee na masomo yake. (Makofi)

Mheshimiwa Mwenyekiti, tusiamue kwa utashi tu, tusifikie wakati tukaamua bila kujua nini athari yake mbele. Ningeridhia sana kama ingekuwa bakora hii na sisi tuliokuwemo ndani ingetukamata. Nazungumza kama ingetukamata kwa sababu watoto wengi wanaothiriwa na hili ni watoto wa vijijini, watoto wa kimaskini. Nazungumza hivi Mheshimiwa Waziri kwa kuwa tunaishi mitaani tunaelewa nini kinachoendelea. (Makofi)

Mheshimiwa Mwenyekiti, leo mtoto yeyote wa mtu aliyepo humu ndani, tena namshangaa baba yeyote anayesimama humu ndani akadhani kwamba hakielewi kinachoendelea kule nje. Mtoto anayepata fursa ya kusoma ni mtoto wa mwenye pesa, ndio anayepata fursa ya kusoma, tufikie wakati tuwafikirie na walioko chini. Nazungumza mtoto yoyote wa mwenye pesa akishika ujauzito, ikifika mwezi mmoja au miwili anaenda kutolewa mimba kimya kimya inapita, baba ndani ya nyumba yake haelewi mtoto wake kama katolewa mimba maana haugui lakini isitoshe mtoto huyo huyo atatafutiwa shule ya mbadala kwenda kusoma. Inaniwia vigumu kutokuitendea nafsi yangu haki, nataka apewe fursa mtoto wa kike kuendelea. (Makofi)

Mheshimiwa Mwenyekiti, kama hiyo haitoshi, kwangu mimi ni kigezo Wabunge wangapi wa kike humu mnaendelea kusoma. Wabunge mmebeba mimba zaidi ya tano ya sita mmezaa na mnakaa na waume zenu. Tuwatafutie mustakabali watoto wa kike tunawafanyaje, tunawasaidiaje? Huwezi kuwa Mbunge wa Viti Maalum uliyeteuliwa na wanawake wenzio… (Makofi)

(Hapa kengele ililia kuashiria kuisha kwa muda wa mzungumzaji)

MWENYEKITI: Ahsante.

MHE. TAUHIDA CASSIAN GALLOS NYIMBO: Mheshimiwa Mwenyekiti, ahsante kwa kunipa fursa hii ya kuchangia. Kwanza kabisa nianze kumpongeza Rais wangu wa Zanzibar kwa kazi kubwa anayoifanya kwa kuwaletea maendeleo wananchi wa Zanzibar katika sekta mbalimbali.

Mheshimiwa Mwenyekiti, vilevile nichukue fursa hii nimpongeze Makamu wa Rais kwa kazi kubwa anayoifanya hususani wakati huu amejikita kwenye suala la mazingira pamoja na Wizara yake, kazi inafanyika vizuri. Matumaini yangu kwamba baada ya hapo mtaendelea kuondosha kero ndogo ndogo za Muungano zilizobaki. (Makofi)

Mheshimiwa Mwenyekiti, pia kwa jinsi ya pekee nimshukuru na kumpongeza Mheshimiwa Rais wa Jamhuri ya Muungano wa Tanzania. Nampongeza Mheshimiwa Rais wetu kwa kazi na vitendo vikubwa na mambo mengi anayowafanyia Watanzania yenye tija, yenye muonekano na yenye faida kwa wananchi wa Tanzania. (Makofi)

Mheshimiwa Mwenyekiti, pia nichukue fursa hii kumshukuru Waziri na Naibu wake kwa kitabu chao kizuri, chenye mwelekeo na mwonekano wa kutatua kero za Muungano hususani pale kaka yangu Mheshimiwa January alipomalizia kusema yupo tayari kupokea kasoro ndogo ndogo na kero ndogo ndogo za Muungano. (Makofi)

Mheshimiwa Mwenyekiti, kwa jinsi hiyo basi nafarijika kumwambia kwamba kero ndogo ndogo za Muungano zipo na kweli zinahitaji utatuzi. (Makofi)

Mheshimiwa Mwenyekiti, nichukue fursa hii kwenda moja kwa moja kwenye kitabu cha Mheshimiwa Waziri, ukurasa wa tisa ambapo amezungumzia suala la elimu juu ya la Muungano.

Mheshimiwa Waziri na Naibu wako suala la elimu kwa Muungano linahitajika na siyo kuhitajika nje tu kwa wananchi hata Bungeni kwa Wabunge sisi tuliokuwepo humu tunahitaji kujua faida za Muungano, tunahitaji kujua uwepo wa Muungano na tunahitaji kujua nini maana ya Muungano. (Makofi)

Mheshimiwa Mwenyekiti, namwambia kaka yangu Waziri inawezekana ukachukua muda mkubwa kuwaelimisha wananchi lakini wenyewe Wabunge hatukuelimika juu ya suala la muungano. Maana leo ukisimama Mbunge unazungumza suala la Muungano kana kwamba sio Mbunge inakuwa haina afya.

Mheshimiwa Mwenyekiti, kwa hiyo, hili kwangu ni ombi kwa Waziri naomba suala la elimu ya Muungano tupewe na sisi Wabunge, inawezekana Tauhida ninavyouangalia sivyo anavyouangalia mwingine. Kwa hiyo, Mheshimiwa Waziri niombe elimu hii atakapopata fursa atuletee Bungeni ili tunapotoa michango kama Wabunge tujue nini tunazungumza juu ya suala la Muungano. (Makofi)

Mheshimiwa Mwenyekiti, nizungumze kati ya hivyo vitu vidogo vilivyopo. Kaka yangu Mheshimiwa January anakuja kila siku Zanzibar na tunamwona, sasa hivi hata mtoto wa miaka mitatu anamjua. Tunachokiomba kwake sasa atumie boti aache kutumia ndege, atumie boti kwenda Zanzibar ili apate kuona kero za wananchi wanyonge, mnyonge hapandi ndege, mnyonge siku zote anapanda boti. (Makofi)

Mheshimiwa Mwenyekiti, namwambia kaka yangu Mheshimiwa January kwa sababu akipanda boti atajua nini kinachowakabili wananchi wa Tanzania katika suala zima la Muungano. Leo kaka Mheshimiwa January kijana kuliko yeye, umri chini yake, anatoka Zanzibar kwenye sherehe za pasaka Mtanzania bara anabeba TV ya inchi 14 kafurahia pasaka anasema nakuja huku nipate hii TV ya inchi 14, anatozwa ushuru ambao hatuufahamu mpaka leo. TV kainunua 125,000 anaambiwa TV ile ilipiwe 100,000, kijana kwa jicho langu namwona anaipiga chini TV bandarini vitu ambavyo ni vya masikitiko. (Makofi)

Mheshimiwa Mwenyekiti, Mheshimiwa Rais wakati anazindua mradi wa reli…

T A A R I F A . . .

MHE. TAUHIDA CASSIAN GALLOS NYIMBO: Mheshimiwa Mwenyekiti, naipokea taarifa. (Makofi)

Mheshimiwa Mwenyekiti, Mheshimiwa kaka yangu January zinapoongelewa kero achukulie mfano wa ndoa ya mtu mwingine yoyote, maana hata kero kwenye ndoa zetu huwa haziishi. Kwa hiyo, Mheshimiwa January hizi ni changamoto aziandike aone jinsi gani ataweza kuwasaidia Watanzania. Leo kijana anakwenda pale anaipiga TV , amini Mungu kuna baba amebeba viporo vitupu zaidi ya ishirini anaenda kutia dagaa anatoka Tanzania Bara kwenda Zanzibar vitupu, anachajiwa kiporo kimoja kanunua shilingi 100 anaambiwa alipe elfu 50, gharama ya vipolo vile 20,000. (Makofi)

Mheshimiwa Mwenyekiti, nimesimama nimwambie Mheshimiwa kaka yangu January, Rais alizungumza wakati anazindua mradi wa reli, alisema kuna watu wana hujumu Taifa hili kwa kusingizia Muungano, kwa kutupia tope Muungano na wanatumwa na baadhi ya viongozi wenzetu. Mheshimiwa January kaka yangu, naomba kama kuna watu tusimsubiri kila kitu afanye Rais, aende, apite bandarini, tukisema hili Mheshimiwa kaka yangu atoke Makamu wa Rais aende litatia aibu, atoke, aende, akaangalie nini kinachoendelea. (Makofi)

Mheshimiwa Mwenyekiti, leo unawatoza wananchi kodi? Hiki kinafanywa kaka yangu sio lengo la Serikali, baadhi yao hawajaagizwa na Serikali, wanafanya kusudi kuupaka tope Muungano wetu. Kaka amepewa dhamana kubwa, dhamana aliyopewa Rais alijua ataitendea haki nchi hii, atawasaidiaje Watanzania, atumike kwenye nafasi yake, atoke, aende kama kuna viongozi au watendaji anahisi ni wabovu awatoe, afute. Rais amewazungumza sio mara moja, mara mbili wala mara tatu, Rais kila siku anawakemea lakini hivi vilivyobaki vifaurongo ahakikishe anaviondosha yeye, hatuhitaji Rais aende akamalize kazi ile. (Makofi)

Mheshimiwa Mwenyekiti, namwambia Mheshimiwa kaka yangu January leo kero iliyopo pale kwenye Muungano ndio tutazimaliza hapa, kuna kero kubwa. Unakuta mtoto anatoka shule hii Tanzania ni yetu, anatoka shule Tanzania Bara labda anasoma Morogoro, anakwenda zake Zanzibar, tumezoea tiketi ni Sh.25,000/= anafika pale mwanafunzi wa shule anaambiwa akate tiketi ya Sh.50,000/= au Sh.60,000/=.

Mheshimiwa Mwenyekiti, hatukatai kuna biashara za watu binafsi tunajua hakuna uhuru usiokuwa na mipaka, uhuru wowote una mipaka. Ikiwa nchi watu wanataka kufanya kazi bila kuwa na mipaka hatutokwenda, lazima kama kuna wafanyabishara binafsi washughulike nao, wazungumze nao. Huwezi kumchukua mtoto wa miaka 15,12 au 13 kavaa sare zake za shule na begi yake anatoka shule likizo, simu haruhusiwi kwenda nayo shule, mzee wake kamtumia pesa kupanda boti ya Sh.20,000/=... (Makofi)

(Hapa kengele ililia kuashiria kuisha kwa muda wa Mzungumzaji)

MHE. TAUHIDA CASSIAN GALOSS NYIMBO: Mheshimiwa Mwenyekiti, naunga mkono hoja.

MHE. TAUHIDA CASSIAN GALLOS NYIMBO: Mheshimiwa Mwenyekiti, ahsante kwa kunipa fursa jioni hii kuweza kuchangia Wizara hii ya Habari na Michezo. Kwanza kabisa nichukue fursa hii ya kumpongeza Mheshimiwa Waziri na Naibu wake lakini kwa umuhimu mkubwa nimpongeze Mheshimiwa Waziri kwa kazi kubwa anayoifanya. (Makofi)

Mheshimiwa Waziri, naamini kwamba anafahamu na anaelewa kwamba yeye ni baba na baba siku zote kazi yake ni kulea, kwa hiyo Mheshimiwa Waziri nichukue fursa hii kumshukuru kwa sababu anajua kwamba ni wajibu wake kulea. Wizara alionayo takribani vijana wengi wa Tanzania wapo hapo. Vijana wa Tanzania shughuli kubwa wanazozifanya kwa sasa wamekimbilia kwenye suala la sanaa.

Mheshimiwa Mwenyekiti, kabla sijajielekeza zaidi kwenye vijana nizungumzie chombo chetu cha TBC. Chombo cha TBC kiumri mimi siwezi kuipata lakini inafikia wakati inatubidi tuizungumze na nategemea kwamba kuna baadhi ya Viongozi wa TBC watakuwepo mahali hapa. Kwa kweli mfumo wao wa kazi wengine hauturidhishi na maeneo hususan yasiyoturidhisha TBC ni pale ambapo Rais wa Jamhuri ya Muungano wa Tanzania, Makamu wa Rais, Waziri Mkuu na Mawaziri wanapokuwa na mambo mahsusi kwenye taarifa za habari niliwahi kuzungumza miaka mitano nyuma iliyopita, lakini sidhani hili kama nina hoja ya msingi kuishawishi Serikali yangu iwaongezee bajeti.

Mheshimiwa Mwenyekiti, hivi suala la kukaa la kupanga vipindi vipi wafanye, hili linahitaji bajeti gani kwa sababu mimi ninavyofikiria, nadhani kwamba ni suala la karatasi na peni na kukaa na Watendaji Wataalam wakajipanga. Sidhani hili kwamba linanishawishi kuishawishi Serikali kwamba waongeze fedha ili kuweza kulifanikisha hili.

Mheshimiwa Mwenyekiti, kwangu ni jambo la aibu, tena ni aibu kweli kukuta chombo kama cha TBC tunachokitegemea wanafanana na vyombo vingine vya habari ambavyo vinamilikiwa na watu binafsi au wao kupitwa na vyombo vya watu binafsi. Hivi leo TBC Rais amekwenda kufungua miradi tofauti na mikubwa, kweli kwenye taarifa ya habari unachukua dakika tatu, anasimama Mheshimiwa Tauhida leo kaenda Jimboni kwake dakika tatu, akisimama sijui nani dakika tatu.

