NAIBU WAZIRI WA MAJI: Mheshimiwa Spika, ahsante. Naomba kujibu swali la nyongeza la Mheshimiwa Dkt. Angeline Mabula Mbunge wa Ilemela kama ifuatavyo: -

Mheshimiwa Spika, nipende kumpongeza kwa sababu suala hili amesha lileta mara kadhaa katika ofisi zetu na niseme tu jitihada zako zimesababisha Mheshimiwa Waziri Jumaa Hamidu Aweso kukuletea Mkurugenzi wa mamlaka mpya mwanamama, mchapakazi. Jitihada zako zimesababisha kuileta task force ya wataalam kuona kwamba Mwanza sasa inaenda kupata suluhu.

Mheshimiwa Spika, chanzo hiki kipya Mheshimiwa Dkt. Angeline Mabula naomba nikupe amani kwamba kadri wataalam wetu watakapo kamilisha kazi waliyopewa na Mheshimiwa Waziri Jumaa Hamidu Aweso, chanzo hiki mara moja kinakwenda kufanyiwa kazi ndani ya mwaka huu wa fedha.

NAIBU WAZIRI, OFISI YA RAIS, TAWALA ZA MIKOA NA SERIKALI ZA MITAA (MHE. DEOGRATIUS J. NDEJEMBI): Mheshimiwa Spika, nitakaa na Mheshimiwa Mabula kuona ni namna gani ambavyo Serikali inaweza ikaliratibu hili na kukamilisha kipande hiki cha barabara ambacho kimesalia kwa kuwasiliana na Meneja wa TARURA, Mkoa wa Mwanza na Meneja wa TARURA, Wilaya ya Ilemela kuona ni kiasi gani kinahitajika ili kuweza kukamilisha ahadi hiyo.

NAIBU WAZIRI WA MAJI: Mheshimiwa Spika, ahsante. Naomba kujibu swali la nyongeza la Mheshimiwa Angeline Mabula kama ifuatavyo: -

Mheshimiwa Spika, ni kweli tumeshafanya survey na baadhi ya maeneo katika vijiji hivyo alivyovitaja tumepata maji. Katika eneo la kata aliyoitaja tumepata maji kidogo lakini maji hayo tutahakikisha tutayatumia kujenga vichotea maji vichache ili wananchi wale waweze kupata huduma ya maji.

NAIBU WAZIRI WA MIFUGO NA UVUVI: Mheshimiwa Mwenyekiti, kama ambavyo nimesema kwamba Serikali imeshaanza na katika Ziwa Victoria tumeshaanza kuwasaidia Wavuvi namna ya kuvua zile samaki lakini pia kuhifadhi samaki. Hili wazo la Mheshimiwa Mbunge tumelichukua tutakwenda kulifanyia kazi kuwasidia Wavuvi wakanda ya ziwa. (Makofi)

WAZIRI WA NCHI, OFISI YA RAIS, MIPANGO NA UWEKEZAJI: Mheshimiwa Spika, maendeleo ya Industrial Park tunafanya pamoja na Wizara ya Viwanda, ipo chini ya EPZA. Nalifahamu hili eneo na nilishafika na tayari lipo katika Taasisi yetu ya EPZA wakilifanyia kazi, linaenda kwenye bodi na baada ya hapo tutalitolea maelekezo maalum kwamba ni lini hasa ratiba itatoka ya utekelezaji. Naamini katika mpango na bajeti ambao tutawasilisha kwenye Mkutano ujao, tutaeleza mpango maalum kuhusu Industrial Park ya Manispaa ambayo Mheshimiwa Angeline Mabula ameieleza.