Mheshimiwa Mwenyekiti, Rais ni Rais wa nchi hii tuwape fursa viongozi wetu hususan Rais wetu, apewe fursa na hakuna chombo kinachoweza kumpa fursa zaidi ya TBC. TBC wametutia aibu, chombo chao tulitegemea ndiyo kiwe mkombozi wa Watanzania kwenye kutoa habari, hivi leo TBC nikwambieni ukweli, hivi kweli leo Wabunge tukasimame hapa tukaisifie ITV, Azam tena na Wasafi TV sasa wanaikimbiza TBC, kitu ambacho kwangu ni aibu najisikia vibaya kusimama hapa kuizungumza TBC. Hamu yangu na shauku na niliwahi kuzungumza kwenye Bunge, siyo vibaya ku-copy kwa ndugu yako. Leo Zanzibar wanaweka vipindi wanaweka mpangilio wa TV kujua sasa taarifa ya Rais inatoka kwenye chombo cha habari. Leo unakuta watu wanakimbia wanaenda kuwahi kufungua taarifa ya habari anafungua TBC, baada ya dakika tatu anaona sherehe ya harusi ya mfanyakazi wa TBC.

Mheshimiwa Mwenyekiti, niwapongeze Azam, mmoja wao niliangalia katika shughuli ya Ali Kiba niliangalia, walifanya vizuri walijua muda wa kutenga kuweka shughuli ile. Leo TBC tunategemea waweke vipindi vyao vizuri wapange mpangilio kwa itifaki kwamba inakuja ripoti ya Rais, inakuja ya Makamu wa Rais, inakuja Waziri Mkuu tunakwenda kwa itifaki hii, nchi inaongozwa na itifaki. Huwezi kumpangia Rais anazungumza kwenye taarifa habari dakika tatu au dakika nne siyo kitu kizuri, TBC kwa hili naomba wabadilike.

Mheshimiwa Mwenyekiti, namwomba Mheshimiwa Waziri alichukue, nililizungumza miaka mitano nyuma imepita, naomba alichukue alifanyie kazi. Hivi hili niliombee bajeti gani, liongezwe bajeti gani, hivi Rais anaongelea masuala ya ndege, anaongelea masuala ya Tanzania kwenye miradi ya reli, anaongelea wananchi jinsi gani wanaweza kunufaika na mazao yao, anapewa dakika tatu kwenye taarifa ya habari na hizo TV nyingine zinafanyaje? Naomba Mheshimiwa Waziri walifanyie marekebisho hili. Bajeti ijayo nafikiri nitakuwa namba moja kukamata shilingi ya mshahara wa Mheshimiwa Waziri. (Makofi)

Mheshimiwa Waziri tuje kwenye suala la sanaa, kwa wasanii limekuwa sawa na ng’ombe wa nyuma kutandikwa bakora, wakati ngombe wa mbele hatembei. Kwa kweli, Mheshimiwa Waziri inatubidi tuseme, atusamehe watoto wake, wasanii wanaonewa, tufike wakati tuseme wanaonewa. Hii BASATA inafanya kazi gani? BASATA kabla ya nyimbo ya msanii kutoka wao ndiyo wanaotakiwa kujua anaimba nini, kwa sababu kwenye Kiswahili kuna kitu kinaitwa tungo tata. Sasa inawezekana wasanii kuna maeneo wanatumia tungo tata, kama wanatumia tungo tata Baraza lipo, wanafanya kazi gani? Mheshimiwa Waziri hebu atupe mfano hii BASATA hebu awatoe, wanachokifanya wanawaonea wasanii.

Mheshimiwa Mwenyekiti, haiwezekani wapewe posho, mishahara, kazi wanayotakiwa kuifanya hawaifanyi matokeo yake msanii ameshajituma, ndani ya mwaka mmoja ndio anakuja kufungiwa nyimbo yake. Hatumaanishi kwamba kila kinachofanyika ni kizuri hapana, nyimbo inawezekana ikawa mbaya na inawezekana maneno yaliyotumika yakawa mabaya na wanavyofanya baadhi ya wasanii na sisi haturidhiki navyo, lakini kuna chombo kinatakiwa na wao wawajibishwe ili twende sawa. Asipigwe bakora ngombe wa nyuma wakati wa mbele hatembei. (Makofi)

Mheshimiwa Mwenyekiti, nizungumzie vilevile kitu ambacho dada yangu Devotha hapa alizungumzia, Waziri aje na sheria, aje na kanuni kila kinachohusu sheria kama kuna sheria zimekaa upande huko atuletee maana Mheshimiwa Devotha anavyozungumza kazungumza kwa kujua anakizungumza nini.

Mheshimiwa Mwenyekiti, nazungumza hili kwa sababu sheria lazima zije Bungeni tuziweke sawa. Haiwezekani Mmiliki wa Vyombo vya Habari akaamua kufanya anachokitaka yeye mwenyewe kisa tu kwamba wana uhuru, uhuru usiokuwa na mipaka una tatizo. Uhuru wowote anaopewa binadamu ukiwa hauna mipaka unakuwa na matatizo.

Mheshimiwa Mwenyekiti, leo utamkuta mmiliki wa chombo binafsi kakorofishana tu. Nimtolee mfano Ali Kiba samahani kama italeta shida. Leo anaenda kuimba kakosana na mmiliki wa vyombo anafunga hata nyimbo zake kutokuimba, sidhani kama ina tija, sidhani kama ina faida. Sasa hizi sheria anazozizungumza dada yangu zije Bungeni hii ni nchi inaongozwa na watu makini. Sheria Waziri alete Bungeni tuzifanyie kazi lazima watu wote tufuate sheria twende na utaratibu, siyo kila mtu aamue anavyotaka.

Mheshimiwa Mwenyekiti, pia nichukue fursa hii ya kuwapongeza wasanii wengi wanaofanya vizuri kuliwakilisha Taifa letu. Kwa siku ya leo nimpongeze dada yangu Monalisa amefanya vizuri, amevaa bendera ya Tanzania na picha zake zote ukiziona nyingi takribani ana bendera ya Tanzania. Siyo yeye tu na wengi wapo wanaofanya kwa ajili ya kutetea Tanzania. Hili linaonesha sura fika kwamba sanaa ni faida kwetu, sanaa ina uwezo wa kuongeza kipato kwetu.

Mheshimiwa Mwenyekiti, niongezee kidogo Waziri atakapokuja kufanya majumuisho siyo mtaalam sana kwenye mambo ya michezo, lakini kipindi cha nyuma tulikuwa Zanzibar sana tunalalamikia masuala ya michezo ila kwa sasa shwari imepatikana...

(Hapa kengele ililia kuashiria kwisha kwa muda wa mzungumzaji)

MHE. TAUHIDA CASSIAN GALLOS NYIMBO: Mheshimiwa Mwenyekiti, ahsante kwa kunipa fursa hii ya kuchangia Wizara ya Elimu. Kwanza kabisa, nachukua fursa hii kumpongeza Mheshimiwa Waziri na Naibu wake kwa kazi kubwa wanazozifanya. Tunawapongeza, jitihada zinaonekana wanafanya kazi vizuri. (Makofi)

Mheshimiwa Mwenyekiti, Mheshimiwa Waziri na kikosi chake chote anachofanya kazi tunawapongeza; na kama Watanzania hatuna la kuwaambia zaidi ya kuwaambia waendelee kufanya kazi. Sisi tunasimama, ni wajibu wetu kuangalia maeneo gani tunaweza kuboresha ili tujenge Tanzania kwa nia moja na kwa nia ya kuleta maendeleo kwa wananchi wa Watanzania. (Makofi)

Mheshimiwa Mwenyekiti, Mheshimiwa Waziri ametumia muda wake vizuri na muda mwingi kuboresha elimu ya juu na ameitendea haki. Michango ya Waheshimiwa Wabunge itaendelea kuboresha katika malengo yake na misimamo yake ya kutaka Tanzania iwe na elimu bora na yenye malengo na yenye ufanisi. Ndiyo maana halisi ya michango inayotoka ndani ya Bunge.

Mheshimiwa Mwenyekiti, naomba Mheshimiwa Waziri achukue fursa kwa muda uliobaki. Tukiwa kama Wabunge wenzake tuungane kwa pamoja tuboreshe elimu ya msingi. Muda uliokuwepo kwa sasa, autumie kuboresha elimu ya msingi. Ametumia muda ipasavyo kuboresha elimu ya juu, sasa tunataka kuboresha elimu ya msingi. (Makofi)

Mheshimiwa Mwenyekiti, niseme kwa wakati huu, kati ya vitu ambayo vinapaswa kuboreshwa katika elimu ya msingi ni pamoja na kupeleka walimu wa kutosha ndani ya shule. Katika elimu ya msingi tunahitaji walimu wa kutosha. Mheshimiwa Waziri aweke mikakati, ashirikiane na Mawaziri wenzake kuona wanashusha walimu ili wawe kuwapatia elimu ya msingi ya kutosha wanafunzi wa shule za msingi. (Makofi)

Mheshimiwa Mwenyekiti, lakini Mheshimiwa Waziri kwa masikitiko kabisa, nilikuta shule moja, nakumbuka Liwale; nimebahatika kutembea Liwale kijiji kwa kijiji, nilikuta shule ina Mwalimu Mkuu na Mwalimu mmoja, lakini kuna watoto vijana wa form four na form six, wakaamua kujitolea kuwasomesha wanafunzi wa kijijini kwao. (Makofi)

Mheshimiwa Mwenyekiti, kama kuna watu wanaamua kujitolea ndani ya vijiji vyao, maeneo wanayotoka, kufanya kazi kwa uzalendo, kwa nini tusiwape kipaumbele na fursa ya ajira?

Mheshimiwa Mwenyekiti, hivi kijana anakaa Kigoma unamshawishi kukumwondoa Kigoma kumpeleka Liwale, mazingira anayokumbana nayo huwa magumu. Ndiyo maana kelele kubwa za Wabunge kutokuwepo walimu wa shule kusomesha, hususan kwenye elimu ya msingi. Walimu wanakimbia kwa sababu ya mazingira wanayokumbana nayo. (Makofi)

Mheshimiwa Mwenyekiti, ukimchukua anayetoka kijiji kile kile, hata suala la kukaa na makaazi kwake inakuwa rahisi. Kama hakukumbana na familia yake akaishi, basi atakuwa ana mategemeo ya pale anapoishi. Namwomba Mheshimiwa Waziri kwenye suala la walimu aweke mkakati na mkakati wake kwa uwe kipindi hiki cha Bunge tulichokuwanacho, mwaka mmoja na nusu ili tuweze kumalizia. (Makofi)

Mheshimiwa Mwenyekiti, nimesimama hapa ikiwa ni mara ya pili nikiongelea suala la Wizara ya Elimu. Kati ya kero kubwa ambayo naona inaitendea dhambi nafsi yangu, kuwepo shule na bar ikawepo karibu. Nimeshaizungumza Bungeni, kwangu kimekuwa kilio kikubwa. Haiwezekani tuwe na shule na Bar iko pembeni.

Mheshimiwa Mwenyekiti, hivi kama Watanzania tunategemea nini? Shule na Bar ipo pembeni; tuna mikakati gani kwa wanafunzi wetu? Tena unakuta ni shule za watoto wa primary, tunategemea nini Mheshimiwa Waziri? Hili nililiomba niliwahi kulizunguza. Hili halihitaji bajeti. Linahitaji tamko. Lazima tujue. Haiwezekani ijengewe na Bar hapo hapo. Tunawafundisha nini watoto wetu? Leo mtoto akitaka kununua soda, anakwenda Bar, akitaka maji anakwenda Bar.

Mheshimiwa Mwenyekiti, kilichonifanya nisimame kuongea, watoto wanafanya mitihani ya darasa la saba wote wanachungulia nje muziki unapigwa usiku. Hatuwatendei haki Watanzania. Ninalizungumza mara ya pili nikiwa Bungeni. Mheshimiwa Waziri toa tamko, wenye Bar waondoke kwenye shule, tunataka tuwatengeneze mikakati wananchi wa Tanzania na wananchi wa Tanzania. Anayejenga Bar kama mwenda wazimu tunamwambia aondoe Bar katika shule, hatutaki. (Makofi)

Mheshimiwa Mwenyekiti, suala lingine niliokuwa nalo, natamani sana kuona tunaambukiza uzalendo wananchi wa Tanzania, tuanze kuwawekea uzalendo kwenye utoto wao. Yaani tukimplekea mtoto wa shule wa primary kumpeleea uzalendo tunatakuwa na nchi nzuri.

Mheshimiwa Mwenyekiti, uzalendo uanze kusomeshwa chini. Mtoto wa darasa la kwanza na la pili ukimwambia itifaki ya Tanzania haijui. Tumpe itifaki ya Tanzania kupita wimbo. Waliotunga nyimbo za nyingi za Tanzania na nyimbo nyingine wapo, kwa nini tusiwatumie? Mtoto tangu yupo chini, mdogo, afundishwe uzalendo wa nchi yake. Haya tunayopiga kelele humu ndani yataondoka.

Mheshimiwa Mwenyekiti, haya yawe ni historia ya kuiwekea mkakati, Kama somo la historia, basi liwekewe makakati wa kuanzia chini kuja juu, liwe na uzalendo ndani yake. Haya tunayopiga nayo kelele yote yataondoka. Hivi kama mtoto wa Kitanzania, tumemjengea msingi wa uzalendo wa historia yake ya Tanzania katika somo la historia ipasavyo, unavyodhani tutapata shida na ma-engeener wa nchi hii? Unavyodhani, tutapata shida na Madaktari wa nchi hii? Wote watawajibika katika misingi ya uzalendo.

Mheshimiwa Mwenyekiti, uzalendo ni kila kitu. Kati ya mambo mengi tunayoyafanya, tunasahau kuwapa uzalendo. Tumwangalie Rais wetu, Mheshimiwa Dkt. John Pombe Magufuli, moja ya kitu kinachomsumbua ni uzalendo, nafsi yake imejawa na uzalendo. Uzalendo ndiyo uliokufanya kufanya mambo mazuri na yenye tija. Tuambukize uzalendo kutoka chini. (Makofi)

Mheshimiwa Mwenyekiti, tutoe mifano ya dini zetu zote mbili ambazo ni kuu; dini ya Kikristo na Kiislamu, inampandikiza mtoto imani akiwa mdogo. Leo mtoto wa Kiislamu anapelekwa Chuoni toka mtoto. Dini ya Kikristo wana Sunday School, watoto wadogo wanafundishwa dini. Nini maana yake? Maana yake ni kuweka misingi ya dini akiwa mtoto. Tuweke misingi ya uzalendo kwa watoto wetu wakiwa wako chini. Hatuwezi kuweka uzalendo wakiwa juu, hawatakuwa wazalendo hata siku moja. (Makofi)

Mheshimiwa Mwenyekiti, niendelee kumpongeza Mheshimiwa Waziri kwa kazi kubwa wanayoifanya, lakini pia aliangalie suala la riba ya mikopo kwa wanafunzi. Atumie mama fursa yake, natamani nimhamasishe kama mama, lakini kuna watu watanipa mwongozo. Kama mama atumie fursa yake, ahurumie Taifa hili, ashikane na Kiongozi wetu na Rais wetu tufanye kazi ambayo yeye anataka tuifanye. Mambo madogo tu tukiyarekebisha elimu yetu itakaa vizuri. (Makofi)

Mheshimiwa Mwenyekiti, kwa hayo machache, nashukuru kwa kunipa nafasi na naunga mkono hoja kwa asilimia mia moja. (Makofi)

MHE. TAUHIDA CASSIAN GALLOS: Mheshimiwa Naibu Spika, ahsante kwa kunipa fursa hii ya kuweza kuchangia hoja iliyopo mbele yetu. Nichukue fursa hii ya kipekee kutoa pole kwa Mheshimiwa Rais wa Jamhuri ya Muungano wa Tanzania, lakini vile vile nitoe pole kwa familia ya mpendwa wetu Hayati Mheshimiwa Dkt. Magufuli. Pia nitoe pole kwa Watanzania wote, niwape pole Mheshimiwa Spika na Naibu Spika, niwape pole Waheshimiwa Wabunge wote. Kila mja hakika kwake atarejea, Mwenyezi Mungu ampokee Kiongozi wetu ampokelee kitabu chake kwa mkono wa kulia. (Makofi)

Mheshimiwa Naibu Spika, tuna mambo mengi ya kuweza kuongea kwa mpenzi wetu mpendwa wetu baba yetu Mheshimiwa Hayati Dkt. Magufuli, kwetu Watanzania alikuwa kama taa, alikuja kwetu amefanya kazi akiwa kama taa, ameimulika Tanzania, amemulika vijana wa Tanzania, amemulika wanawake wa Tanzania, amemulika rasilimali za Tanzania, amemulika miradi ya Tanzania, amesimamia rasilimali za Tanzania akiwa yeye kama tochi, kama taa yenye mwanga mkali, kila Waziri aliyefanya kazi ndani ya Bunge la Jamhuri ya Muungano wa Tanzania aliiona taa inapomulika anajua hapa pana jambo.

Mheshimiwa Naibu Spika, walisimamia kwa sababu kwetu alikuwa ni taa, lakini simuoni kama taa tu, haitoshi kwetu kuwa taa, alikuwa barabara, alikuwa njia, tumepita viongozi vijana akituonesha na kutufunza huu ndiyo uongozi, akitufunza ujasiri, akitufunza jinsi kiongozi anavyopaswa kuwa, ametufunza kuwa wakakamavu, ametufunza mambo mengi, kwangu nimeona kama ni njia, kwetu amekua njia. Nadhani wengi ni mashahidi Watanzania walipokuwa wakitembea barabarani alikuwa njia, kwetu sisi tumepita kwake kama njia.

Mheshimiwa Naibu Spika, pia niseme Mheshimiwa Dkt. Magufuli kwetu amekuwa faraja, alikuwa faraja ya wanyonge, alikuwa jibu la wanyonge, alikuwa jibu la maskini, alikuwa jibu la akinamama wajawazito, alikuwa jibu la kumtua mwanamke ndoo kichwani. Kwetu alikuwa jibu, Mungu alimleta kwetu japo amefanya kazi kwa muda mfupi, lakini naamini dhamira yake ya kweli ametuacha sisi tumalize kazi. Tutahakikisha tunamuenzi kwa kupita kwenye njia ambazo yeye alitaka tupite, tutamuenzi kwa kuwa mwanga na sisi viongozi tuliokuwemo humu kama yeye alivyoangaza. Naamini Waheshimiwa Mawaziri wamekuwa na vitu vingi kutoka kwake wamekuwa na mitazamo mingi kutoka kwake watafuata njia ambayo yeye alitaka sisi tupite.

Mheshimiwa Naibu Spika, nichukue fursa hii kwa jinsi ya kipekee nimpongeze Mama yetu, Mama Samia Rais wa Jamhuri ya Muungano wa Tanzania, niseme Mama Samia Mheshimiwa Rais alikuwa tuko naye hapa Bungeni, sisi tukiwa kama wanawake hatuna hofu juu yake, hatuna mashaka juu yake, tuna uhakika atatuvusha na tutafika salama. (Makofi)

Mheshimiwa Naibu Spika, nakumbuka, kama kumbukumbu zangu ziko vizuri, kuna maneno ndani ya nafsi yangu kila ninapokaa yanakuja mara kwa mara, siku Mheshimiwa Mama Samia tuko kwenye kama sikosei kwenye kuapishwa, Waziri Mkuu mara hii tuko Ikulu alipata fursa ya kuzungumza, alizungumza maneno machache, lakini wakati anazungumza Mheshimiwa Rais wetu Hayati Dkt. Magufuli alikuwa yupo amekaa kitako, akatuambia baba umetufunza, tulichelewa kukufahamu, lakini kwa sasa tumekufahamu, tumekuelewa, alimwambia maneno hayo akiwa Mheshimiwa Rais wetu Dkt. Magufuli Hayati alikuwa yu hai aliyazungumza mazungumzo hayo.

Mheshimiwa Naibu Spika, kwa mazungumzo yale ndani ya nafsi yangu aliyoyazungumza Mama Samia yanaimba ndani ya nafsi yangu nikiamini kama aliweza kuyatamka akiwa yu hai, akisema tumekufahamu, tumekuelewa tutachapa kazi tuko na wewe, naamini hata sasa ndani ya nafsi yake bado maneno hayo yapo na ya hai, yanafanya kazi. Tuseme sisi kama wanawake tunamuunga mkono, kama Wabunge wa Bunge la Jamhuri ya Muungano wa Tanzania tunamuunga mkono na tutafanya naye kazi. Tuwatoe hofu Watanzania uwezo na ukubwa wa kufanya kazi Mama Samia unatosha, tutafanya nae kazi kwa jitihada zetu zote. Akiwa mama amebeba uchungu wa wanawake wote anao, akiwa mama amebeba uchungu wa watoto, akiwa mama amelibeba Taifa kwa uchungu wa mama anaugua na Taifa akiwa kama mwanamke hatuna mashaka nae. Tunajua anaumia kama mwanamke, tunajua atapita kwenye misingi aliyopita Rais wetu, tunajua atatembea kwenye misingi ya Rais wetu, hatuna mashaka nae. (Makofi)

Mheshimiwa Naibu Spika, tuseme tunachukua fursa hii tena kumpongeza tunamtakia kila heri, Mwenyezi Mungu amnyooshee, ampe kauli ambazo Taifa letu linataka, ampe majibu ya Watanzania, aendelee kusimama nae akiwa kama mwanamke, lakini kama alivyosema maneno yake yeye ni mwanamke wa jinsia kwamba yeye ni mwanamke, ila anauwezo wa kufanya kazi.

Mheshimiwa Naibu Spika, kwa hayo maneno machache naomba nichukue fursa hii ya kukushukuru na naunga mkono hoja. (Makofi)

MHE. TAUHIDA C. GALLOS Mheshimiwa Naibu Spika, ahsante kwa kuweza kunipatia fursa hii ya kuweza kuchangia Wizara hii ya TAMISEMI. Nichukue fursa hii kwanza kabisa kumpongeza Mheshimiwa Waziri na Manaibu wake. Mheshimiwa Waziri dada yetu dada Ummy Mwalimu nikupongeze kwa nafasi hii uliyopewa ya Wizara hii ya TAMISEMI. (Makofi)

Mheshimiwa Naibu Spika, pamoja na kuwa tunakufahamu hatuna mashaka na uwezo wako tunaamini kwenye Wizara hii utatuvusha vizuri. Hatuna mashaka kwasababu hufanyi majaribio juu ya kazi hii tunajua umekuja kufanya kazi na utachapa kazi. Ikiwa sisi kama wenzio kuna baadhi ya mambo tukwambie ili uweze kuyafanyia kazi vizuri. (Makofi)

Mheshimiwa Naibu Spika, Mheshimiwa Waziri pamoja na pongezi lakini kwa sehemu lazima tukupe pole, pamoja na pongezi zote zilizo toka hapa kwa Wizara hii tukupe pole.

Mheshimiwa Naibu Spika, lakini tunaendelea kukuombea unajua kwa sehemu kubwa wanawake wenzio ndani ya Bunge tunavyokuunga mkono. Tutaendelea kukuombea Mwenyezi Mungu akujalie, akutie nguvu, akupe ujasiri, uweze kuisaidia Taifa letu. Uweze kutuvusha kama wanawake, uweze kutuvusha kama wabunge wenzio tuweze kwenda salama kwenye eneo hili. (Makofi)

Mheshimiwa Naibu Spika, Wizara ya TAMISEMI ni kubwa na ina mambo mengi. Mheshimiwa Waziri kwanza kabisa nianze kwa kusema wizara hii pamoja na kazi nyingi inayofanya tunaomba mpate muda wa kufanya vipindi kwenye TV hususani wa kutoa elimu kwa wananchi. Wananchi wengi hawafahamu tafsiri ya Hati Chafu na Hati Safi, wengi wao wanatafsiri tofauti na ilivyo ndani ya tafsiri ya Hati Chafu na Hati Safi. Niombe ukipata fursa kama kutakuwa na vipindi andaeni vipindi vya kuwaelewesha wananchi tafsiri za Hati Safi na Hati Chafu. Kwasababu tafsiri hii inaenda ni kitaalam zaidi. (Makofi)

Mheshimiwa Naibu Spika, wananchi wengi wanaposikia Halmashauri nyingine imepata Hati Chafu wakiamini kwamba kuna mambo mabaya, mabaya yaliyopitiliza lakini kuna baadhi ya Halmashauri zinapata Hati Safi iwaje ndani ya halmashauri hizo zina upigaji na miradi mibovu ambayo tunaishuhudia ndani ya macho yetu. Fursa hiyo tumeipata Wabunge kwasababu tunaenda kukagua miradi, wakati tunakwenda kukagua miradi tunakutana na Hati Safi ingawa halmashauri hiyo ina miradi mibovu na utekelezaji wa miradi ya wananchi ipo sifuri. (Makofi)

Mheshimiwa Naibu Spika, na Mheshimiwa Waziri takribani wapigaji wote wana utalaamu wa kutengeneza hati safi kwasababu wanazifahamu zinapatikana vipi. Mheshimiwa Waziri tunaomba kwenye haya yafanyanyieni uchunguzi wa kina lakini wapeni taaluma ya kutosha wananchi wapate kujua tafsiri za Hati Safi na Hati Chafu. Watu ambao wanapata Hati Chafu wanakuaje na wanaopata Hati Safi inakuaje wakapata zile Hati. Hata sisi tunavyopangiwa Kamati kuna muda zilikuwa zinatupa shida kutafsiri hizi Hati, lakini kwa kuwa tunapewa elimu na taaluma ya kutafsiri hizi Hati huwa tunaelewa kazi zinakwendaje. (Makofi)

Mheshimiwa Naibu Spika, kuna suala la asilimia 10 ya wanawake, vijana na watu wenye ulemavu. Mheshimiwa Waziri tunakuomba shughulika na hizi asilimia 10 za wanawake, vijana na watu wenye ulemavu, hili ndiyo jibu la Watanzania. Kama mikopo itatolewa ipasavyo, kama wanawake, vijana na wenye mahitaji maalum watawezeshwa ipasavyo, Tanzania tutapiga hatua, Halmashauri zitasaidia viongozi wetu kufanya kazi vizuri. Mheshimiwa Waziri ana mambo na kazi nyingi, namshauri atenge vipaumbele aone ataivusha vipi Tanzania, afanye kazi kwa kumsaidia Rais wetu. Nashauri Waziri aweke vipaumbele kwamba ndani ya mwaka mmoja au miwili vitu gani anaweza akavifanyia kazi na vikaleta jibu ndani ya Taifa letu. (Makofi)

Mheshimiwa Naibu Spika, siku zote nilizokaa ndani ya Bunge hili nimekuwa mjumbe wa Kamati ya LAAC, sikuwahi kuona kuna jibu sahihi kuhusiana na asilimia 10. Pamoja na sheria tuliyoipitisha kwamba lazima kila halmashauri watenge fedha lakini bado jibu halipo. Halmashauri hazifikishi fedha kwa walengwa, fedha za mikopo ya wanawake, vijana na watu wenye mahitaji maalum haziendi ipasavyo. Naomba Wizara walichukue na waliangalie kwa jicho la kipekee ili liweze kufanyiwa kazi. (Makofi)

Mheshimiwa Naibu Spika, pia kuna jambo tofauti, kuna baadhi ya Wakuu wa Mikoa wanashindwa kuelewa kwamba wao ni sehemu ya zile halmalshauri, wanadhani halmashauri ipo peke yake na wao wako peke yao. Kuna muda wanapoitwa utashangaa Mkuu wa Mkoa anawaambia halmashauri wajibikeni wakati ule ni uwajibikaji wa pamoja, wanajihisi wao siyo sehemu ya zile Halmashauri. Kuna baadhi ya Wakuu wa Mikoa wanafurahi wanapoziona halmashauri zinafanya vibaya na kuzitia madoa wakati wao ni sehemu ya halmashauri zile kufanya vibaya. Kama utapata muda itisha mkutano wa pamoja, Wakuu wa Mikoa, Wakurugenzi, wajue wanaisimamia Serikali ndani ya mkoa wanapaswa kwenda pamoja kwa faida ya wananchi na siyo kujinufaisha wao na kutengeneza migogoro ndani ya mikoa. (Makofi)