NAIBU WAZIRI WA MAMBO YA NDANI YA NCHI: Mheshimiwa Mwenyekiti, napenda kujibu swali la nyongeza la Mheshimiwa Mabula, kama ifuatavyo: -
Mheshimiwa Mwenyekiti, kwanza nampongeza kwa namna ambavyo anavyofuatilia kwa karibu na kuhakikisha kwamba ujenzi wa kituo kicho unakamilishwa. Kwa kweli kwa maendeleo makubwa yaliyofanyika katika Wilaya ya Ilemela, hasa kwa kuwa kituo hiki kiko karibu na Kituo Kikuu cha Mabasi cha Nyamhongolo; ni kipaumbele chetu Wizara ya Mambo ya Ndani ya Nchi kwa Jeshi la Polisi kukipa fedha ili kiweze kukamilika. ninamwahidi Mheshimiwa, tutafuatilia maelekezo tuliyoyatoa ili ujenzi wa kituo hicho ukamilishwe, ahsante.

NAIBU WAZIRI WA UJENZI: Mheshimiwa Spika, ahsante. Naomba kujibu swali la Mheshimiwa Mbunge, kama ifuatavyo: -

Mheshimiwa Spika, habari njema kwa Mheshimiwa Mbunge tender ilishatangazwa ya kilometa hizo 10 zilizokuwa zimehaidiwa. Nikuhakikishie Mheshimiwa Mbunge mara tutakapokuwa tumekamilisha kazi za tender ujenzi utaanza kwa sababu tunatambua pia ndiyo barabara ambayo itapunguza foleni. Ni kama by pass ya Mji wa Mwanza kuelekea Simiyu na Mara kupitia Barabara ya Airport.

NAIBU WAZIRI WA UJENZI: Mheshimiwa Naibu Spika, ni kweli tumetangaza na Mkandarasi amepatikana, lakini kutokana na ukubwa wa barabara imehamishiwa, badala ya kusimamiwa na mkoa sasa itasimamiwa na TANROADS, Makao Makuu. Kwa hiyo, ni suala linalosubiri kumkabidhi mkandarasi hiyo site ili aanze kazi ya ujenzi. Ahsante. (Makofi)

NAIBU WAZIRI WA MAJI: Mheshimiwa Spika, napenda kujibu swali la Mheshimiwa Dkt. Angelina Mabula, Mbunge wa Ilemela, kama ifuatavyo: -

Mheshimiwa Spika, Kisiwa cha Base ni moja ya visiwa vidogo vidogo ambavyo viko katika Ziwa Victoria, lakini Ofisi ya Bonde la Ziwa Victoria walifanya tathmini na kugundua kwamba hakuna maji ardhini. Tunachokifanya kwa sasa kupitia Mamlaka ya Maji Mwanza, MWAWASA wanaenda kuanzisha mradi mdogo ili waweze kuchakata maji kutoka Ziwa Victoria kwenda katika kisiwa hicho ambacho zaidi kinakaliwa na wavuvi.

Mheshimiwa Spika, kwa hiyo, namwomba Mheshimiwa Mbunge aendelee kushirikiana na Serikali kuhakikisha katika mwaka huu wa fedha 2024 tutaanza mradi huo na hatimaye wananchi wa kisiwa hicho watapata maji. Ahsante sana. (Makofi)

NAIBU WAZIRI WA HABARI, MAWASILIANO NA TEKNOLOJIA YA HABARI: Mheshimiwa Spika, naomba kujibu swali la nyongeza kuhusu vocha za kukwangua, naomba niseme nimelipokea nitalifikisha kwa watoa huduma lakini kama Serikali tunaendelea kutaka kuboresha kuondokana na hizi hard copies na kuingia kwenye voucher moja kwa moja kupitia mtandao.

NAIBU WAZIRI WA MAMBO YA NDANI YA NCHI: Mheshimiwa Mwenyekiti, kwanza nawapongeza wananchi wa Jimbo la Ilemela kwa kazi kubwa walioifanya ya ujenzi wa maboma kama alivyosema Mheshimiwa Mbunge. Nimhakikishie Mheshimiwa Mbunge kwamba kazi ambayo wananchi walishaianza, Serikali inaunga mkono na nitapata fursa ya kukaa na Mheshimiwa Mbunge baada ya kipindi hicho niweze kuzungumza naye kuona namna bora ya kumalizia maboma haya ambayo tayari wananchi wameshayajenga.