Mheshimiwa Naibu Spika, nigusie suala zima la elimu, Wabunge wengi wamechangia, liangalie lilivyokuwa la pekee, kila Mbunge anayesimama kwa namna yoyote ile lazima ataigusa elimu. Kuna shule ndani ya Tanzania hii mwalimu yupo mmoja na tatizo ni dogo tu linaweza likapata ufumbuzi, kuna njia rahisi za kupata ufumbuzi. Kuna walimu unawapeleka Liwale, mwaka juzi nilichangia na hili nililizungumza, unamchukua mwalimu wa Dar es Salaam, mtoto aliyezaliwa Dar es Salaam unampeleka Liwale anashindwa kufanya kazi lakini Liwale ileile kuna walimu wanaomba nafasi zile hawapewi nafasi za kufanya kazi na wapo tayari kuisaidia Liwale, wapo tayari kusaidia eneo lao. Unamchukua mtoto wa Kahama unaenda kumpeleka Tanga akafanye kazi, uwezo wa kusema tunamtafutia nyumba hatuna, uwezo wa kusema tunamtafutia usafiri hatuna, unapomuacha kwao Shinyanga afanye kazi atakaa kwa mzee wake na kula ataisaidia Serikali. (Makofi)

Mheshimiwa Spika, nashauri Wizara itengeneze njia mbadala za kusaidia Serikali. Mheshimiwa Ummy Mwalimu kati ya watu niliofurahishwa na hii nafasi uliyopewa mmoja mimi, naamini utachukua maoni yetu na kuyafanyia kazi. Suala la kuwapangia walimu waende kwenye sehemu sahihi halihitaji fedha wala bajeti bali linahitaji mpango na mpango wenyewe ni rahisi. Mchukue watoto ndani ya mkoa husika wanaotaka kufanya kazi sehemu ile wapeni nafasi wafanye kazi, tuache mambo haya yanayoendelea. (Makofi)

Mheshimiwa Naibu Spika, kwenye suala la elimu, kero yangu nyingine kubwa inayonisumbua ni kuhusu vibali. Nadhani halmashauri ndizo zinazotoa vibali kwa nini mpaka leo Tanzania tunatoa vibali vya kuanzisha bar na shule iko hapo hapo? Tunatengeneza nini? Tuangalie hatuwajengi watoto wa Tanzania bali tunawabomoa. Unapotaka kutoa kibali cha bar angalia mazingira husika, unampelekeaje mtoto bar na shule ipo hapo hapo? (Makofi)

Mheshimiwa Naibu Spika, naunga mkono hoja, ahsante. (Makofi/Vigelegele)

MHE. TAUHIDA C. GALLOS: Mheshimiwa Spika, ahsante kwa kunipa fursa hii kuweza kuchangia. Kwanza kabisa, nianze kwa kukupongeza wewe mwenyewe binafsi kwa kuteuliza na chama chako, Chama cha Mapinduzi, lakini vilevile kuweza kupata kura za kishindo kwa Wabunge. Sambamba na pongezi hizo nimpongeze Naibu wako ambaye ni msaidizi wako kwa kuchaguliwa pia naye na Wabunge kwa kura nyingi. (Makofi)

Mheshimiwa Spika, mchango wangu nitajielekeza kwenye matumizi ya miradi ya halmashauri. Halmashauri imekuwa na kipindi cha utekelezaji wa fedha. Kulikuwa na mambo kadhaa sugu ambayo yanaisumbua halmashauri. Kwanza, tulikwenda na tulipita kwenye awamu ya Wanasheria ambao walikuwa wakisababisha matatizo makubwa ndani ya halmashauri zetu. Tulipotoka hapo tukaja na ugonjwa wa Mfuko wa asilimia 10 ambao haukuwa na usimamizi mzuri; kwa sehemu haujapona moja kwa moja, lakini kwa sehemu kidogo kuna unafuu si asilimia 100 lakini asilimia zaidi ya 60 kidogo mabadiliko yapo. (Makofi)

Mheshimiwa Spika, kuna ugonjwa ambao kwa sasa unasumbua Halmashauri zetu. Ugonjwa huo ni matumizi mabaya ya fedha; kuchukua fedha za Halmashauri kuwekeza kwenye majengo na kutokuyamaliza. Ugonjwa huu umekuwa tatizo ndani ya Halmashauri zetu. (Makofi)

Mheshimiwa Spika, fedha nyingi za wananchi zinazokusanywa kwa kodi zinaenda kutengenezwa miradi ambayo haiishi, inakaa zaidi ya miaka mitatu mpaka mitano bila ya kumalizika. Nitoe mfano kama wa Halmashauri Tatu ya toka mwaka 2012; kuna Bwalo la Chakula, Chamwino; mradi wa Babati Mjini - nyumba za Waganga; mradi wa ukumbi - Mpwapwa. Hiyo ni baadhi ya miradi ambayo ndani ya Halmashauri zetu zimetumia fedha nyingi lakini miradi haikumalizwa.

Mheshimiwa Spika, kuna aina za miradi ndani ya Halmashauri zetu; kuna miradi ya Serikali, kuna miradi ya wananchi na miradi ya watendaji. Miradi ya Watendaji mara nyingi huwa haiishi, kwa sababu huwa na miradi yenye fedha nyingi ambayo haiihitajiki na wananchi, siyo malengo ya wananchi, siyo mtazamo wa Serikali; nao huianzisha miradi ile iwe ni njia au kichochoro cha kufanikisha mambo yao. Zinachukuliwa fedha kwa mamilioni lakini bado unakuta zimeenda kutumbukizwa sehemu toka mwaka 2012 na ipo miradi mingine zaidi ya mwaka 2012 haimalizwi.

Mheshimiwa Spika, imebidi sasa tuiwekee mkazo. Mheshimiwa Rais wetu amekuwa mfano kwenye miradi. Tuchukulie mfano wa reli ambao sasa hivi unamaliziwa na Mheshimiwa Rais na bado anapeleka fedha kumaliza miradi hii. Kama ni miradi ambayo ina malengo na inahitajika kwa wananchi sielewi kuna tatizo gani la Halmashauri kila mwaka wanatenga fedha kuanzisha miradi mipya na miradi mingine kuendelea kubaki ikiwa ni miradi ambayo haifanyiwi kazi na pesa ya wananchi inapotea. (Makofi)

Mheshimiwa Spika, miradi mikubwa inayohitajika kwa wananchi ni hospitali, shule; hiyo ndiyo miradi wanayoihitaji wananchi. Leo unaenda kuchukua fedha unaipeleka Mpwapwa unaenda kuweka hall unategemea mtu wa Mpwawa kumkodisha hall akafanye shughuli kwa shilingi milioni tatu, itaingiza wapi fedha hizo? (Makofi)

Mheshimiwa Spika, chukulia inaenda kujengwa nyumba ya Mganga vyumba vitatu, inachukua miaka minne bila kwisha, lakini fedha ya wananchi ipo pale tayari imeshakaa. Tunaishauri Serikali kuondokana na matumizi mabaya ya fedha ambapo wananchi wanazihitaji na wanahitaji zifanyiwe kazi. (Makofi)

Mheshimiwa Spika, naomba kuchukua fursa hii kuunga mkono hoja ya Kamati yetu ya LAAC. (Makofi)

MHE. TAUHIDA C. GALLOS: Mheshimiwa Mwenyekiti, ahsante kwa kuweza kunipa fursa hii ya kuweza kuchangia. Kwanza kabisa nimpongeze Waziri na Naibu Waziri kwa kazi kubwa wanayoifanya ya kuipeleka Tanzania mbele na kuifanya Tanzania isonge mbele zaidi.

Mheshimiwa Mwenyekiti, mimi nina mambo machache tu, nina mambo matatu ambayo kwa leo ningependa kuyazungumza. Kwanza kabisa nianze na suala la Kiwanda cha Viuadudu kilichokuwepo Mkoa wa Pwani.

Mheshimiwa Mwenyekiti, ningependa zaidi nikushauri Mheshimiwa Waziri kwenye kiwanda hiki. Jambo la kwanza, kwa namna ambavyo tumeenda kukitembelea kama Kamati, tungetamani sana kuona unapata muda na kukutana na mawaziri wenzio, aidha Waziri wa Afya au Waziri wa TAMISEMI. Kile kiwanda ili kiweze kufanya vizuri, ili kiwanda kiweze Kwenda kwanza tuanze na soko letu wenyewe la ndani. Kwenye suala hili la Kiwanda cha Viuadudu tungeanza kupata kwanza soko tungetengeneza sisi wenyewe tukaacha kununua dawa kutoka kwa wafanyabiashara wa kawaida ambao wanatuletea. Tafsiri yake Mheshimiwa Waziri si nzuri; na kwa nini si nzuri, kile kiwanda ni cha kwetu. Tunanunua dawa kutoka kwa watu wengine wa nje. Imani tunayoijenga tunawaza kwamba hasa kinachotusumbua pale ni ten percent.

Mheshimiwa Mwenyekiti, tuanze na masoko yetu ya ndani. Kama mtakaa na Mheshimiwa Waziri wa Afya, Mheshimiwa Ummy Mwalimu mkaweka mikakati dawa zile mtazitoa vipi ile fedha itazunguka ndani na itatupa faida. Kiwanda kitaleta faida dawa zitakuwa zinafanyiwa kazi ndani ya Tanzania, lakini isitoshe pia itakuwa inafanya kukuza kiwanda chetu vizuri.

Mheshimiwa Mwenyekiti, jambo la pili ambalo ninataka kushauri, Mheshimiwa Waziri na hili leo ndilo limenifanya nisisimame kwenye Wizara hii. Wakati tuko kwenye ziara ya Kamati tulipita TIRDO, kama sikosei pale panaitwa TIRDO, Dar es salaam; tuliwakuta vijana ambao wanafanya kazi moja nzuri sana. Hao leo ndio wamenihamasisha kusimama hapa kuchangia. Mpaka ukafika wakati najiuliza, hawa vijana ni Watanzania? Wako hapa hapa?

Mheshimiwa Mwenyekiti, kama Mheshimiwa Waziri hajawahi kuwaona au hajawahi kubahatika kwenda kuwaona namshawishi aende akawaone. Hivi leo kijana wa Mtanzania ana uwezo wa kufanya vitu vikubwa, anau wezo wa kufanya mambo makubwa lakini anakosa nguvu ya kifedha. Kuna muda lazima tuoneshe njia.

Mheshimiwa Mwenyekiti, tumefika pale kijana wa Kitanzania anatengeneza kifaa cha umeme, ananiambia leo mimi kama niko Dodoma nyumbani kwangu taa watoto wameziwasha mpaka saa tatu asubuhi nina uwezo wa kuiambia kupitia simu naomba taa uzime na taa zikazima. Hawa vijana wako Tanzania Mheshimiwa Waziri hatuoni thamani yake? hatuoni wanacho kifanya?

Mheshimiwa Mwenyekiti, Kwenye hili dada yangu ataniwia radhi kidogo niseme. Hebu tuangalie kwa namna ya kipekee; tunamuuliza kijana wa Kitanzania umeshindwa wapi umekwama wapi anasema fedha, lakini vifaa vile vile ambavyo tumeoneshwa pale anasema kwamba kama atapata mtaji mzuri hata upatikanaji wake bei yake itakuwa chini. Ana uwezo wa ku- control umeme wa ndani ya nyumba, kifaa hicho kijana wa Kitanzania anaweza kutengeneza. Mheshimiwa Waziri tuondoshe wenzio tulipo kila kitu tunategemea kutoka nje kila kitu tunategemea kutoka kwa nchi nyingine.

Mheshimiwa Mwenyekiti, tuondoshwe kwenye akili ya kutawaliwa, Watanzania tuhamishwe kwenye akili za kutawaliwa, tuwape vipaumbele vijana. Ni mara nyingi nikisimama namuongelea kijana kwa sababu nukiongelea kijana nimemuongelea mwanamke; mwanamke ndiye mwenye mzigo wa kukaa na kijana wake, asipokuwa na ajira mama ana huzuni, asipokuwa na ajira na hajui mtoto wake anapokwenda mama anahuzuni. ndio maana muda mwingi namuongelea kijana wa Tanzania.

Mheshimiwa Mwenyekiti, Mheshimiwa Waziri hapa kwako juu hakuna shida hebu angalia hapa chini kwako kuna nini? Chungulia; unafanya kazi kubwa na kazi unazozifanya zinaitwa kazi, ni zile kazi kubwa chungulia chiniyako kuna nini? Kunaendelea nini?

Mheshimiwa Mwenyekiti, Mimi muda mfupi niliokuwepo kwenye Kamati hii ya viwanda dada yangu niseme kuna vitu haviniridhishi na kuna vitu naweza kuongea hapa lakini kuna vitu ninaweza nikakushauri kama Waziri tutakapokutana. Mheshimiwa Waziri angalia kuna kitu gani?

Mheshimiwa Mwenyekiti, haiwezekani jambo kubwa sasa Tanzania tunalotaka kuona tunataka kuona milango ya ajira za vijana ikifunguka; Wizara yako imebeba Wizara ya Uvuvi Wizara yako imebeba Wizara ya Kilimo leo tunahamasisha watu walime kama wewe viwanda hukuvifungua watapeleka wapi? Watauza vingine vitabaki vitaoza. Naomba tuwe na mikakati ya sasa na ya baadaye. Mikakati ya baadaye tutauza nje, ya sasa tutatengeneza bidhaa za ndani kwa kuona wakulima wanapata nguvu. Mheshimiwa Waziri umebeba Wizara nyingine nyuma yako, wizara ulizozibeba tunaomba tuone mabadiliko. Pambana, mwanamke hajui kushindwa, mwanamke anajua kupambana, mwanamke siku zote anaonesha dira, anaonesha njia, analeta mabadiliko, hiyo ndio kazi ya mwanamke.

Mheshimiwa Mwenyekiti, Mheshimiwa Waziri ataniwia radhi, sijasema nimejisikia tofauti kwenye hili suala la Tanga Cement. Nimetafakari toka asubuhi linavyochangiwa, sijui lakini ni dhahiri kwamba sioni kama limetendewa haki na Bunge hili, kwa sababu Mheshimiwa Waziri leo ukienda kwenye Kamati ya Sheria hawaujui huu mgogoro ukoje, Kamati yetu ambayo Waziri yupo, hatulijui hili jambo likoje. (Makofi)

Mheshimiwa Mwenyekiti, hili suala sasa kwa namna nilivyolisikia linavyochangiwa, maana yake nimekuja kulipima, nimekuja kulikuta, Wabunge wanaotoka Tanga kwa namna wanavyotetea wana haki yao na sioni walipokosea, lakini nikamsikiliza kaka yangu Musukuma alipozungumza nikasema, hee! Ndio yaliyopo haya. Hebu hili suala Mheshimiwa Waziri aliweke kinaga ubaga tulifahamu likoje, kwa sababu linaleta dhana mbaya ndani ya Bunge, linaleta sintofahamu ndani ya Bunge, watu watakuja kutafsiriana sivyo ilivyo, lakini kila mmoja ukimsikiliza ana haki yake ya kusema hayo anayoyasema. Katika suala hili nadhani Wizara ina Mwanasheria, nafikiri zaidi lipelekwe kwenye sheria. (Makofi)

Mheshimiwa Mwenyekiti, hofu yetu kwenye hili sio Tanga kanunua nani, cement kanunua nani, hofu yetu tuko salama? Hofu yetu Watanzania kwenye haya wako salama? Ndio maana watu wanalichangia. Ukikaa ukisikiliza hoja kwa makini hutokuwa na maswali ya kujiuliza na kila mtu utampa haki yake. Asubuhi nimemsikiliza Mheshimiwa Mnzava, kaka yangu hapa nimemsikiliza, kwa hiyo nilichoona mimi kwa tafsiri yangu wanatetea Tanga yao, wanatetea vijana wao, ndicho nilichokitafsiri, lakini mbele hakuko vizuri. (Makofi)

Mheshimiwa Mwenyekiti, Musukuma Kaka yangu kasema, kunakuwaje na kampuni ya mfukoni. Nimwambie Mheshimiwa Waziri, nikitaka nilichambue sana kwa upana, nahisi sintoitendea haki Serikali yangu, kwa sababu kunakuwaje na kampuni ya mfukoni? Nikushauri Dada yangu Mheshimiwa Waziri kwa upendo, hili jambo waliangalie, kama mchakato umefika sehemu haujakaa vizuri warudi hatua tatu nyuma. Kurudi nyuma tukatoa maamuzi sahihi sio kitu kibaya na haifanyi kuwa amefanya vibaya, amekuwa mtu wa busara zaidi.

Mheshimiwa Mwenyekiti, sakata hili au tatizo hili tunakosa mchango mzuri kwa sababu halileti tafsiri nzuri kwa umma, halileti tafsiri nzuri kwa Bunge na nafikiria hata Spika wetu kwa sasa linamuumiza kichwa. Mheshimiwa Waziri aliweke wazi, kuna shida gani, kuna siri gani zimejificha ambazo wengine hatuzifahamu. (Makofi)

Mheshimiwa Mwenyekiti, hili jambo liende kisheria, lipelekwe kisheria kama mchakato kuna sehemu umeharibika urudiwe upya, kila mwananchi na kila Mtanzania hususan Wabunge wanaowakilisha Tanzania waelewe kuna nini, ili tutakapokuja kulichangia tena kabla ya kutoa maamuzi lipi liwe lipi tunaomba hili jambo tushirikishwe, tuisaidie Tanzania kama Wabunge wote.

Mheshimiwa Mwenyekiti, ahsante. Kwa hayo machache, naomba kuwasilisha. (Makofi)

MHE. TAUHIDA CASSIAN GALLOS: Mheshimiwa Spika, ahsante kwa kunipa fursa hii ya kuweza kuchangia Wizara hii.

Mheshimiwa Spika, kwanza kabisa nianze kwa kumpongeza Mheshimiwa Waziri na Naibu Mawaziri wake kwa kazi kubwa wanayoifanya ya kujenga Taifa letu la Tanzania. (Makofi)

Mheshimiwa Spika, nina mambo mawili ambayo naweza kuyachangia kwa siku ya leo. Ninampongeza Waziri pamoja na wafanyakazi wote kwa kufanya kazi vizuri.

Mheshimiwa Spika, suala la bandari ni suala ambalo kila ninaposimama huwa nawasemea wanawake wa Tanzania. Kwangu kumekuwa na kero kubwa na bado haijapatiwa ufumbuzi. Baada ya kuwa kila nikisimama nikiwa miongoni mwa wanaolalamika na suala la bandari na mimi nikiwa miongoni mwao, sasa nimetoka kwenye kulalamika nimeamua kwa maksudi kwenda kuangalia hasa tatizo lililoko huko bandarini ni nini.

Mheshimiwa Spika, kwa kufahamu kwa undani kabisa bandari kila siku tumekuwa tukitupia lawama kwa Waziri, lakini kuna matatizo ambayo yanasababishwa pia kutoka kwenye Wizara nyingine. Kero kubwa iliyopo ndani ya bandari inasababishwa na TRA. Pia wanaosababisha kero wapo Askari Polisi na Bandari wenyewe.(Makofi)

Mheshimiwa Spika, nimeamua kwa maksudi kwenda kujua haya matatizo tunayolalamikia kila siku bandari yanasababishwa na nini? Tulikuwa mwanzoni hatufahamu tunayemlalamikia hasa ni nani, lakini nimuombe Waziri mzigo mkubwa bandari unaubeba wewe na unaubeba wewe kwa sababu wewe ndiyo kioo cha bandari, wewe ndiyo mhusika wa bandari, lakini una watu kiungo ambao wanafanya kazi na wewe.

Mheshimiwa Spika, Mheshimiwa Waziri nitumie fursa hii sasa kukushauri upate fursa ya kukutana na Mawaziri wenzio wanaohusika na masuala ya kodi, Mheshimiwa Waziri wa Fedha lazima ukae naye upate muafaka wa kwenye suala la bandari kodi zinazotozwa kwa wanawake wajasiriamali wadogo wadogo.

Mheshimiwa Spika, haiingii akilini kila tunaposimama hapa tunapigia kelele wanawake wafanyabiashara ndogo ndogo. Kwa nini tunazungumza wakati huu wa bandari, kwa sababu shida anayoipata mwanamke wa Kitanzania awe anatoka Zanzibar au Bara anaipatia bandarini anapopita na mzigo wake mdogo. Tukuombe ukae na Waziri mwenzio muone mnatatuaje matatizo yaliyopo katika maeneo ya bandari.

Mheshimiwa Spika, pale kuna Askari pia, lakini anapofika pale anakuwepo ndani ya bandari, ninadhani lazima mpate muda wa kufanya kazi kwa pamoja, Mawaziri wapo ambao mnaweza mkakaa mkazungumza na mkatatua changamoto zinazokuwepo pale.

Mheshimiwa Spika, pale ndani ya bandari napazungumza kuna mambo mengi na kuna watu wengi. Tumekuwa muda mwingi tukishauri lakini tunalalamika. Niseme kwamba kuna mazuri yanayofanyika pale ndani ya bandari. Kuna watu wanatoa huduma vizuri, Waziri tunachukua fursa za kukushauri yale mazuri yaendelee, lakini maeneo ambayo yanahitaji maboresho tukuombe Mheshimiwa Waziri utusaidie kuweza kufanya maboresho ili wanawake na vijana wa Tanzania waweze kufanya mahitaji yao kwa wepesi. (Makofi)

Mheshimiwa Spika, nazungumzia bandari kwa sababu kuna mambo mengi yanayoendelea pale, siamini kama yote yanaweza kumfikia, lakini kwa sisi ambao tunaitumia bandari, Mheshimiwa Waziri kilio hiki kwangu kimekuwa cha muda mrefu. Ninaelewa kama siyo la kwako, lakini usipokaa na wahusika matatizo haya hayawezi kuondoka. Tunaomba utusaidie ili matatizo yanayosonga pale bandarini yaondoke.

Mheshimiwa Spika, kuna wanawake wajawazito wanapita bandarini, kuna akina mama wanaougua wanapita bandarini, bado kwenye mifumo ya maeneo hayo Mheshimiwa Waziri hapajakaa vizuri, ninadhani hapajakaa vizuri wewe umeshikilia bandari lakini kuna wengine wanakuja kutoa huduma ndani ya bandari. Hawa watu kila mmoja anafikiria huduma ya mwenzie wakati hajulikani mhusika hasa nani. Tunakuomba Mheshimiwa Waziri ikiwezekana tutengenezee utaratibu kuona tunapata njia ya kupita akina mama wajawazito, watu wenye mahitaji maalum vilevile wale ambao wanakuwepo pale wagonjwa.

Kuna muda tunawashukuru wafanyakazi wanaotoa huduma kwa VIP, huwa wanalazimika kuisaidia jamii japo najua hii kazi wanayoifanya siyo yao. Kwa hiyo, huwa wanasaidia kwenye maeneo ya wagonjwa wajawazito. Kwa hiyo, Mheshimiwa Waziri, pamoja na kazi nyingi na kubwa unazozifanya na sisi tukizishuhudia kwa macho yetu, bado kilio cha bandari na kero za bandari hazijaondoka moja kwa moja. Tunakuomba Mheshimiwa Waziri, fanya ziara maeneo yale na kuweka mikakati ya makusudi kuweza kulisaidia Taifa letu la Tanzania. (Makofi)

Mheshimiwa Spika, nije kwenye hoja yangu ya pili ambayo ni suala la uwekezaji ndani ya bandari. Mwenyezi Mungu alivyotujalia, kila mmoja amemuumba na karama yake, kila mmoja amemuumba na majaliwa yake. Namwomba Mheshimiwa Waziri, hili jambo analotaka kwenda kulifanya la uwekezaji ndani ya bandari, niseme kweli, kwa namna nilivyojiridhisha, naomba niseme kwamba tunamridhia aende akaendelee nalo kwa utekelezaji. Huwa mgumu sana wa kukubali kitu haraka haraka, lakini kwenye eneo hili nimejiridhisha vya kutosha, uzalendo na utu uliokuwanao, hao wawekezaji wanakuja kuifungua Tanzania, usiache kuweka mbele uzalendo na ubinadamu na utu.

Mheshimiwa Spika, nimejiridhisha kwa kuuliza maswali, nimejiridhisha kwa hoja ambazo zimekuwa zikinisumbua. Nilikuwa najiuliza, tukienda kuwekeza: Je, wazawa wetu wataondolewa? Waziri ameniridhisha kwa majibu kwa kuniambia hapana, wataendelea na kama kuna watu watakuja kufanya kazi wageni ni kwa muda. Kwa suala hili Mheshimiwa Waziri sina namna, lazima niungane nawe kusema bandari sasa ifunguke. Mheshimiwa Waziri, anayesifia mvua maana yake imemnyeshea, tunaelewa na kufahamu matatizo makubwa yaliyokuweko ndani ya bandari yetu. Hatuwezi kung’ang’ania vitu ambavyo hatuna uwezo wa kuvifanyia kazi. (Makofi)

Mheshimiwa Spika, niseme kwamba bandari itakapoenda kufunguka, Tanzania itafungua milango yake zaidi. Bandari itakapofunguka, itaenda kufungua njia na itaongeza ajira. Nimemwuliza Mheshimiwa Waziri kuhusu mapato yetu kama Watanzania, kodi itakuwaje? Jibu lake ni kwamba kodi itaongezeka.

(Hapa kengele ililia kuashiria kwisha kwa muda wa Mzungumzaji)

MHE. TAUHIDA C. GALLOS: …Niwe na ugumu gani wa kusema Waziri endelea na suala zima la uwekezaji wa bandari? Mheshimiwa Waziri…

SPIKA: Mheshimiwa kengele ilishagonga, nilikuwa nataka umalizie hoja yako. Sekunde thelathini malizia sentensi.

MHE. TAUHIDA C. GALLOS: Mheshimiwa Spika, ahsante. Ninaunga mkono hoja, lakini niungane na Mheshimiwa Waziri kwenye suala la uwekezaji wa bandari, ni jambo jema. Mheshimiwa Waziri tanguliza uzalendo mbele, tanguliza ubinadamu mbele.

Mheshimiwa Spika, ahsante. (Makofi)

MHE. TAUHIDA CASSIAN GALLOS: Mheshimiwa Spika, ahsante na nichukue fursa hii kwanza kabisa kumpongeza Kiongozi wetu Mkuu na Jemedari Mheshimiwa Rais kwa kuweza kuifanya Tanzania isonge mbele na ipate maendeleo. (Makofi)

Mheshimiwa Spika, kwa namna ya kipekee nimshukuru Waziri Mkuu na kumpongeza kulifanya jambo hili kama msimamizi mkuu wa shughuli za Serikali kuweza kulifikisha hapa lilipo, namna ambavyo amelisimamia na kuweza kushauri wataalamu wote kwa ujumla pamoja na Rais wetu ametutendea haki kama Watanzania. (Makofi)

Mheshimiwa Spika, nichukue fursa hii ya kipekee kuishukuru timu nzima iliyoweza kuishauri Serikali hususan wanasheria wetu kutoka Wizara na kutoka Ofisi ya Mwanasheria Mkuu. Kwa mara ya kwanza nikiwa ndani ya Bunge lako tukufu nikishuhudia mkataba huu ukija kwa uwazi zaidi. Ifikie wakati kama Watanzania tutambue wapi tunatoka na tunakwenda wapi. Namna ambavyo mkataba huu umeletwa ndani ya Bunge ni makubaliano ya wazi yasiyojificha na kuna muda tuchukue kuwapongeza watu ambao wanafanya kazi vizuri.