WAZIRI WA AFYA: Mheshimiwa Mwenyekiti, kwa kweli Mheshimiwa Dkt. Angeline Mabula nimpongeze sana kwa jinsi anavyowapambania wananchi wa Ilemela na ni kweli nataka kukiri kwamba chuo chetu cha afya ambacho kipo katika Hospitali ya Rufaa Bugando kipo ndani ya hospitali, lakini hospitali nayo wana Chuo cha Afya Kikuu, kwa hiyo Wizara tayari ilishaliona hili la kukihamisha Chuo cha Afya cha Mafunzo ya Kati kilichopo Bungando. Kwa hiyo, kwa sababu umekuwa ni Mbunge wa kwanza wa Mkoa wa Mwanza kutupa ofa ya eneo naomba nikuahidi kwamba tutakuja Ilemela ili kujenga Chuo cha Afya Ilemela, tuwaachie Bugando waweze kufanya upanuzi wa majengo. (Makofi)

NAIBU WAZIRI WA UCHUKUZI: Mheshimiwa Mwenyekiti, kama alivyosema Mheshimiwa Mbunge kuhusiana na eneo ambalo awali lilikuwa limepangwa, lakini baada ya tathmini ya kina na tukiangalia kwamba Serikali ina mpango mkubwa wa kufanya Uwanja wa Ndege wa Mwanza kuwa wa Kimataifa, vipo vigezo mbalimbali, kimojawapo ni usalama. Tathmini ya kiusalama ilipofanyika, ilidhihirika kwamba ni muhimu na ni lazima wananchi wa eneo lote lile wapishe ili tuweze kuwa na uwanja ambao siyo tu ni mkubwa, lakini pia unakidhi takwa la kisheria pamoja na la ukubwa kwa maana ya kiusalama.

Mheshimiwa Mwenyekiti, swali lake la pili, kuhusiana na muda. Pendekezo la Mkoa kupitia Mkuu wa Mkoa la kuwatoa wananchi katika eneo lile kwa sababu za kiusalama lilipokamilika lilibidi liwasilishwe Serikalini na baada ya kupata idhini, tayari uongozi wa Mkoa pamoja na Kamishna wa Ardhi wa Mkoa na Mamlaka ya Viwanja vya Ndege wameshaanza mchakato kwa ajili ya uthamini. Mara tu tutakapokamilisha, tutaanza zoezi la kulipa.

NAIBU WAZIRI, OFISI YA RAIS, TAWALA ZA MIKOA NA SERIKALI ZA MITAA (MHE. ZAINAB A. KATIMBA): Mheshimiwa Mwenyekiti, hoja ya Mheshimiwa Mbunge ni hoja ya msingi sana, kwa kutambua hilo, Serikali tayari imeshaanza kutumia teknolojia mbadala katika ujenzi wa barabara zetu hizi.

Mheshimiwa Mwenyekiti, Serikali tayari imeanza kutumia teknolojia ya barabara ambazo tunaziita eco roads ambazo zenyewe zina gharama nafuu katika ujenzi lakini pia zina life span kubwa zaidi, zinakaa kwa muda mrefu haziharibiki kama hizi barabara zetu zingine za kawaida. Pia teknolojia aliyoitaja Mheshimiwa Mbunge ya kutumia mawe, kwa hiyo Serikali inatambua umuhimu mkubwa sana wa kutumia teknolojia hizi mbadala na tayari imeshaanza majaribio kwenye baadhi ya maeneo ili kuona ufanisi na ubora.

Mheshimiwa Mwenyekiti, baada ya kuthibitika, baada ya hicho kipindi cha majaribio, Serikali inaona umuhimu mkubwa sana wa kujenga barabara hizi ambazo zitakuwa na gharama nafuu lakini zitaweza kuishi kwa muda mrefu zaidi na kupunguza adha ya wananchi kuharibikiwa na barabara na kupata changamoto kutokana na barabara zetu hizi kuharibika na hasa kipindi cha mvua. (Makofi)

NAIBU WAZIRI WA UTAMADUNI, SANAA NA MICHEZO: Mheshimiwa Naibu Spika, kama ambavyo nilijibu kwenye jibu la msingi, kwa sasa mpango uliopo ni kuanza kujenga kiwanja kipya cha Ilemela lakini hata Uwanja wa CCM Kirumba uko katika viwanja vitano ambavyo tunaanza navyo kuvikarabati ambavyo viko chini ya Chama cha Mapinduzi kama ambavyo nilishasema. Kwa hiyo, nimhakikishie Mheshimiwa Mbunge, asiwe na wasiwasi Wanatipilindanda watakuwa na sehemu ya kuchezea michezo yao ya Ligi Kuu kuanzia msimu ujao ambapo kitakuwa kimekarabatiwa na kitakuwa katika kiwango cha kupendeza.