Mheshimiwa Waziri umefanya kazi vizuri, umeweka uzalendo mbele, umelitendea haki Taifa la Tanzania, timu yako tumefanya nayo kazi kwa kuuliza swali moja moja. Mimi binafsi nimemtafuta kati ya timu, mtu mmoja ambaye alikuwemo kuhusika na hili nikajiridhisha menyewe na hichi kinachoendelea. (Makofi)

Mheshimiwa Spika, wamefanya kazi kwa uchambuzi wa kina, hoja zote za Watanzania wamezizingatia hata zilizokuwa zikipita ndani ya mitandao. Hata na mimi kama Mbunge ambaye ni mwakilishi wa wananchi nadni ya Bunge hili kuna maeneo na vipengele nilikuwa navihisi kwamba haviko sawa, lakini nichukue fursa hii kuwaambia wananchi wa Tanzania waondoshe hofu, Serikali yao iko makini, viongozi wao wako makini, Bunge liko makini, Waziri Mkuu yuko makini, Spika yuko makini. Imefanywa kazi hii kwa umahiri mkubwa. (Makofi)

Mheshimiwa Spika, hizi ripoti zote zimepitiwa kupitia Kamati zako za Bunge. Kamati zimejiridhisha na sisi tuliokuwa hatupo ndani ya Kamati tumeyatafuta na tumejiridhisha kuona makubaliano haya hayana chembe ya shaka. Kuna maneno yanayozungumza kwamba huu ni mkataba, Watanzania ifike wakati tuamke, tujue hizi kelele zinatoka wapi. Hakuna vita vikubwa duniani kama vita vya uchumi, hakuna kitu kikubwa duniani kama kitu cha kupiga hatua ya maendeleo. Siku zote hata maendeleo ya mtu binafsi yeye mwenyewe lazima apate vita, atapata vita kwa marafiki zake, atapata vita kwa majirani zake, atapata vita kwa watu waliomzunguka. Hii vita tuliyokuwa nayo ni Tanzania ya kusonga mbele ifike wakati Watanzania mjue kwamba maamuzi yanayotolewa ni maamuzi ambayo ni kwa maslahi ya nchi na si kwa maslahi ya mtu. (Makofi)

Mheshimiwa Spika, haiwezekani zaidi ya Wabunge 300 na tuko ndani ya Bunge tuone kwamba kitu hiki kinachoenda kufanyika kama ni cha hovyo tukakiridhia, hicho kitu hakiwezekani abadani, na mimi niliesimama hapa ni Mbunge wa CCM nitasema kweli daima kwenye hili wamefanya haki, wametutendea haki wanasheria wametutendea haki katika jambo hili. (Makofi)

Mheshimiwa Spika, kuna vipengele zaidi ya vipengele nane ndani ya makubaliano haya, Watanzania wanavizungumza. Hofu yao ni jambo ambalo linatufanya sisi tufanye utekelezaji wa kina, Watanzania tunawapongeza, hofu yenu imetufanya tuwe na bidii na kufanya kazi hii kwa kina na uaminifu. Hofu yenu imetujengea uimara wa kufanya kazi hii kwa uangalifu mkubwa, tuwaahidi kama mlivyotupa ridhaa ya kuwawakilisheni ndani ya nyumba hii tunahakikisha tutawatendea haki. Ondoeni hofu kazi hii inaenda kufanyika kwa uweledi mkubwa. (Makofi)

Mheshimiwa Spika, nije kwenye suala la ubaguzi; wakati huu tuliokuwa nao ukimuona Mtanzania hususan mwenye uongozi anayeongoza watu, anatamka kauli ya ubaguzi tunamshangaa sana. (Makofi)

Mheshimiwa Spika, mimi nilyesimama hapa naitwa Tauhida Gallos Nyimbo; Nyimbo ni mtu wa Songea baba yangu ni mtu wa Songea, mama yangu ni Mzaramu. Mimi nimezaliwa Zanzibar na Mbunge kutoka Zanzibar, leo tukisimama Watanzania tunaanza kubaguana hatutofika na dhambi ya ubaguzi ni kubwa. (Makofi)

Mheshimiwa Spika, nilitegemea kiongozi ndani ya Tanzania utakuja na hoja za msingi, Serikali yetu haikatai kukosolewa, makosa ambayo tunayakosoa inafanya uboreshaji zaidi. Nilitegemea kumuona kiongozi anayeongoza watu anahubiri amani, umoja na mshikamo pale ambapo anapoona kuna makosa anapaswa kurekebisha hayo makosa. (Makofi)

Mheshimiwa Spika, leo ninajishangaa, kiongozi wa siasa anapoleta ubaguzi ndani ya chama chake, Naibu Katibu Mkuu anatoka Zanzibar, ninajiuliza anajifikiria vipi? Ana sehemu hata ya kuchangia kapata maamuzi ndani ya hivyo vikao vyao? (Makofi)

Mheshimiwa Spika, leo Zanzibar katika sehemu ambayo ilikuwa kwa muda mrefu inakusanya mapato ZRB msimamizi wake anatoka Bara, hakuna kelele, hakuna zogo na mapato yanakusanywa vizuri. (Makofi)

Mheshimiwa Spika, ndani ya utawala wa ZBC Zanzibar Mkurugenzi mmoja anatoka Bara, alishawahi kuwa NEC katika nafasi ya Chama cha Mapinduzi, sasa hivi ni Mkurugenzi ZBC, tunataka Tanzania hiyo ya kutoka Songea mpaka Makunduchi, hii ni Tanzania. (Makofi)

Mheshimiwa Spika, tunataka Wabunge tufike wakati tutamani kumuona mtu anayetoka hapa ndani ya jengo hili anakuwa pia ni Rais wa Zanzibar kutoka Bara. Tuipelekeni Tanzania huko, tuionesheni Katiba yetu na kuiboresha, tuhakikishe Tanzania inakuwa moja watu wa Tanzania wanakuwa wamoja, itikadi za kisiasa tusiivunje Tanzania, itakadi ya kisiasa isimvunje mama Tanzania, upendo wetu ndio umoja wetu. (Makofi)

(Hapa kengele ililia kuashiria kwisha kwa muda wa Mzungumzaji)

SPIKA: Ahsante sana Mheshimiwa muda wako umekwisha.

MHE. TAUHIDA CASSIAN GALLOS: Mheshimiwa Spika, naomba kuunga mkono hoja azimio hili asilimia mia moja, ahsante. (Makofi/ Vigelegele)

MHE. TAUHIDA CASSIAN GALLOS: Mheshimiwa Spika, ahsante kwa kunipatia fursa hii kuweza kuchangia Wizara hii.

Kwanza kabisa nianze kwa kumshukuru Rais wetu kwa kazi kubwa anayoifanya ndani ya Taifa letu, jinsi anavyotuongoza, namna anavyolipeleka Taifa letu mbele. (Makofi)

Mheshimiwa Spika, lakini kwa namna hiyo hiyo niendelee kumpongeza Mheshimiwa Waziri kwa kazi kubwa anayoifanya na Naibu Waziri na timu yake yote kwa ujumla. Kazi wanazozifanya ni kubwa, kazi wanazozifanya ni za kupigiwa mfano. Jitihada zao zitatupeleka pale ambapo Rais wetu ana malengo ya kuifikisha Tanzania. (Makofi)

Mheshimiwa Spika, uongozi siku zote ni dhamira, uongozi ni maono, uongozi ni wito. Niwapongeze na niwaambie kwamba tunaona kazi kubwa wanayoifanya na kwetu sisi umekuwa ni ufahari mkubwa hasa pale alipokuwa Katibu Mkuu wa Wizara hii ni mwanamke. Wizara inafanya vizuri, Waziri na timu yako mnasimamia vizuri, lakini sisi wanawake kwetu ni ufahari kumuona mwanamke mwenzetu yuko pale na anafanya vizuri, tunaamini na imani yetu kwake ni kwamba, yeye ni miongoni mwa wanaosababisha wewe ukafanya vizuri pia kazi zako kwa sababu mara nyingi mwanamke ana namna ya kipekee katika kuongoza. Tunashukuru na tunampongeza Katibu Mkuu. (Makofi)

Mheshimiwa Spika, nianze kwa kulipongeza Shirika letu la TRC kwa kufanya vizuri, kwa kufanya kazi nzuri. Kwanza kabisa nianze pale kwenye makusanyo yao, wamekusanya kwa mwaka wa fedha 2020/21 shilingi bilioni 50 kutoka shilingi bilioni 30, ni kazi nzuri ya kupigiwa mfano. Kwetu sisi tunasema ni pongezi tunampongeza. Sisi viongozi tuna namna, kuna muda hatuna jinsi hatuwezi kujizuia hisia zetu, kama watu mnafanya kazi vizuri lazima Waziri tuwapongeze, mnafanya kazi vizuri, tunawaona mkifanya kazi vizuri. Kama mnavyotuvumilia pale mnapoharibu tukiwaambieni mnaharibu na mpokee pongezi zetu mnapofanya vizuri hatutasita kusema mnafanya vizuri. (Makofi)

Mheshimiwa Spika, nilitegemea kwenye shirika letu kipindi hiki tulichoingia kwenye misukosuko ya covid, kwenye misukosuko ya mfumuko wa bei ya mafuta ambayo imetawala takribani dunia nzima ambapo pia tumpongeze Rais wetu, kwa upande wa Serikali yetu ya Tanzania Rais amechukua fursa ya kipekee akitupunguzia bei ya mafuta na kubana maeneo mengine. Mheshimiwa Waziri tulitegemea shirika hili kwenye mradi wa SGR ungekuja na mambo ya ajabu, tulitegemea tukaona fedha zote na upigaji kipindi hiki ndio ungeingia; kwenu imekuwa tofauti, mambo yanakwenda, yanaserereka kama nyoka yuko kwenye majani. (Makofi)

Mheshimiwa Spika, bado mmekuwa wazalendo, mmekuwa waungwana, mnamsaidia Rais, mnafanya kazi nzuri. Bado mikataba yenu imesimama palepale kwa fedha zilezile ambazo mmekubaliana na ujenzi huu. Mnamsaidia Rais, mnastahili pongezi, mnastahili sifa. Endeleeni kuwa wazalendo, Tanzania haitajengwa na kila mtu, Tanzania itajengwa na wenye uchungu wa Tanzania na wenye uzalendo wa Tanzania. Mheshimiwa Waziri kwenye eneo hili niendelee kukupongeza na timu yako, lakini usisahau mwisho wa pongezi mwanamke mwenzetu tunampongeza zaidi. (Makofi)

Mheshimiwa Spika, nije kwenye suala la bandari; tunawashukuru watendaji wanaendelea kufanya vizuri, wanasimamia bandari vizuri. Tunawaona wanatafuta, Mtendaji Mkuu wa Bandari anatafuta kila namna ya kuona bandari yetu itafanyaje ili iweze kufanya vizuri. Tunawaona wakishiriki maeneo tofauti, wanashiriki katika maeneo ya matangazo, wanaitangaza bandari yetu ipasavyo, kwa sababu bandari yetu pia, imepakana na nchi jirani nazo pia kuna nchi zina bandari, wachukue fursa hiyo kuangalia bandari za wenzetu wapi wamefanikiwa, nini kwetu kinakwama, lakini Mheshimiwa Waziri tushauri. Sisi hapa tuko Wabunge tunakushauri, lakini usisite chukua pia na ushauri wa watu wa chini. Kuna watu tunaweza tukawadharau, lakini wanaweza wakakupa ushauri mzuri na mkubwa. (Makofi)

Mheshimiwa Spika, chukulia watu ambao wanaendesha ma-container wanaopeleka ndani ya mipaka yetu, kuna muda pata muda kaa nao kikao, wasikilize, changamoto, maeneo gani, kuna tatizo gani? Utakapowasikiliza kuna watu wako nje hawajapata fursa ya kuwepo hapa kwa sababu, kuna wachache wanaoweza kuingia, lakini wana michango mizuri ya kuweza kuisaidia nchi hii, wana michango yenye afya. Ukitumia fursa hiyo ukitaka kuwasikiliza, Mkurugenzi wa Bandari mkitumia fursa hiyo kaka yangu ukawasikiliza utavuna kitu, utapata mabadiliko. Jitihada zako tunaziona na haziendi bure, tunaziona na tunazithamini unafanya kazi nzuri, ili iendelee kuwa nzuri zaidi shuka na chini sikiliza maoni, wasikilize wale ambao wanatumia zile bandari, utapata mambo mazuri. (Makofi)

Mheshimiwa Spika, lakini miradi maeneo makubwa ya bandari yanayosimamiwa ni kwenye changamoto kubwa. Na tunaona kwa asilimia kubwa changamoto zimepungua na zinatatuka kwa jitihada ya wasimamizi waliokuweko pale. kuna changamoto nyingine ni ndogo ndogo, sisi tukisimama hapa tunaowakilisha wanawake lazima tuziseme. Bandari yetu pamoja na changamoto kubwa zinazoendelea kutatuliwa kuna changamoto ya wanawake kwenye utumiaji wa bandari yetu, matumizi ya ndani ya kawaida.