WAZIRI WA KILIMO: Mheshimiwa Naibu Spika, naomba kujibu swali la Mheshimiwa Dkt. Mabula, Mbunge wa Ilemela, kama ifuatavyo:-

Mheshimiwa Naibu Spika, ni kweli kama Serikali sasa hivi tumeshakusanya aina 330 za mbegu zetu za asili na tumeanza kuzifanyia mchakato wa kuzisafisha na kufanyia characterization. Vilevile tumefanya mabadiliko ya Kanuni ya Sheria ya Mbegu ili kuruhusu mbegu zetu za asili ziweze kuingia madukani kama certified seeds kama nyingine zilivyo.

Mheshimiwa Naibu Spika, tunaamini kwamba baada ya mwaka mmoja kwa uwezo wa Mwenyezi Mungu mbegu zetu za asili zitakuwa madukani kama zinavyoonekana hybrid seed au OPV seed. (Makofi)

Mheshimiwa Naibu Spika, wataalamu wetu wa TARI tayari wameshakusanya mbegu zaidi ya 300 zinafanyiwa characterization, zinasafishwa na tutaanza kuzifanyia multiplication na kuzigonga muhuri wa TOSCI na kuziingiza madukani ili Mtanzania aweze kuzipata kama anavyohitaji mbegu nyingine zozote.

WAZIRI WA NCHI, OFISI YA MAKAMU WA RAIS, MUUNGANO NA MAZINGIRA: Mheshimiwa Naibu Spika, nakushukuru sana. Naomba kujibu swali moja la nyongeza la Mheshimiwa Mabula, kama ifuatavyo:-

Mheshimiwa Naibu Spika, kama nilivyosema kwenye jibu langu la msingi, tunatekeleza mkakati mahususi wa Taifa juu ya nishati safi ya kupikia ambapo tumeanza mwaka huu 2024 hadi 2034. Moja ya eneo lililopo ndani ya mkakati huu ni kuona jinsi gani Serikali itaweza kushusha bei na unapoongelea kushusha bei ni pamoja na utoaji wa ruzuku ili bei iweze kushuka na Watanzania wengi waweze kufikia kwenye matumizi ya nishati safi na salama ya kupikia. (Makofi)

NAIBU WAZIRI, OFISI YA MAKAMU WA RAIS, MUUNGANO NA MAZINGIRA: Mheshimiwa Spika, naomba kujibu maswali mawili ya nyongeza ya Mheshimiwa Mabula.

Mheshimiwa Spika, kutokana na athari kubwa iliyojitokeza ya maji, maji ambayo yameenda kuharibu miundombinu ya school, maji ambayo yameenda kuharibu makazi ya wananchi lakini baadhi ya shughuli nyingine pia zimeathirika. Nimwahidi tu Mheshimiwa Mbunge kwamba katika bajeti ya fedha ijayo tutahakikisha ujenzi wa Kingo za Mto Msuka tunahakikisha tunatenga fedha kwa ajili ya kuupa kipaumbele. Hilo asiwe na wasiwasi nalo na tutahakikisha kwamba tunaenda kuondoa changamoto hiyo.

Mheshimiwa Spika, nimwambie tu Mheshimiwa Mbunge kwamba nipo tayari kuambatana na yeye kwenda kuona athari ambayo imejitokeza na kuona namna ambavyo tunaweza tukawasaidia wananchi. Baada ya Bunge hili nimwahidi Mheshimiwa Mbunge kwamba tutakwenda pamoja kwenda kuona ahari iliyojitokeza, nakushukuru.

NAIBU WAZIRI, OFISI YA RAIS, TAWALA ZA MIKOA NA SERIKALI ZA MITAA (MHE. DKT. FESTO J. DUGANGE): Mheshimiwa Spika, kwa mujibu wa utaratibu na sera ya Wizara ya Afya, hairuhusiwi kulaza wagonjwa kwa maana ya wanawake na wanaume katika wodi moja. Kwa hiyo, kwa taarifa hii, Ofisi ya Rais, TAMISEMI tunaipokea taarifa kwamba kuna tatizo katika Menejimenti ya hospitali hiyo na Manispaa yenyewe.
Mheshimiwa Spika, naomba niichukue hoja hii mapema iwezekanavyo, kwanza nimwelekeze Mkurugenzi wa Manispaa ya Ilala kwa niaba ya Waziri wa Nchi.

MBUNGE FULANI: Halmashauri ya Ilemela.

NAIBU WAZIRI, OFISI YA RAIS, TAWALA ZA MIKOA NA SERIKALI ZA MITAA (MHE. DKT. FESTO J. DUGANGE): Mheshimiwa Spika, ni Halmashauri ya Ilemela; leo hii afike pale mara moja na atupatie taarifa rasmi Ofisi ya Rais, TAMISEMI ili tuweze kuona namna nzuri ya ku-manage wagonjwa katika wodi zile kwa sababu haikubaliki kulaza wanaume na wanawake katika wodi moja.

Mheshimiwa Spika, jambo la pili, Manispaa ya Ilemela ina uwezo angalau wa kuanza ujenzi wa wodi. Nimwelekeze Mkurugenzi, kupitia mapato ya ndani kwa dharura, wafanye reallocation waanze ujenzi wakati Ofisi ya Rais, TAMISEMI ikitafuta fedha kwa ajili ya kuwaunga mkono, kwa ajili ya ujenzi wa wodi hiyo muhimu, ahsante.(Makofi)

NAIBU WAZIRI, OFISI YA WAZIRI MKUU, KAZI, AJIRA, VIJANA NA WENYE ULEMAVU (MHE. PASCHAL P. KATAMBI): Mheshimiwa Spika, ni kweli kulikuwa kuna malalamiko, hivyo tayari ni zilipendwa kwa sasa kwa sababu baada ya mabadiliko haya ya kulipa ndani ya siku 60 na ambayo ipo ndani ya sheria, malalamiko kwa kweli kwa sasa hayapo ofisini na kama yapo mahususi kama ninavyosisitiza tuweze kuyalipa.

Mheshimiwa Spika, katika eneo la pensheni ambayo ilikuwa ina changamoto kwa maana ya kwamba kulikuwa kuna malipo ya mkupuo na yale malipo ya pensheni ya kila mwezi, mwaka 2018 tulikuwa tunalipa 25%, lakini baada ya mjadala mkubwa wa Serikali pamoja na vyama vya wafanyakazi kupitia TUCTA, Shirikisho la Vyama vya Wafanyazi lakini pia waajiri ATE (Association of Tanzania Employers) walikubaliana na kufikia muafaka na Serikali wa kutoka 25% mpaka 33% na sasa tumetoka 33% kwa maagizo ya Mheshimiwa Rais na maelekezo ya Mheshimiwa Waziri Mkuu tumefika 40% na tunaendelea kuhakikisha kwenye mkupuo pia tutoke ile 50% kwenda 67% na sasa kuna maboresho tena ya asilimia nyingine.

Mheshimiwa Spika, kwa hiyo, Mheshimiwa Mbunge aamini tu kwamba Serikali hii ya Dkt. Samia Suluhu Hassan inawapenda sana wafanyakazi na inatambua mchango wao wa utumishi na tutaendelea kuboresha kila wakati kwa sababu Serikali ya Mheshimiwa Dkt. Samia Suluhu Hassan ni sikivu. Ahsante.