Mheshimiwa Spika, boti imekwenda kule imerudi kule; kuna watu nitawazungumzia kwa wakati huu, kuna watu pale wenye mahitaji maalum; kuna wanawake wajawazito, kuna wanawake watu wazima/wazee, lakini tuboreshe. Mkurugenzi wa Bandari boresha lile eneo, ona wanawake wale wanahudumiwa vipi? (Makofi)

Mheshimiwa Spika, ninatamani tukitoka hapa tukimaliza Bunge la Bajeti mwezi wa sita nifuatane kwenda Zanzibar tutumie bandari, Waziri, Naibu Waziri, Mkurugenzi na watendaji wako wote tuone mifumo ambayo inatumika bandarini. Mwanamke mjamzito anafika kushuka boti anasema anakwenda Dar es Salaam lazima asukumwe, apitishwe msukosuko ndio aweze kupita. Kabeba Rais wetu, kabeba Waziri kama ninyi, kabeba Wakurugenzi kama ninyi, mnafanya vizuri na ninaamini mmejielekeza zaidi kutatua matatizo makubwa, lakini watizameni watendaji wenu wa chini wanaowafuatia, waambieni haya matatizo madogo madogo ambayo hatupaswi kusimama hapa kuyaelezea wayatatue nayo, kwa sababu kwetu sisi ni kero.

Mheshimiwa Spika, sisi tunawakilisha wanawake. Mimi mtumiaji wa bandari ninaona utofauti mkubwa wa bandari ya kipindi cha nyuma na sasa. Zamani tulikuwa tukishuka boti kutoka Zanzibar mpaka tusubiri ma-container yatoke, sasa hivi hayapo hayo, kila kitu kinakwenda kwa wakati. Mheshimiwa Waziri na watendaji wako tuboresheeni sisi tunaotumia bandari ili tuweze kutumia bandari yetu vizuri. (Makofi)

Mheshimiwa Spika, lakini kwa namna ya kipekee naomba nimpongeze Mkurugenzi wa Shirika la ATC kwa kazi kubwa anayoifanya, shirika lilipokuwa sipo sasa lilipo, unajitahidi, mnafanya kazi nzuri. Si kazi ndogo kufanya shirika lipande juu.

Mheshimiwa Spika, na kwa namna ya kipekee kwetu shirika limekuwa la ufahari maana kwa sasa tunaitangaza Tanzania ipasavyo, kati ya ndege zake basi kuna ndege nayo imeandikwa Zanzibar, tunaamini siku moja kama kuna ndege zina twiga zina nani iko siku tutauona na mkarafuu wa Zanzibar nao upo kwenye ndege zile. (Makofi/Vigelegele)

Mheshimiwa Spika, kwetu imekuwa ni ufahari tunaamini tunatangaza utalii, lakini pia kwenye ndege zile tunatangaza nchi yetu kwa ufahari mkubwa. Nichukue fursa hii kuendelea kuwapongeza...

(Hapa kengele ililia kuashiria kwisha muda wa Mzungumzaji)

SPIKA: Ahsante sana, muda wako umeisha.

MHE. TAUHIDA CASSIAN GALLOS: Mheshimiwa Spika, ahsante, naomba kuunga mkono hoja. (Makofi)

MHE. TAUHIDA CASSIAN GALLOS: Mheshimiwa Spika, ahsante kwa kunipa fursa hii ya kuweza kuchangia Wizara ya Wanawake, Jinsia, Wazee na Watoto. Kwanza kabisa nianze kwa kumpongeza Mheshimiwa Rais wetu. Mheshimiwa Rais wetu amechukua kwa namna ya kipekee ndani ya Taifa letu kuangalia kwa namna na jicho la kipekee wanawake. (Makofi)

Mheshimiwa Spika, lakini pia niwapongeze walioteuliwa kupewa nafasi hii, muda bado tunao, tutawapa pongezi za ufanyaji kazi nafikiri baada ya miaka miwili au mitatu, kwa sasa tuwapongeze kwa kuteuliwa. Lakini pia tukiwa kama wenzenu tuna imani kubwa kwamba mtafanya kazi vizuri na tunaamini kwamba tutafika pale ambapo Mheshimiwa Rais anatarajia tufike. (Makofi)

Mheshimiwa Spika, nianze na suala la ubakaji; leo takribani Wabunge wako wote waliosimama hususan wanawake wamezungumzia suala la ubakaji. Ndani ya Taifa letu suala la ubakaji limekuwa suala la simanzi na kilio hususan kwa akinamama. Tunafika wakati wanawake tunaulizana maswali, hivi kinababa hawatusikii, hawaoni, hawajui au kwao wanaona ni jambo la kawaida? (Makofi)

Mheshimiwa Spika, tulitegemea kuona Wabunge wanaume wakiungana nasi katika suala zima la kulizungumzia suala la ubakaji, na nilitegemea hili kwa sababu suala zima la ubakaji watoto wanaobakwa wamo ndani ya majimbo yao. Hili kwao limekuwa la Viti Maalum na wakati suala la ubakaji ni kwa Taifa zima na wanaobakwa ni watoto wetu. (Makofi)

Mheshimiwa Spika, kwa upande wa Tanzania Bara kuna mwenzangu mmoja alizungumza akasema takribani sasa imekuwa tukio kila wiki la suala la ubakaji. Kwetu sisi Zanzibar si mambo hayo, imekuwa takribani kila siku kuna suala la ubakaji. Tumeamua sasa Wabunge tupaze sauti zetu, tunaamini, tuishauri Serikali yetu kwa namna ya kipekee Mheshimiwa Waziri liangalieni. Wakati unamuomba Mheshimiwa Rais wa Zanzibar, Dkt. Hussein Mwinyi atengeneze pacha wako hakusita, haikuzidi siku mbili au siku tatu kwa upande wa Zanzibar naye Mheshimiwa Rais alitupatia Wizara. (Makofi)

Mheshimiwa Spika, mategemeo yetu hasa sisi tunaotoka Zanzibar utafanya kazi na Waziri wa Zanzibar kuangalia changamoto iliyoikabili Tanzania yetu hususan kwenye suala la ubakaji na unyanyasaji. Wanawake wamekuwa na matatizo makubwa kila unapopita ndani ya nchi hii. Kila unapokwenda suala ni moja tu, sisi tukiwa kama viongozi tunaowakilisha mikoa yetu, huna unapokwenda kukanyaga ukafanya mkutano usikute wanawake wanalia wanasema ubakaji. (Makofi)

Mheshimiwa Spika, hakuna ajenda tunayoweza kwenda kuizungumza nje. Unapokwenda kuzungumza suala ni moja tu Mheshimiwa Waziri ni ubakaji, tushirikiane tuone tunatatua vipi tatizo hili. Kuna mambo mengine mazuri, tunaweza tukawa nayo huku kwa upande wa Tanzania Bara tukayapeleka Zanzibar yakafanyiwa kazi kutatua tatizo, lakini kuna upande wa Zanzibar yakaletwa huku. Zanzibar kuna eneo la Pemba, kuna eneo la Mkoani kuna eneo kwa ajili ya suala hili wameweka mkakati kunaitwa mkono kwa mkono. (Makofi)

Mheshimiwa Spika, mkono kwa mkono kwamba lile tatizo linatatuliwa askari polisi yuko hapo hapo, yuko daktari, akitoka kwa daktari mtoto anaingia kwa askari na tatizo linatatuliwa. Takribani tatizo hili kusuasua kwake hasa ni kwenye kupoteza ushahidi. Mtoto anavyofanyiwa tukio lile, anapochukuliwa kwenda kupelekwa kituoni, akirudishwa kwa daktari ushahidi umepotea. Hayo Mheshimiwa Waziri mnaweza kuyachukua na kuona tunawezaje kuendelea kuboresha kuona kazi tunaweza kuzifanya vipi. (Makofi)

Mheshimiwa Spika, lakini suala la unyanyasaji; takribani kila mwanamke leo aliyesimama Mbunge kazungumzia suala la mirathi, suala la haki ya mwanamke anayoipata. Ingawa suala hili pia lipo katika kisheria na kwa upande wa dini pia. lakini Mheshimiwa Waziri angalia maeneo mahususi, mama amewapa nafasi amejua mtamshika mkono, mtampa nguvu. Tuangalie kama wanawake masuala haya tunayatatua vipi. Pamoja na ugumu uliokuwemo ndani ya mila zetu, ndani ya dini zetu, ndani ya tamaduni zetu lakini bado tuna fursa ya kuwasaidia wanawake wa Tanzania ili haya mambo yaende kwa utaratibu, yaende kwa haki. (Makofi)

Mheshimiwa Spika, Mheshimiwa Waziri kuna mfuko wa asilimia 10; mfuko wa asilimia 10 ni kwa wanawake, vijana na watu wenye mahitaji maalum. Mheshimiwa Waziri fedha zipo, sisi tumo kwenye Kamati ya LAAC fedha tunaziona. Kuna halmashauri ziko Tanzania hii hii zimekusanya mamilioni ya pesa, vijana waliokuwepo maeneo yao hawajui kama kuna huo mfuko. Mheshimiwa Waziri tunaishauri Wizara yako ijikite kwenye kuwaelimisha wanawake, vijana na watu wenye mahitaji maalum. (Makofi)

Mheshimiwa Spika, inawezekana vijana wengi na wanawake wanakosa fursa kwa sababu hawazielewi hizo fedha. Waliokuwepo ndani ya halmashauri zetu wamezikalia hawazizungumzi, hawatoi elimu, hawatoki kwenda kuwaambia watu kwamba fedha zipo, Serikari ina pesa inaweza kuwakopesha. (Makofi)

Mheshimiwa Spika, mwanamke mwenzetu, Mheshimiwa Waziri lichukue, unapokwenda kwenye mikutano yazungumzeni, halmashauri ina fedha kwa ajili ya wanawake, vijana na watu wenye mahitaji maalum. Fanya tathmini ukutane na Waziri wa TAMISEMI, angalia kila halmashauri ina shilingi ngapi? Kuna fedha zimelimbikizana miaka mitatu, minne, mitano hazijaenda kwa walengwa. Tatizo ni mipango iliyokuwepo ndani ya halmashauri yetu ni mipango mibovu ndio maana zinashindwa kufanyiwa kazi ipasavyo. Mheshimiwa Waziri kwa kuwa tunaamini uwezo wako wa kufanya kazi hatuna mashaka. (Makofi)

Mheshimiwa Spika, lakini jambo lingine kuna nyumba za kulelea wazee. Si jambo baya, muda huu tunamuda mkubwa wa kukushauri, muda huu tuliokuwa nao wa kukushauri ili tuweze kuona Wizara yetu inafanya kazi vizuri. Kuna nyumba za kulelea wazee, kuna mtu hapa alitutolea mfano kusema kwamba Zanzibar zipo, kweli Zanzibar ipo, na mara nyingi nilikaa nikajaribu kuangalia kwa upande wa Tanzania…

(Hapa kengele ililia kuashiria kwisha muda wa Mzungumzaji)

MHE. TAUHIDA CASSIAN GALLOS: Mheshimiwa Spika, ahsante, naomba kuunga mkono hoja. (Makofi)

MHE. TAUHIDA CASSIAN GALLOS: Mheshimiwa Spika, ahsante kwa kunipa fursa hii ya kuweza kuchangia bajeti yetu. Kwa namna ya kipekee nampongeza Waziri na Naibu Waziri na Mawaziri wote kwa kutuletea bajeti ambayo ni bora na nzuri, yenye majibu na matumaini kwa Watanzania. (Makofi)

Mheshimiwa Spika, nitaanza na Royal Tour. Tumshukuru kwa namna ya kipekee Mheshimiwa Rais wetu wa Tanzania, Mama yetu Mheshimiwa Samia Suluhu kwa kazi kubwa aliyoifanya ya kutangaza utalii wa Tanzania. Hizi kelele zote tunazoziona zinazohusisha Longido, Ngorongoro ni matokeo na jibu la Royal Tour. Tunamshukuru kwa namna ya kipekee Mheshimiwa Rais wetu ameifungua Tanzania. Kila kona na kila milango ya Tanzania iko wazi. Tuna matumaini makubwa kuona kwamba Tanzania inaenda kufunguka.

Mheshimiwa Spika, tunaishukuru Royal Tour kwa matokeo makubwa yanayoenda kutokea. Utalii wetu unaenda kugusa vijana na wanawake wa Tanzania. Hii itaenda kuongeza vipato vyao na kuendelea kuongeza shughuli walizokuwa nazo. Tulitegemea kuona Watanzania, hususan Wabunge wanaowakilisha Watanzania, ambapo sisi tuliokuwemo humu ni wachache ambapo wengine hawakupata fursa ya kuwepo hapa. Pale kwenye masuala ya Kitaifa kuona kwamba tunaunga mkono Serikali yetu na kuunga mkono jitihada za Serikali yetu.

Mheshimiwa Spika, kwa namna ya pekee kabisa ambayo sijawahi kuifanya, nampongeza Ndugu yangu Mheshimiwa Kishoa kwa uzalendo wake aliyouonesha hapa. Kwenye suala la Kitaifa lazima Watanzania tuwe wamoja. Kwenye suala la maslahi ya wananchi, lazima Watanzania tuwe wamoja. Tukiungana kwa namna hii, hii ndiyo siasa inayotakiwa kuwa nayo ndani ya Tanzania. Hii ndiyo siasa tuliyoitegemea kwa miaka mingi kuiona ndani ya Tanzania. Suala la maslahi ya nchi, lazima tuungane na tuwe wamoja. (Makofi)

Mheshimiwa Spika, nilitegemea kuona Wabunge wote tukiunga mkono jitihada za Mheshimiwa Rais. Royal Tour inaenda kukuza uchumi wetu, inaenda kupandisha kipato cha Watanzania. Sikutegemea kuona vikwazo. Vikwazo venyewe inabidi sasa tuwaambie Watanzania, ni vikwazo ambavyo watu wa nje wanatutumia baadhi yetu wanasiasa, wafanyabiashara na mbaya zaidi wanawatumia wananchi waliokuwemo ndani ya nchi yetu.