NAIBU WAZIRI, OFISI YA RAIS, TAWALA ZA MIKOA NA SERIKALI ZA MITAA (ZAINAB A. KATIMBA): Mheshimiwa Mwenyekiti, naomba kwanza nianze kwa kumpongeza Mheshimiwa Mbunge kwa kuuliza maswali mazuri yenye lengo la kuboresha miundombinu ya barabara kwa ajili ya wananchi na hasa wale anaowawakilisha, lakini ambao Mheshimiwa Mbunge Tabasam anawawakilisha.

Mheshimiwa Mwenyekiti, kuhusiana na swali lake la kwanza, ile ahadi iliyotolewa ya kilometa 15 ni ahadi ambayo tunaiweka katika kipaumbele namba moja katika utekelezaji wa miradi hii ya ujenzi wa barabara. Naomba nimhakikishie Mheshimiwa Mbunge kwamba kwa kuwa barabara hii haiwezi kujengwa kwa wakati mmoja kilometa zote ndiyo maana Serikali kila mwaka wa fedha inatenga fedha kwa ajili ya kuanza kujenga barabara hii kwa vipande. Kwa hiyo, nimhakikishie hata katika mwaka huu wa fedha, fedha zimetengwa kwa ajili ya kuhakikisha kwamba barabara inaendelea kujengwa.

Mheshimiwa Mwenyekiti, kuhusiana na swali lake la pili ambayo ni ahadi katika Jimbo la Ilemela, nimhakikishie Mheshimiwa Mbunge kuwa dhamira ya Serikali ni kuhakikisha kwamba inaboresha miundombinu ya barabara kwa maana ina maslahi makubwa kwa wananchi kiuchumi, lakini kijamii. Kwa hiyo, nimhakikishie kwamba Serikali itaendelea kutafuta fedha ipate fedha kwa ajili ya kujenga barabara hii.

NAIBU WAZIRI WA KATIBA NA SHERIA K.n.y. WAZIRI WA MAMBO YA NDANI YA NCHI: Mheshimiwa Mwenyekiti, hoja ya Mheshimiwa Mbunge Mabula ni ya msingi na kwa sababu maeneo menhi haya yako kwenye Mamlaka za Serikali za Mitaa iliwahi kuelekezwa na wao ni Wajumbe wa Kamati za Usalama Barabarani ngazi za Wilaya na Mikoa na hata makao makuu, wafikirie kutenga maeneo mahususi kwa ajili ya vijana wanaoendesha pikipiki maarufu kama bodaboda ku-park, kufanya maegesho na hivyo kuwa na utaratibu mahususi wa kuwachukua abiria.

Mheshimiwa Mwenyekiti, niseme, vijana hawa katika maeneo mengine wameshapiga hatua ya ustaarabu kwa sababu wana vikundi vinavyotambulika, wana mfumo wa uongozi na vilevile hujipangia huyu wa kwanza, akimaliza anafuata wa pili, hiyo inaondoa uwezekano wa kunyang’anyana abiria, ambapo inakuwa sehemu ya chanzo cha ajali.
Mheshimiwa Mwenyekiti, natoa wito kwa makundi yote ya bodaboda katika mikoa na wilaya zote kutumia utaratibu kama huo ili kwanza kuboresha mfumo wa usafirishaji na la pili ni kuepuka ajali za barabarani, ahsante.

WAZIRI WA AFYA: Mheshimiwa Mwenyekiti, kwa kweli Mheshimiwa Dkt. Angeline Mabula nimpongeze sana kwa jinsi anavyowapambania wananchi wa Ilemela na ni kweli nataka kukiri kwamba chuo chetu cha afya ambacho kipo katika Hospitali ya Rufaa Bugando kipo ndani ya hospitali, lakini hospitali nayo wana Chuo cha Afya Kikuu, kwa hiyo Wizara tayari ilishaliona hili la kukihamisha Chuo cha Afya cha Mafunzo ya Kati kilichopo Bungando. Kwa hiyo, kwa sababu umekuwa ni Mbunge wa kwanza wa Mkoa wa Mwanza kutupa ofa ya eneo naomba nikuahidi kwamba tutakuja Ilemela ili kujenga Chuo cha Afya Ilemela, tuwaachie Bugando waweze kufanya upanuzi wa majengo. (Makofi)