Mheshimiwa Spika, tumesimama hapa tuseme kwamba tuko pamoja na Mheshimiwa Rais wetu. Kwenye hili hatuna mjadala na mtu. Kwenye hili hatutamung’unya maneno. Mheshimiwa Rais amefanya kazi kubwa, lengo na dhamira ni moja tu, kukuza kipato cha Watanzania. Lengo ni moja tu, kukuza uchumi wa Tanzania. Kwenye hili, haturudi nyuma na hatutamwangalia mtu usoni. (Makofi)

Mheshimiwa Spika, matamanio yetu na matarajio yetu, mambo mazuri anayoeleza Waziri Mkuu kwenye mikakati ya kupunguza watu kwenye maeneo haya, Watanzania wote wakiwa wamesikia, tulitegemea kuona wameunga mkono. Hili kwetu limekuwa ni fumbo, lakini tunasema wa kulifumbua ni sisi Wabunge. Jibu letu ni moja, tuko pamoja na Mheshimiwa Rais wetu. Tanzania kwanza, wananchi wa Tanzania kwanza, mengine yatafuata baadaye. (Makofi)

Mheshimiwa Spika, bajeti yetu ina mambo mengi, Serikali yetu ina mambo na mambo wanayotupangia ni mazuri. Kuna suala la wanafunzi wa Form Five na Form Six sasa kusoma bure. Kama ni Mtanzania mzalendo lazima afikirie kwamba ndani ya nchi hii ya Tanzania kuna wanafunzi walikuwa wanafaulu lakini wanashindwa kwenda kusoma kwa sababu ya vipato vya chini walivyokuwa navyo ndani ya familia. (Makofi)

Mheshimiwa Spika, kama Mheshimiwa Rais amesema watoto hawa wasome bure, sisi ni nani wa kutokumpongeza Rais kufanya jambo zuri kama hili? Tuchukue fursa hii tumpongeze Mheshimiwa Rais kwa bajeti ya mfano iliyomjali mnyonge, iliyomgusa mtu wa chini. Hakuna mtu wa juu aliyeshindwa kusomesha mtoto wake. Waliokuwepo juu wengi wao watoto wao wanasoma ma-private toka Darasa la Kwanza mpaka wanamaliza wanalipia fedha. Mnyonge aliyekuwepo chini, kijijini mtoto wake anafaulu.

Mheshimiwa Spika, juzi tuliona mfano, Mheshimiwa Mkuu wa Mkoa wa Dodoma alimtoa mtoto kashindwa kusoma kaenda kufanya kazi, lakini akamwambia acha, njoo usome. Wako wangapi kama wale? Wanahitaji msaada; Mheshimiwa Rais amesikia, ameona, naye ni mama mlezi, tunamshukuru. Hatuna maneno makubwa ya kumpa zaidi ya ahsante. (Makofi)

Mheshimiwa Spika, tuje kwenye suala la Shirika la Bima, Shirika letu la Taifa. Hili Shirika likionekana kwa undani ni kama limesuasua, sidhani kama lina fedha ya kutosha ya kuweza kufanya kazi, kuingia kwenye ushindani uliyokuwepo. Lazima Shirika hili liongezewe fedha liweze kuingia kwenye ushindani. Haiwezekani tunakuwa na Shirika ambalo unaliona; tatizo siyo watu waliyokuwepo pale, tatizo fedha za kuwawezesha watu kufanya kazi vizuri. Lazima Shirika liwe na fedha ya kutosha liweze kufanya kazi zake vizuri. Namwomba Mheshimiwa Waziri, nalo hili liingie kwenye suala la fedha ili liweze kupata ushindani mzuri kuweza kufanya majukumu yake vizuri.

Mheshimiwa Spika, vilevile naishauri Serikali, Shirika la Zanzibar la Bima linafanya kazi mpaka Tanzania Bara, basi nami niseme angalieni sheria, mikakati, utaratibu, nalo pia liwe na uwezo wa kufanya kazi Zanzibar. Tanzania ni moja na Watanzania ni wamoja.

Mheshimiwa Spika, nije kwenye asilimia 10 za wanawake, vijana na watu wenye mahitaji maalum. Kwenye hili, naishauri Serikali yangu, hapa tupaache kama palivyo. Tunaposema tuchukue asilimia tano tuipeleke kwa Wamachinga, hili suala halijakaa vizuri. Ili likae vizuri, hawa watu tunaowazungumza, Wmachinga wanapatikana kwenye kundi la wanawake. Mheshimiwa Waziri wa Fedha utusikilize kwenye hili.

(Hapa kengele ililia kuashiria kwisha kwa muda wa Mzungumzaji)

MHE. TAUHIDA CASSIAN GALLOS: Mheshimiwa Spika, hawa wanapatikana kwenye kundi la wanawake, vijana na watu wenye mahitaji maalum. Huu mfuko haujawazuia wao kutokufanya kazi, hawajazuiliwa na wao kuingia kwenye mikopo kwa mfumo uliyokuwepo. Hebu Mheshimiwa Waziri pata muda ufuatilie huu mfuko, unafanya kazi vizuri? Kuna Halmashauri imelimbikiza fedha chungu mzima zipo, wanawake hawapatiwi mkopo, vijana hawapatiwi mikopo, sasa tunaposema tunanyofoa asilimia tano, zinabaki asilimia tano, wakati hata hizo zilizokuwepo watendaji wetu wanatuangusha, hawazifanyii kazi ipasavyo. (Makofi)

Mheshimiwa Spika, kwanza tuangalie mifumo vizuri, tuangalie utekelezaji wake kama uko vizuri ndipo tuone tunakuja na maamuzi gani? Kwa sasa ni mapema mno na tumefanya haraka. Turudi tuache mfuko ulipo. Mheshimiwa Rais amesema zitakwenda Shilingi milioni kumi kumi, atapeleka. Vilevile kwenye bajeti yako ukurasa wa 69 imeonesha kuna Shilingi bilioni 45 ambapo zitakwenda Shilingi bilioni moja moja kila Mkoa. Nadhani bado kuna fursa na namna ya kuangalia, ile asilimia 10 iachwe kama ilivyo, iwasaidie wanawake na vijana wa Tanzania.

Mheshimiwa Spika, nichukue fursa hii tena kuishukuru Serikali yangu kwa kutenga fedha katika bajeti kwa ajili ya vifaa tiba. Waaguzaji ni wanawake. Baba leo akiumwa muugazaji ni mwanamke, mtoto akiumwa muugazaji ni mwanamke. Tunapoona vifaa tiba vimepatikana, tunasema ahsante na tunaishukuru Serikali yetu, inatuangalia kwa jicho la kipekee, inatuangalia kwa ufanisi mkubwa. (Makofi)

Mheshimiwa Spika, nakwenda kumalizia. Kuna migogoro, wananchi wetu wanatuletea malalamiko. Mheshimiwa Waziri aangalie, kuna migogoro ya mabenki, hususan kwa wawekezaji wazalendo. Waangalieni, kweli!

(Hapa kengele ililia kuashiria kwisha kwa muda wa Mzungumzaji)

MHE. TAUHIDA CASSIAN GALLOS: Mheshimiwa Spika, ahsante. Naunga mkono hoja. (Makofi)

MHE. TAUHIDA CASSIAN GALLOS: Mheshimiwa Naibu Spika, ahsante kwa kunipa fursa hii ya kuweza kuchangia Bajeti Kuu ya Serikali. Kwanza kabisa nianze kuchukua fursa hii kumshukuru na kumpongeza Mheshimiwa Rais wetu wa Jamuhuri ya Muungano wa Tanzania kwa kazi kubwa anayoifanya ndani ya Tanzania. Sisi kama wanadamu neno kubwa la kumwambia ni ahsante na tunamshukuru kwa mambo mema anayotutendea.

Mheshimiwa Naibu Spika, pia nichukuwe fursa hii kuipongeza Wizara ya Fedha, kumpongeza Waziri wa Fedha na Naibu wake lakini pia na Waziri wa Mipango. (Makofi)

Mheshimiwa Naibu Spika, tuipongeze bajeti yetu ni nzuri na bajeti imewalenga hasa watu wa chini. Katika bajeti yetu kitu ambacho nitaenda kukiongelea kikubwa ni suala la elimu kwa Watanzania, bajeti yetu ni nzuri, fedha zinakusanywa na tunaona namna miradi inavyotekelezwa, na makusanyo yanakwenda vizuri. Lakini tuiombe Serikali yetu, tatizo kubwa la Watanzania kutokuwa na elimu, wengi wao ninadhani kwamba hawatambui fedha ambazo Serikali inazozitumia kwenye miradi mbalimbali inapata wapi fedha hizo? Ninadhani kwamba, kama Serikali itawekeza zaidi kwenye suala zima la kutoa elimu kwa Watanzania kuonesha namna gani Serikali inaweza kupata fedha na kutekeleza miradi ya wananchi, imani yangu kubwa kwamba, wananchi na kwenye suala la utekelezaji wa makusanyo tutazidi kupanda zaidi ya hapa tulipo. (Makofi)

Mheshimiwa Naibu Spika, suala la Watanzania kwenye suala la ukusanyaji wa mapato bado elimu kwao ni ndogo. Rai yangu kwa Serikali, maoni yangu kwa Serikali, natamani sana kuona kwamba mkakati wa muda mfupi uliopo bado hatutoweza, kila siku tutakuwa na kazi ya kuelimisha Watanzania kwenye suala la ukusanyaji wa mapato lakini kama tukianza kujipanga na kujisahihisha, wapi kama Watanzania tunakosea, wapi kama sisi viongozi tunakosea, eneo kubwa ambalo tumeshindwa kuwekeza ni kwenye kuwekeza kwenye elimu kwa Watanzania, ili uweze kupata kile ambacho tunakitaka lazima tuwekeze kwenye elimu. Wananchi wa Tanzania uelewa wao kwenye suala la kodi umekuwa wa tofauti. Kama sisi Watanzania na viongozi tukiamua kusema tuanze kuwekeza chini, naamini kwamba kwa miaka ijayo, miaka kumi na tano, ishirini Tanzania itakuwa haina shida kwenye suala la makusanyo ya mapato.

Mheshimiwa Naibu Spika, ukija kwenye upande wa dini ya kikristo wanaanza kumwekeza mtoto kwenye Sunday school kuanza kumfundisha mapema kuelewa dini yake, lakini kwenye upande wa dini ya kiislamu mtoto anaanza kupelekwa chuo madrasa ili mtoto aanze kupandikiza zile mbegu mapema na mtoto anapokuwa anakuwa anajielewa kwamba yeye ni nani na yupo wapi, na hili suala la Tanzania kwenye ukusanyaji wa kodi lazima tukubali, ndani ya shule toka mtoto yupo mdogo aelimishwe nini maana ya kulipa kodi, na namna ya kumfundisha mtoto ni njia ndogo tu kwamba ukinunua, ukichukuwa ukipewa risiti inamaanisha kodi inakusanywa ndani ya Serikali, wewe utapata madaftari, wewe utapata sare za shule utaendelea kusoma bure wewe na wanaokuja pia. (Makofi)

Mheshimiwa Naibu Spika, ninadhani sasa ni muda wa Serikali kuwekeza kwenye elimu, tuwekeze kwenye elimu na uelewa uliokuwepo ndani ya Taifa letu ni mdogo. Hata leo ukisikia migogoro iliyokuweko ya wafanyabiashara tatizo elimu tu, uelewa umekuwa mdogo kwenye suala la ulipaji wa kodi. Tuangalie nchi za wenzetu, leo akija mgeni ndani ya nchi ya Tanzania, siku moja nilikutana na mzungu anakuja amemaliza kununua kitu amepewa risiti anaichunguza risiti. Anaulizwa unaichunguza nini anasema nataka nione kodi ya Serikali ipo wapi kwenye risiti? Tunatamani na sisi kama Tanzania wananchi wanaoishi ndani ya Tanzania tuwe na uelewa mmoja kwenye suala la ulipaji wa kodi. Kaka yangu Mheshimiwa Dkt. Mwigulu, Waziri, tutatumia muda mkubwa ili Taifa litukumbuke, lazima tukumbuke kuanza na vizazi vyetu. (Makofi)

Mheshimiwa Naibu Spika, sisi tukiwa kama viongozi tuanze na watoto wetu majumbani kuwaelimisha nini faida ya kulipa kodi. Pia tuwe na mikakati maalumu kuweka vitu kama hivi vidogo ndani ya shule zetu tukasema labda leo kuna kipindi mwisho tunaelimisha kuhusu suala la ulipaji wa kodi. Ni kitu kizuri, tutakuwa na kizazi ambacho kinaelewa nini maana ya kulipa kodi na kila anayekuwa anaelewa kwamba ili Taifa litumie, ili Serikali iwe na mikakati mizuri lazima liwe na fedha; na fedha hiyo sisi ndiyo tunaotakiwa tulipe kodi ili tuweze kuliendesha Taifa letu. (Makofi)

Mheshimiwa Naibu Spika, tuishukuru bajeti imepiga hatua kubwa, ukiangalia kwenye suala la mikopo, mikopo yetu ni himilivu na tunavyokwenda kila siku bado mapato yetu yanaendelea kupanda. Niwape siri Watanzania, ni mtu mmoja ambaye ana uwezo wa kutunza bajeti vizuri, ni mama. Mama siku zote ana uwezo mkubwa wa kutunza bajeti na hili wanaume hawana ubishi nalo, wanajua, hata wao muda wanapoishiwa mifukoni mwao huwa wanasema vipi huko, hali ikoje…

(Hapa kengele ililia kuashiria kwisha kwa muda wa Mzungumzaji)
NAIBU SPIKA: Mheshimiwa Tauhida, ahsante, kengele ya pili.

MHE. TAUHIDA CASSIAN GALLONS: Mheshimiwa Naibu Spika, ahsante kwa nafasi hii. (Makofi)